Döllenmeden ölüme kadar olan yaşam dönemi boyunca fiziksel, bilişsel, sosyoduygusal ve kişilik gelişiminin incelendiği, psikolojinin hem bir alt araştırma alanı hem de gelişim süreçlerine uygun eğitim ve destek çalışmalarının yürütüldüğü uygulama alanıdır.
Gelişim kavramı, biyolojik ve çevresel faktörlerin karşılıklı etkileşimi sonucunda ortaya çıkan, yaşam boyu devam eden bir değişim örüntüsü olarak kavramsallaştırılmaktadır. Gelişimin incelenmesinde geleneksel yaklaşım, doğumdan ergenliğe yoğun değişmeyi, yetişkinlikte çok az değişimi veya herhangi bir değişim olmadığını ve ileri yaşlarda bozulmayı vurgular. Özellikle yirminci yüzyılın ortalarından itibaren oldukça kabul gören yaşam boyu gelişim yaklaşımı ise çocuklukta olduğu gibi yetişkinlik yıllarındaki gelişimsel değişimi de vurgular. Bu yaklaşım gelişimi; yaşam boyu, çok boyutlu, çok yönlü, esnek, çok disiplinli ve ayrıca büyüme, sürdürme ve kaybın düzenlenmesini içeren bir süreç olarak görür. Gelişim örüntüsü biyolojik, bilişsel ve sosyoduygusal süreçlerin etkileşimiyle ortaya çıkar. Biyolojik süreçler genetik özellikler, beyin gelişimi, boy ve ağırlıkta artış, motor becerilerin kazanılması ve ergenlikteki hormonal değişiklikler gibi bireyin bedeninde değişme yaratan süreçlerin tümünü ifade eder. Bilişsel süreçler bireyin dil, düşünce ve zekasındaki değişiklikleri kapsar. Sosyoduygusal süreçler bireyin diğer insanlarla ilişkilerindeki, duygularındaki, kişiliğindeki ve sosyal bağlamlardaki değişimleri içerir. Bu üç süreç ayrılmaz bir şekilde birbirine geçmiş durumdadır ve bunların karşılıklı etkileşimiyle gelişim dönemleri ortaya çıkar. Dönemler için belirtilen yaklaşık yaş sınırları, bir dönemin ne zaman başlayıp bittiği hakkında genel bir fikir verir. Gelişim süreci içinde hiçbir dönem ayrıcalıklı öneme sahip değildir ve bir dönemdeki gelişim diğer bir dönemle bağlantılıdır. Gelişimin doğasıyla ilgili öne çıkan üç konu; çevre ve kalıtımın göreli etkisi, gelişimsel değişmedeki süreklilik ile süreksizlik ve erken ve geç deneyimlerin göreli önemidir. Her ne kadar çoğu gelişimci bu üç önemli konuda aşırı uçlarda yer alamasa da bu faktörlerin her birinin gelişimi ne kadar güçlü bir şekilde etkilediğini heyecanla tartışmaya devam etmektedir. Sağlığın ve iyilik halinin, ana babalığın, eğitimin ve sosyokültürel bağlamların oynadığı roller ve bu konuların sosyal politikalarla ilişkisi yaşam boyu gelişimde ele alınan bazı çağdaş konulardır.
YAZAR
Ayşen Güre
