Gelecekte uçaklar böyle mi olacak?

Havacılık sektörü bugünlerde ilginç bir Yapay Zekâ (IA) tartışmasının içine düşmüş durumda. Yolcular gelecekte daha konforlu uçacaklarını düşünürken “Yapay Zeka (IA)” gelecek yıllarda artan yolcu talebine bağlı olarak özellikle “Düşük Maliyetli Havayolları/Low Cost Carrier (LCC)” şirketlerinin konservede sardalye balıklarının istiflendiği gibi ilginç koltuk düzenine geçeceğine işaret ediyor. Tartışmadan işte burada başlıyor. Nasıl yani üst üste mi uçacağız? Acil durumlarda ne olacak?

Uçuşlarda yaşanan gecikmeler belki azalacak, ama IA’ye göre sıkışık ve rahatsız oturma düzeni gelecekte yolcuların en büyük endişesi haline gelebilir. Peki bu tartışma nereden ve nasıl çıkmış?

Bir “X” kullanıcısı, düşük maliyetli olarak hizmet veren popüler havayolu şirketi Ryanair’in uçak kabininin gelecekte nasıl olacağını sormuş. ‘Yapay Zeka’danın görüntülü olarak, bir fotoğrafla cevap vermiş. IA’in gelecekteki kabin içi tahmini fotosu gündem olmuş durumda.

Havayolunun bir yetkilisi de şaka olarak X platformunda, “Hayal kırıklığı yaratmadı.” Postunu paylaşınca ortalık iyice şenlenmeye başladı. Zira Ryanair daha önce de kısa hatlarda uçak içinde ayakta yolculuk yapılabileceğine dair haber paylaşmıştı. Teknoloji ne kadar gelişse, zamanında kalkış sorunları azalsa da artan yolcu talebi ve daha düşük maliyetlere uçuş rekabeti korkarım gelecek yıllarda bazı havayollarına bu tarz arayışlara iletebilir.

Ne demek istediğimi daha iyi yorumlamak için tartışmayı başlatan IA’nin fotoğrafına daha dikkatli bakın. İşimiz yapay zekalara kalırsa, gelecekte seyahatlerimiz nasıl şekillenir zaman gösterecek.

Havada Çin-Rus ortaklığı dağıldı mı?

Rusya ve Çin’in ABD’li Boeing ve Avrupalı Airbus’a karşı geliştirdikleri 50 milyar dolarlık Rus-Çin ortak yolcu uçağı projesinin Ukrayna savaşı sebebiyle sıkıntılar yaşadığına dair haberler yaygınlaşıyor. Bizim TUSAŞ gibi Çin’in de devlete ait uçak şirketi olan COMAC (The Commercial Aircraft Corporation of China) geliştirdiği dar ve geniş gövdeli uçak modelleriyle öne çıkıyor. Dar gövde de belli bir mesafe kat eden COMAC, uçaklarının endüstriyel gelişimi ve pazar payını artırmak için 2017 yılında Rus havacılık ve savunma şirketi United Aircraft Corporation (UAC) ile ortaklık kurmuştu. Özellikle geniş gövdeli uçakların üretiminde iki ülkenin kapsamlı iş birliği yapacağı açıklanmıştı. Ancak 3-4 aydır bu konuda somut bir ilerleme olmadığı gibi gelen haberlerde Rusya’nın Ukrayna savaşı sebebiyle muhatap olduğu Batı ambargoları yüzünden projeye katkı vermesini engellediği belirtiliyor. Özellikle iki ülkenin birlikte uçurmaya fazla odaklandığı geniş gövdeli COMAC C929 modelini son gelişmeler ışığında Çin’in tek başına geliştirmek için çalışmalar yaptığı ifade ediliyor.

Gelecek hafta dünyanın en büyük havacılık fuarı Dubai Airshow sektöre kapılarını açtığından Rus-Çin iş birliği konusu gündeme gelecektir. Diğer iki hassas konu ise askeri havacılık, uçak ve motor bakımlarında yaşanana meseleler olacak. Daha önce üzerinde anlaşılan ve fuarda açıklanan uçak siparişleri ise işin “show” tarafını oluşturacak. Ama önemli. Boeing-Airbus rekabeti açısından takip edilmesi gereken bir husus. Fakat Çin-Rus ilişkileri ve bunun havadaki durumunu Dubai’de takip edeceğim bakalım işler hangi aşamada.

COMAC’ın Rusya ile olan ilişkilerine dönersek, son gelişmenin işaretlerini iki gün önce cuma günü Pekin’de düzenlenen havacılık konferansında bulmak mümkün. COMAC başkan yardımcısı Qi Xuefeng, C929 geniş gövdeli yolcu jetinin tasarımında ilerleme kaydedildiğini söylemiş, detaylı tasarım aşamasına girildiğine işaret etmiş, ama Rusya ile olan ortaklıktan hiç bahsetmemiş. Çin ve Rus medyasında geniş gövdeli yolcu uçağı geliştirmek için anlaşan Rusya’dan UAC ile Çin’den COMAC’ın yaptığı ortaklığın bozulduğu yönünde haberlere de herhangi bir yalanlama yapılmaması dikkat çekiyor.

Netice itibariyle 2017 yılında, iki devletin iki kamu şirketi, geniş gövdeli bir yolcu yapmak üzere Şangay’da ortaklık için imza atmışlardı, ama Ukrayna savaşı, Batı-Rusya gerginliği bu girişimi de vurmuş görünüyor. Ancak tek sebep Ukrayna savaşı da olmayabilir. Çünkü teknoloji geliştirmede, hassas alanlarda iki ülkenin çok iyi anlaştığı da söylenemez. Böylece Çin de kendi geniş gövdeli uçağına kendisi yapmaya çalışacak.

Zaten halihazırda COMAC, Boeing 737 ve Airbus A320 ailesiyle rekabet etmek üzere dar gövdeli, jet motorlu C919 modelini üretiyor. Yaklaşık 14 yılda geliştirilen C919 geçtiğimiz mayıs ayında China Eastern Airlines filosunda uçmaya başladı. Seri üretime geçiş hazırlıkları ise devam ediyor. Dar gövdeli uçaklarda seri üretime geçilmediği için proje tam olarak bitmiş, başarılmış denemez. Geniş gövde ise daha sıkıntılı bir süreci ve daha fazla yüksek teknolojiyi gerektiriyor. Bakalım Çin bu işi ne zaman başaracak?