Hepatitin nedenleri
Türk Gastroenteroloji Derneği tarafından 28 Temmuz Dünya Hepatit Günü kapsamında sokak etkinliği yapıldı. Halkı bilinçlendirmek için doktorlar hepatit hakkında merak edilen sorular hakkında bilgi verdi
DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) ve DHB (Dünya Hepatit Birliği) tarafından hepatit hastalıklarına dikkat çekmek ve kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla belirlenen “Dünya Hepatit Günü”, Türk Gastroenteroloji Derneği tarafından 28 Temmuz Cuma günü Beşiktaş Demokrasi Meydanı’nda yapılan sokak etkinliğinde ele alındı. Dünyada ve ülkemizde önemli bir sağlık sorunu olan viral hepatitlerin, özellikle Hepatit B ve Hepatit C’nin önemine dikkat çekmek ve farkındalığı artırmak için düzenlenen etkinlik kapsamında kurulan çadırda; hekimler tarafından halka bilgilendirme yapılarak, soruları yanıtlandı. Hepatit hastalıklarıyla ilgili broşür, puzzle ve şapka dağıtımı yapıldı.
HEPATİT
Karaciğer, insan vücudundaki en büyük iç organ olup yaklaşık 1,5 kg ağırlığındadır. Karaciğer gıdaların metabolizma, depolanma, detoksifikasyon ve protein üretimi fonksiyonundan sorumlu, kompleks bir organdır. Karaciğer kendi kendisini yenileyebilme yeteneğine sahiptir. Sağlıklı bir karaciğerin yüzde 75’i çıkartıldığında, karaciğerin geri kalanı birkaç ay içerisinde karaciğeri kendi orijinal boyutuna getirebilir. Hepatit karaciğerin iltihabıdır, bu durum karaciğer fonksiyonlarını bozabilir.
HEPATİT B (HBV)
Tüm dünyada kronik HBV enfeksiyonu taşıyan insanların sayısı 350 milyondur. Ülkemizde kanında hepatit B virusunu taşıyanların oranı yaklaşık yüzde 4 civarındadır. HBV ayrıca son derece bulaşıcıdır – AIDS virüsünden 100 kat daha fazla bulaşıcıdır.
Hepatit B (HBV) enfeksiyonuna nasıl yakalanırsınız?
HBV insandan insana virüs taşıyan kan ya da vücut sıvılarına temasla bulaşır. Batı Avrupa’da enfeksiyonların büyük bölümü hasta kişiyle cinsel temas ya da iğne ve enjektör paylaşımı yoluyla bulaşır. Asya ve Orta Doğu’da HBV en yaygın olarak anneden çocuğa geçer. Diğer bulaşma yolları ise virüsü taşıyan bireylerle diş fırçası, tıraş bıçağı gibi kişisel eşyaların ortaklaşa kullanılması ve dövme ile piercing için sterilize edilmemiş alet kullanımıdır.
Hepatit B virüsü bulaşmış olan karaciğer ne gibi sağlık sorunları yaratır?
Hepatit B ile enfekte çoğu birey herhangi bir belirti ya da semptom göstermez. Ancak siroz ve karaciğer kanseri açısından çok daha büyük bir risk taşırlar. Hastalık yenidoğan döneminde virüs bulaşan bireylerin yaklaşık yüzde 90’ında, çocukluk döneminde bulaşanların yüzde 20, erişkin dönemde bulaşanların yüzde 5’inde kronik (müzmin) hale gelir. Hepatit B virüsü açısından inaktif taşıyıcı olarak adlandırılan bireylerde virüsün çoğalma hızı oldukça düşük ve karaciğer testleri normaldir. Bu gruptaki hastalar tedavisiz izlenmektedir.
Enfekte kişilerin yüzde 15-25'inde virüsün çoğalma hızı yüksektir ve HBV kaynaklı karaciğer hastalığı gelişir. Virüs yüküne de bağlı olmakla birlikte genç yaşta enfekte olanlarda 15-20 yılda, ileri yaşta enfekte olanlarda 7-8 yıl içinde, normal karaciğer dokusunun yerini ölü skar dokusunun alması demek olan siroz ortaya çıkar. HBV tüm dünyada kronik karaciğer hastalıklarının ve karaciğere bağlı ölümlerin baş sebebidir.
Hepatit B’li bir kadın gebe kalıp çocuk doğurabilir mi?
