Talimatla elektrik üretimi dönemine mi giriyoruz?

Elektrikte şu an yüksek maliyetler sebebiyle tüm Türkiye ciddi sıkıntı yaşıyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) elektriğe yüzde 30’luk yeni zammın yolda olduğunu dair haberi yalanladı, ancak kaç gün zam yapılmayacağı bilgisi meçhul. Yani EPDK’nın Temmuz’da vatandaşı nasıl bir elektrik fiyatı tablosuyla karşılaştıracağını kestirmek zor.

Sektörün içindeki insanlar ithal kömür ve doğalgaz ile üretilen elektriğin maliyetinin sürekli artıyor olmasına ve elektrik dağıtım şirketlerinin bünyesindeki Görevli Tedarik Şirketleri-GTŞ’lerin birikmiş alacağının 30 milyar TL’ye ulaştığına dikkat çekerek mevcut yapının her açıdan sürdürülebilir olmadığına dikkat çekiyorlar. Mevzu sadece pahalı elektrik değil, yakında olmayan elektriği, elektrik kesintilerini de konuşuyor olabiliriz. Yakında, yani Temmuz ve Ağustos'ta.

Gebze ve civarında bazı doğalgaz çevrim santralleri (Enka) bakım ve onarım sebebiyle çalışmıyor. İzmir’de de bir doğalgaz termik santrali benzer sebeple elektrik üretmiyor. Malum olduğu üzere geçtiğimiz haftalarda enerji bürokrasinin yerli kaynaklardan elektrik üreten santrallere maliyetinin altında üretim yapması için baskı yaptığına dikkat çekmiştim. Bu baskıya dayanamayıp zarar edenlerin ya santralini kapattığını ya da üretimi bir şekilde öteleyecek formüller içine girdiğine de dikkat çekmiştim.

Şu günlerde ise özellikle elektrik talebinin yüksek olduğu Marmara Bölgesi’nde bazı doğalgaz santrallerinin elektrik üretmemesi sebebiyle elektrikte talep açığı ortaya çıkmış. Sanayinin en yoğun ve talebin de en yüksek olduğu bölge için enerji bürokrasisi “Bir Numaralı Talimat” ile elektrik üretilmesi için çözüm geliştirmiş. Talimat, elektriğin üretim maliyeti ne olursa olsun, talebin karşılanabilmesi için ilgili santrallere “üret” emri anlamına geliyor. Böylece zaten pahalı olan elektriği daha da pahalı hale gelecek. Diğer taraftan yerli kaynaktan elektrik üreten santrallere “maliyetin altında üret” baskısı tartışmalara sebep olup, Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) tarafından mahkemeye taşınmasına rağmen bu konuda enerji bürokrasisi henüz bir adım atmış değil.

Bir başka sıkıntılı husus ise planlamada gizli. Mesela 4 yıl önce de Alarko, Zorlu, Aksa ve Cengiz gibi şirketler doğalgaz çevrim santrallerini söküp, satmış, bazı şirketler de yurtdışına taşımıştı. Yerlerine yerli kaynaklardan elektrik üretecek baz güç santraller konulamadığından şu an baz güç santrallerde yani kesintisiz elektrik üretiminde sıkıntı var. Eğer yerli kömürden elektrik üretenlere “Destekleme Programı” adı altında baskılar devam eder, yüksek oranlı rödovans ve dekapaj sebebiyle 1-2 santral daha çalışmazsa Türkiye'nin ciddi bir elektrik sorunuyla Temmuz-Ağustos’ta karşılaşma ihtimali söz konusu...