Gönül rahatlığıyla yiyebileceğimiz mantarlar hangileridir?
Dünyada en sevilen besinlerden biri olan mantar, kimi zaman ana yemeklerin içine garnitür ve süsleyici malzeme olarak, kimi zaman da ana yemeğin kendisi olarak kullanılır. Peki, yüzlerce çeşidi olan mantarlardan hangilerini tüketmeliyiz? İşte detaylar...
Çalılarda ve ağaç diplerinde yetişebilen mantarlar, dikkatsiz bir şekilde tüketildiğinde zehirlenmelere neden olabilirken, çoğu zehirlenme ise bilgi eksikliğinden kaynaklanmaktadır.
İşte gönül rahatlığıyla tüketebileceğiniz mantarlar:
1. KÜLTÜR MANTARI
Kültür mantarı, aslında özel yöntemlerle yetiştirilen mantarların tümünü kapsayan bir terim. Ancak ülkemizde en yaygın üretilen ve tüketilen kültür mantarının Latince ismi Agaricus bisporus. Toprağın üstündeki bölümü beyaz renkli bir saptan ve şapkadan oluşan bu tür, mutfaklara sıklıkla misafir oluyor. Kültür mantarının kullanıldığı sayısız farklı reçete çeşidi var. Sotelerden soslara, çorbalardan risotto’lara, makarnalardan sandviçlere kadar binbir farklı yemekte kültür mantarı kullanılabiliyor.
2. BİFTEK MANTARI
Halk arasında öküz dili mantarı veya ciğer mantarı olarak da bilinen bu mantara Mersin ve çevresinde sıkça rastlanıyor ve canlı veya çürümüş ağaçlarda ağustos ile kasım ayları arasında yetişiyor. Yetiştikten sonra hemen toplanması gerektiği ve oldukça az bulunduğu için en değerli mantar çeşitlerinden biri konumunda. Büyük bir dil görünümünde olan bu mantarın sapı neredeyse yok gibi ve doğadaki ömrü yaklaşık 1 yıl kadar.
3. KUZU GÖBEĞİ MANTARI
Kuzu göbeği mantarı da Türkiye'de yetişen ve kendine has bir aromaya sahip olan, doğal olarak toplanan mantar türlerinden biridir. Hem lezzeti hem de besleyici özellikleriyle öne çıkan bu mantarlar, sağlıklı bir diyetin önemli bir parçasıdır ve doğru pişirme yöntemleriyle eşsiz bir yemek deneyimi sunar.
4. PESTİK MANTARI
Çörek mantarı da denilen ve ak, katı ve yumuşak olmak üzere üçe ayrılan pestik mantarı aslında ormanlarımızda gezen en güzel mantarlardan bir tanesidir. Hatta marketlerde satın almak isteseniz yüksek fiyatlarla karşılaşır, bu mantarın İtalyanlara ait olduğunu düşünürsünüz. Çünkü pestik mantarı herkesin havalı ismiyle bildiği porcini mantarıdır. Batı Karadeniz bölgesinde bulunur ve orada ayı mantarı adını da alır.
5. KANLICA MANTARI
Lactarius salmonicolor, Lactarius deliciosus ve Lactarius deterrimus olmak üzere üç farklı alt türe ayrılan kanlıca mantarı, özellikle Batı Karadeniz’de yaygın olarak yetişen bir mantar çeşidi. Çam mantarı ya da çıntar olarak da adlandırılan bu türler, genellikle yağda kızartılarak ya da ızgarada pişirilerek tüketiliyor.
6. ÇAYIR MANTARI
Ülkemizde bol miktarda tüketilen ve en bilinen mantar çeşitlerinden biri olan kültür mantarıyla aynı familyadan, yani Agaricaceae familyasından gelen ve Latince adı Agaricus Campestris olan çayır mantarı adını yetiştiği çayırlık alanlardan alıyor. Artvin yöresinde evlek olarak da bilinen çayır mantarı bazı yörelerde dolaman olarak da biliniyor.
7. İSTİRİDYE MANTARI
İstiridye şeklindeki şapkasından ötürü bu adı alan mantar çeşidi sanayide ve vücuttaki zehirli bileşikleri temizleme amacıyla kullanılıyor. Ortalama çapı 5 ila 25 cm arasında değişen mantarın şapka bölümü geniş ve sapı yok denecek kadar kısa oluyor. Normal şartlar altında rengi beyaz ve gri arasında olan istiridye mantarı fazla ışık aldığı ortamlarda sarı, az ışık aldığı ortamlarda ise siyah tonlarına sahip oluyor. Ağırlığının büyük çoğunluğu sudan oluşmasına rağmen toplandıktan sonra birkaç saat içinde suyun buharlaşması nedeniyle ağırlığının önemli bir bölümünü kaybediyor.
8. PORTOBELLO MANTARI
Büyük ve etli yapısıyla bilinen Portobello mantarı ise ızgara tariflerinde öne çıkar ve doyurucu yapısı sayesinde et alternatifi olarak kullanılabilir.
9. KESTANE MANTARI
Bolca bulunan kültür mantarı, çeşitli teknikler kullanılarak farklı tat ve renklerde üretilerek kestane mantarı elde ediliyor. Şapkası 2 ila 10 cm arasında olan mantarın rengi ilk önce açık kremken daha sonra açık kahverengiye dönüşüyor. Doğada ilkbahar ve sonbahar aylarında sıkça bulunan bu mantar türü mineraller açısından oldukça zengin ve et-balık yemeklerinde, sotelerde veya makarnalarda kullanılabiliyor.
10. KUZU GÖBEĞİ MANTARI
Genellikle höbelen mantarı olarak bilinen mantar çeşidinin yumurtaya benzer düzensiz oyukları bulunuyor. Kırmızı ve sarı renklerde olan oyukların kenarı dolambaçlı ağ görünümünde oluyor. Boyu sapından biraz uzun olan bu mantar konik yapılı ve pürtüklü, esmer renkli bir tür. Şapkası 3 ila 7 cm yüksekliğinde ve 2 ila 4 cm genişliğindeyken sapı ondan 2 ila 5 cm daha kısa ve 2-3 cm daha dardır.
MANTARLAR HAKKINDA DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
Bitkiler ve hayvanlar aleminden uzak olarak “Fungi” aleminde yer alan canlılar olarak bilinmektedir. Sonbahar aylarında kişilerin toplamak üzere gittikleri yerlerde dikkat etmesi gereken bazı durumlar bulunmaktadır. Zehirlenmelerin çoğu kişilerin doğru bildiğini düşündüğü yanlışlardan kaynaklıdır.
Mantarlar hakkında doğru bilinen yanlışlar ise şu şekildedir:
- Koparıldığında içi mavileşiyorsa zehirlidir
- Gümüş kaşıkla pişirildiğinde kaşıkta kararmaya olursa zehirlidir
- Salyangozların yediği türler zehirli değildir
- Böceklerin yediği türler zehirli değildir
- Çayırda ve ağaçta yetişenler zehirsizdir
- Sirkeli veya tuzlu su ile kaynatıldığında zehri gider
- Kurutulmuş olanlar zehirli değildir.
- Pişirildiğinde zehri ortadan kaybolur ve yenebilir
UYARI
Toplum içerisinde yaygın olarak duyulan bu sözlerin tümü yanlıştır. Kesinlikle dikkate alınmamalıdır ve zehirli olup olmadığı sadece uzmanlar tarafından ve laboratuvar ortamlarında anlaşılmaktadır.