Evet. Ancak anne adayının doktor takibinde olması gerekir. Gebeliğinin son aylarında gerekirse hepatit B için tedavi alması ve doğumun hemen ardından bebeğin aşılanması gerekir. Doğum yönteminin sezeryan ya da normal doğum olması bulaş için dezavantaj teşkil etmez.
Hepatit B nasıl tedavi edilir?
Kronik HBV’yi vücuttan tamamen yok edecek bir tedavi seçeneği günümüzde yoktur. Ancak daha ağır ve hayati tehdit oluşturan hastalıkları önlemeye yardım eden iki tip tedavi bulunmaktadır. İnterferon tedavisi antiviral ve bağışıklık sisteminin enfeksiyona yanıtını güçlendirmek yoluyla etki gösterir ve iğne şeklinde uygulanır. Direk etkili antiviral tedavi ise virüsün çoğalmasına müdahale ederek, böylece kandaki virus miktarını azaltmak suretiyle etkili olur ve tablet şeklinde kullanılır.
Tedavi şunları hedefler:
* Kandaki virüs miktarının azaltılması
* Bu miktarın zaman içerisinde mümkün olan en düşük seviyede tutulması
* Tedavinin sonlandırılması ise HBsAg’ye karşı bağışıklığın (Anti-HBs) oluşması ile gerçekleşir.
KORUNMAK İÇİN BASİT ÖNLEMLER VAR!
Hepatit B’nin yayılmasını önlemenin en iyi yolu nedir?
Aşılama HBV’ye karşı başlıca korunma yöntemidir. Gebelik sırasında mutlaka HBV için tarama yapılmalıdır. HBV’nin yayılmasını önlemek için risk faktörlerini anlamak ve virüse maruz kalmaya yol açabilecek durumlardan kaçınmak gerekir.
HEPATİT C (HCV)
Hepatit C nedir?
Hepatit C karaciğere zarar veren bir hastalıktır. Hastalığa hepatitis C denilen bir virüs neden olur. İnsandan insana kan ve kan ürünleri ile bulaşır. Ayrıca ortak iğne kullanımı ve cinsel temas yoluyla da bulaşabilir.
Hepatiti C ‘nin belirtileri nelerdir?
Hepatit C’li birçok hastada bulgu ya da belirti yoktur. Ancak bazı hastalarda halsizlik, yorgunluk, bulantı, kas eklem ağrısı ve kilo kaybına neden olabilir. Hepatit C hastalığı tedavi edilmediğinde uzun yıllar sonra karaciğerde sertleşme, büzüşme ile kendini gösteren siroza neden olabilir. Sirozu olan hastaların çoğunda da şikayet yoktur. Sirotik hastalarda ileri dönemde karında şişme, kol ve bacaklarda incelme, ciltte sararma, morluklar, kanamaya eğilim artışı, nefes darlığı, aniden gelişen şuur değişikliği ve koma görülebilir.
Hastalığın yaygınlığı nedir ve doğal seyri nasıldır?
Tüm dünyada 170 milyondan fazla insan hepatit C ile yaşamaktadır. Ülkemizde hepatit C sıklığı yaklaşık yüzde 1 civarındadır. HCV bulaşan kişilerin yaklaşık yüzde 15-20’si 6 aylık bir sürenin sonunda tamamen iyileşir. Yüzde 80-85’i ise kronik hepatit C ile infekte birey haline gelir. Bu kişilerin yüzde 20'sinde ise sonunda karaciğer kanserine dönüşme riski olan siroz gelişir.
Nasıl tanı konulur?
Tanı ancak bu hastalığı aramaya yönelik testler yapıldığında konulabilir. Önce anti-HCV testi yapılır. Anti-HCV pozitif bireylerde eğer virüsün çoğalmasını gösteren HCV RNA testi pozitif ise HCV infeksiyonundan bahsedilebilir. Ancak anti-HCV pozitifliği kişide bağışıklığın geliştiği anlamına gelmez. Bireyde ileride yeniden HCV bulaşı olur ise tekrar hasta olabilir.
Hepatit C (HCV) enfeksiyonuna nasıl yakalanırsınız?
İğne ve şırıngaların ortaklaşa kullanılması, virüs bulaşmış kan ile yapılan nakiller ya da enfekte kişilerden alınan organ nakilleri ve anneden çocuğa aktarma bu bulaşma yolları arasındadır. Hepatit C virüsü taşıyan kişiyle cinsel temas ve enfekte kişinin kanının bulaşmış olabileceği tıraş bıçağı ya da diş fırçası gibi kişisel bakım eşyalarının ortak kullanılması da bulaşmada rol oynar.
