Hepatit ile ilgili merak edilenler

Nasıl Bulaşır?

Hepatit A, virüsü taşıyan dışkı ile kirlenmiş su ve besin maddelerinin (sebze ve meyveler) ağızdan alınması yoluyla bulaşır. Virüs ellerde saatlerce canlı kalabildiği için bulaşmada ellerin rolü çok büyüktür. Okullardaki sıra ve kapı kolları, tuvaletlerdeki musluklar virüs taşıyan dışkı ile kirlenebilir, buralardan eller aracılığı ile ağızdan bulaşma daha kolay ve yaygın olur. Bu nedenle toplu yaşanan okul, işyeri, hastane gibi ortamlarda özellikle hijyen koşulları sağlanmadığında hepatit A bulaşma riski artar.

Ne Kadar Yaygındır?

A ve B virüsleri ile oluşan bulaşıcı sarılıklar ülkemizde çok yaygındır. Türkiye'de, 2000’li yıllara kadar üniversite çağına gelmiş gençlerin %80-90'ı, Hepatit A virüsünü farkında olmasalar bile, çocukluk çağında geçiriyordu. Ancak kentsel yaşamda artış ve hijyen koşullarında iyileşme nedeniyle artık birçok kişi çocukluk döneminde Hepatit A geçirmediğinden doğal bağışıklığı bulunmamakta ve erişkin dönemde genellikle hastaneye yatmayı gerektirecek düzeyde semptomatik enfeksiyonlar gelişir.

Hepatit A’nın Belirtileri Nelerdir?

Hepatit geçiren kişide bazen hiçbir belirti olmayabilir. Özellikle, çocukların büyük çoğunluğunda ve yetişkinlerin de bir kısmında sarılık ortaya çıkmayabilir veya silik kalabilir. Bu nedenle, özellikle küçük yaş grubundaki çocuklarda hastalık teşhis edilmeden geçip gidebilir. Üstelik çocuklarda belirtiler daha hafif ve kısa sürelidir. Bazen de ateş, eklem ağrıları gibi grip benzeri tablo oluşabilir. Ancak sıklıkla görülen belirtiler şunlardır:

Halsizlik

İştahsızlık

Karın ağrısı

Bulantı

Cilt ve göz renginde sararma

İdrar renginde koyulaşma

Tanı Nasıl Konulur?

Viral Hepatitlerde kesin tanı kan tetkikleri ile konulur. Bu nedenle hepatitten şüphelenilen bir durumda hiç vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Testler ile hastalığın hem tanısı hem de hangi aşamada olduğu, ilerleyip ilerlemediği, kanda dolaşan virüs miktarı ve bundan sonraki seyri hakkında bilgi sahibi olunabilir.

Tedavisi

Yeni gelişen akut hastalık döneminde yatarak takip ve tedavisi yapılabildiği gibi evde istirahat ile de takip edilebilir. Bulantı ve kusma nedeniyle beslenmesinde problem olan hastalara serum desteği verilir. Ayrıca bu dönemde hastanın sindirimi kolay yiyeceklerle beslenmesi sağlanır. Yağı az yiyecekler önerilir. Üzüm, pekmez, bal gibi glikozdan zengin besinlerin mönüde yer alması uygundur. Bu dönemde hastanın istirahat etmesi önemlidir. Yine karaciğerdeki iltihabi reaksiyon artırıp hastalığı ağırlaştırabileceğinden çeşitli ilaçlar, ağır yağlı gıdalar, katkı maddesi içeren her türlü gıdadan uzak durulmalı; kesinlikle alkol kullanılmamalıdır. Akut hastalık genel olarak 4-6 haftada kendiliğinden iyileşir.

Korunma ve öneriler:

Hepatit A' ya karşı çocukluk döneminde rutin olarak aşılar yapılmalıdır. Kişi aşılanmadıysa ya da hepatit geçirmediyse özellikle erişkinlerde daha ciddi seyredeceğinden test yaptırmalı; bağışıklığı yoksa mutlaka aşı yaptırarak korunmalıdır.

El yıkama alışkanlığı, tüm enfeksiyonlarda olduğu gibi viral hepatitlerde de hastalığın bulaşıcı olmasında önemli bir role sahiptir. Her tuvaletten sonra, yemek hazırlamaya başlamadan ve yemek yemeden önce ve sonra mutlaka eller yıkanmalıdır. Çünkü bu virüs, dışkı ile bulaşmış su ve yiyeceklerle bulaşır.

Özellikle Afrika gibi hijyen koşullarının yetersiz olduğu ülkelere seyahatlerde bağışıklığı olmayanlarda kolaylıkla enfeksiyon gelişebilir.

Sonuç olarak hepatitlerin, önemli sonuçlar doğuran, yaygın ve bulaşıcı bir hastalık olduğu, tedavisinin her zaman başarılı sonuç vermediği ama korunmak için Hepatit A ve B’ye karşı etkili aşılarının bulunduğu unutulmamalıdır. Özellikle şimdilik Sağlık Bakanlığının rutin aşı takviminde bulunmayan ancak takvime alınması gündemde olan Hepatit A için aşı yaptırılarak korunmalıdır.

Sağlık ve Yaşam Dergisi