80 milyon insanın paylaştığı gizemli durum: Kekemelik neden oluyor? Genetik ve beyin yapısın ne kadar etkili?

KEKEMELİĞİN NEDENLERİ VE ETKİLERİ

Kekemelik, dünya genelinde 80 milyondan fazla insanı etkileyen, konuşmanın akıcılığını ve zamanlamasını bozan bir durumdur. Kekeleyen kişiler genellikle sesleri, heceleri veya kelimeleri tekrarlar, sesleri uzatır ve konuşmada kesintiler yaşar. Durum, kişinin sosyal kaygılarını artırarak günlük yaşamını zorlaştırabilir.

Kekemeliğin yaygınlığına rağmen, bilim insanları hala tam olarak neyin bu duruma yol açtığını anlamış değiller. University College London’dan klinik uzman dil ve konuşma terapisti Elina Tripoliti'ye göre, kekemeliğin nörobiyolojisini açıklamak için yeterli kanıt bulunmamaktadır. Ancak, genetik, beyin yapısı ve çevresel faktörlerin bir araya gelerek kekemeliği tetikleyebileceği düşünülmektedir.

GENETİK FAKTÖRLER

Gelişimsel kekemelik genellikle çocuklukta, 2 ila 5 yaşları arasında ortaya çıkar. Çocukların yaklaşık %90'ı yetişkinlikten önce bu sorunu aşar. Ancak bazı çocuklar için kekemelik kalıcı olabilir.

Genetik faktörler, bu tür kekemelik için önemli bir rol oynamaktadır. Kekemelik ailelerde sık görülür ve tek yumurta ikizleri üzerinde yapılan çalışmalar, genetiğin kekemeliğin %80'ine kadar sorumlu olabileceğini göstermektedir.

Bilim insanları, kekemeliğe katkıda bulunabilecek belirli genleri tespit etmiştir. Bu genler arasında hücreler içindeki materyallerin hareketi ve dopamin adı verilen kimyasalın düzenlenmesinde rol oynayanlar bulunmaktadır.

BEYİN YAPISINDAKİ FARKLILIKLAR

Kekemeliği olan kişilerin beyin yapılarında bazı ince farklılıklar vardır. Kekemelikten etkilenen beyin bölgeleri, konuşma planlaması ve yürütülmesinden sorumlu olan sol motor korteks ve inferior frontal girus gibi alanlardır.

2024 yılında yapılan bir çalışma, kekemeliğin, beyinde amigdala, putamen ve claustrum’u birbirine bağlayan bir nöron ağındaki bozulmaların sonucu olarak ortaya çıkabileceğini öne sürmüştür. Bu bölgeler duyguların düzenlenmesi, hareketlerin kontrolü ve beynin farklı bölümleri arasında bilgi aktarımı ile ilişkilidir.

ÇEVRESEL FAKTÖRLER

Çevresel faktörler de kekemeliği tetikleyebilir veya kötüleştirebilir. Aile ve arkadaş çevresinden gelen olumsuz tepkiler, kişinin kekemeliği hakkında daha fazla endişe duymasına neden olabilir.

Bu endişe, semptomların daha da şiddetlenmesine yol açabilir. Ayrıca, stresli veya baskı altındaki durumlar kekemeliği artırabilir.

CİNSİYET FARKLILIKLARI

Erkeklerin kekeme olma olasılığı, kadınlardan dört kat daha fazladır. Bunun neden olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı teoriler kadınların kekemeliği miras alma konusunda daha dirençli olabileceğini öne sürmektedir.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Kekemeliği tamamen ortadan kaldırabilecek bir tedavi henüz bulunmamıştır. Michigan Eyalet Üniversitesi'nden Scott Yaruss’a göre, kekemeliği azaltmak için bazı ilaçlar üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Ancak bu ilaçlar, kekemeliği yalnızca bazı insanlarda ve bazı zamanlarda azaltmaktadır.

İlaç tedavisinin kesin bir çözüm olmamasına rağmen, konuşma terapisi birçok insana yardımcı olabilmektedir. Terapi, bireylerin konuşmalarını daha akıcı hale getirebilir ve kekemeliklerini kabul etmelerine yardımcı olabilir.

SONUÇ

Kekemelik karmaşık ve çok yönlü bir durumdur. Genetik, beyin yapısındaki farklılıklar ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu bu duruma yol açabilir. Kekemeliği tamamen ortadan kaldıran bir tedavi henüz bulunamamış olsa da, konuşma terapisi ve toplumsal farkındalık sayesinde bu durumla başa çıkmak mümkündür.

Kekemeliği sadece bir bozukluk olarak görmek yerine, sözel çeşitliliğin bir parçası olarak kabul etmek, bireylerin kendilerini daha rahat ifade etmelerine yardımcı olabilir.

Kaynak: Live Science