Anneden bebeğe hepatit C bulaşır mı?
Hepatit C virüsü taşıyan anne, mikrobu bebeğine bulaştırabilir. Bu olasılık yüzde 5 civarındadır. Virüs bebeğe doğumdan önce ya da doğum sırasında geçebilir. Virüs, sütle bulaşmaz. Hepatit C’li annelerin bebeklerinin kanında 18. aya kadar anneden geçen anti-HCV antikoru bulunabilir. Bundan dolayı bu süre tamamlana kadar, bebekte saptanan anti-HCV çocukta hastalık olduğu anlamına gelmez.
Hepatit C virüsü bulaşmış karaciğer ne gibi sağlık sorunları yaratır?
HCV ile enfekte olan kişilerin çoğu hiçbir belirti ya da semptom göstermez. Kronik HCV zamanla siroza ve karaciğer yetmezliğine yol açabilir. HCV ile ilişkili siroz, hastaların yüzde 20-25'inde karaciğer yetmezliği ve ölüme neden olur. HCV ile ilişkili siroz, günümüzde karaciğer nakillerinin önde gelen sebeplerinden biridir. HCV karaciğer kanserine de yol açabilir.
Karaciğer nakli olan hastada yeni karaciğerde de hepatit C ortaya çıkar mı?
Eğer karaciğer nakli öncesi hastada virusun çoğaldığını gösteren HCV RNA testi pozitif ise nakil yapılan karaciğerde de HCV enfeksiyonu gelişir.
Karaciğeri korumak için neler yapılabilir?
Alkolden kaçınılmalı, ideal kilo korunmalı, hepatit A ve B için aşılanmalı, reçetesiz ilaç kullanmadan önce doktora danışılmalıdır.
Hepatit C’den sonra hayatım nasıl olacak?
Hepatit C’li hastaların çoğu normal yaşam sürebilirler. Birçok vakada tedavi ile tam iyileşme elde edilebilir. Eğer hepatit C’niz var ise kendinizi çevreden soyutlamayın. Bu virüsün öpüşmekle, sarılmakla, çatal kaşık, tabak ortak kullanımı ile, öksürük-hapşırma ile ya da emzirme ile bir başkasına geçtiği gösterilememiştir.
Hepatit C nasıl tedavi edilir?
Avrupa’da tahmin edilen ortalama tedavi oranı yüzde 3,5’dur; ABD’de hepatit C enfeksiyonu olduğu bilinenlerin yüzde 10’undan daha azı tedavi edilmiştir. Tedavinin öncelikli hedefi hastanın vücudundan virusun yok edilmesi ve tam iyileşmenin sağlanmasıdır. Ancak yapılan başarılı tedavi mikrobun yeniden bulaşması ve tekrar enfeksiyonu önleyemez.
Son yıllarda geliştirilen direk etkili antiviral ilaç kombinasyonları ile tedavide yüzde 95-100’ye yakın kalıcı başarılar elde edilmiştir. Bu yeni tedaviler ağızdan tablet olarak kullanılmakta olup 12-24 hafta sürmektedir. Bu ilaçlar tedaviyi etkileyecek anlamlı bir yan etkiye de neden olmazlar. Yeni geliştirilen ilaçlar Temmuz 2016 itibariyle de ülkemizde kullanılmaya başlanmış ve ilaç bedeli Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından da karşılanmaktadır.
Hepatit C’’nin yayılmasını önlemenin en iyi yolu nedir?
HCV için aşı bulunmadığından, tek korunma yolu risk faktörlerini anlamak ve virüse maruz kalmaya yol açabilecek durumlardan kaçınmaktır.
Karaciğer biyopsisi nedir?
Karaciğer biyopsisi, karaciğer hasarının derecesini belirleyebilmek için yapılan bir işlemdir. Bölgesel anestezi altında bir iğne aracılığı ile karaciğerden küçük bir parça (karaciğer ağırlığının binde biri kadar) alınır; mikroskop altında incelenir. Biyopsi ile hepatiti -nekroinflamasyonu (karaciğerin iltihablanması ve hücre kaybı), fibrozu (karaciğerin büzüşmesi), sirozu (karaciğer yetersizliği) ve karaciğer kanserini (hepatosellüler kanser) teşhis edebiliriz. Biyopsi işleminin yararı düşünüldüğünde riskleri çok azdır.
