Havadaki zararı kim karşılayacak?

İngiltere havalimanlarında hava trafik kontrol sistemindeki sorun sebebiyle geçen hafta yaşanan uçuş iptalleri ilginç bir tartışmayı yeniden gündeme getirdi. Havayolları, uçuş iptalleri ve gecikmelerden kaynaklı yolcu mağduriyetleri ile getirdiği maliyetlerden sorumlu olmak istemiyor. Havalimanları ve hava trafik yönetimi ile uçuşu iptali ve gecikmelerinde payı olan diğer ilgili kurumların da sorumluluğu paylaşmaları isteniyor.

Havayolları, özellikle mücbir sebeplerle ortaya çıkan mağduriyetlerin tüm paydaşlar tarafından üstlenilmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Mesela kar yağdığında veya fırtına çıktığında uçuşlarda gecikmeler, iptaller bazen de havalimanı bağlantı yolları da kapandığı için havalimanında kalan yolculardan sadece havayollarının neden sorumlu olduğu konusu çok tartışılıyor. Yolcu havayolunun da havalimanında da diğer ilgili kurumlarında yolcusu. Tüm ilgili kurumlar iş planlarını yolcuya göre yaptığı için zor durumlarda da maddi ve manevi sorumluluk üstlenmeleri gerektiği konuşuluyor. Özellikle Amerika’da bu konu çok fazla gündeme getiriliyor. Gecikmelerde ve uçuş iptallerinde tüm sorumluluk şu an havayollarında. Bunun değişmesi isteniyor.

Son yıllarda Amerika’da bazı havayolu yetkililerinin yoğunlukla gündeme getirdiği bu konu İngiltere’de geçen hafta Ulusal Hava Trafik Hizmetleri / National Air Traffic Services (NATS) sorumlu olduğu meydanlarda hizmet vermemesi sebebiyle yeniden tartışılmaya başlandı. NATS’ın sistemlerinin çalışamaması sebebiyle uçuşlar 2 gün iptal oldu. Yolcular, havayolları ve havalimanları ciddi mağduriyet yaşadı.

Özel sektör konumundaki NATS’ın yaşadığı sorun için İngiltere Hükümeti siber saldırı ihtimali olmadığını açıkladı. Problemin nedeni olarak belirtilen bir havayolunun uçuş kodunun yanlış girmesinden kaynaklandığı iddiası ayrı bir mesele, ama sebep olunan zararın tazmini ile sorumlu adreste kimin yer alacağı hususunda tartışmalar başladı. Sadece özel şirket konumundaki İngiltere’deki NATS değil neredeyse tüm ülkelerde kamu kontrolünde olan “Hava Trafik Kontrol” hizmeti kaynaklı problemlerde devletin sorumluluk alması, tazminat ödemesi için daha yoğun baskı olacağını söylemek mümkün. Danimarka’da yaşanan hadiseler de bunun iyi bir örneği olabilir.

İngiltere sivil havacılığının başına dert olan ‘teknik sorunların’ havayollarının trafiklerini takip eden Flight Aware araştırmasına göre Londra Heathrow Havalimanı’ndan kalkan uçakların yüzde16’sı Pazartesi’nden Salı sabaha ertelendi.

Londra Gatwick Havaalanına yapılacak uçuşların yüzde 20’si, Manchester’a yönelik uçuşların da yüzde 10 aksama yaşanmış. British Airlines, Pazartesi ve Salı günü seyahat etmesi planlanan yolcuların sıkışıklığı azaltmak için uçuşlarını ücretsiz olarak değiştirmiş. Ryanair, bazı uçuşları ertelemek veya iptal etmek zorunda kalırken, Jet2’nin İngiltere uçuşlarında ise ciddi gecikmeler yaşanmış.

Şimdi NATS’ın uçuş planlama sisteminde nasıl bir teknik bir sorun yaşandığı araştırılıp, ortaya çıkarıldığında sebep olduğu zararı kimin tazmin edeceği konusu gündeme gelecektir. İngiltere Sivil Havacılık Otoritesi’nin (CAA) raporu tartışmalara yön verecektir.

Ryanair patronu Michael O'Leary, İngiltere’nin hava trafik sistemindeki başarısızlığın “kabul edilemez” diyerek en sert eleştirenlerin başında geliyor.

Micheal O’Leary, haklı çünkü havayolları bu tarz hadiselerde yolcuların ilk başvurduğu, zararını tazmin için kapısını zorladığı adres. Bu tarz durumlarda her açıdan başı ağrıyan da havayolları oluyor.

Kuzey Avrupa ülkelerinde de pandemi sonrası personel sorunu sebebiyle hava trafik hizmetlerinde aksamalar yaşandı. Danimarka da personel sorunu sebebiyle hava trafiğini aksatarak, havayollarını zarar etmesine neden olanlardan bX unlardan birisi. Havayolları, hava trafik hizmetlerinin sebep olduğu zararların tazmin edilmesi için devlete başvurup, destek aldıkları belirtiliyor. Dolayısıyla havacılık sektörü için İngiltere’de NATS’ın sebep olduğu hava trafiğinin aksaması olayı bir kırılmaya sebep olacak gibi görünüyor.

Turkcell küçülüyor mu?

Dijital operatör olarak kendini konumlandıran Turkcell, bu pozisyonundan hızla uzaklaşıyor. Son olarak başta gazete, dergi olmak üzere çeşitli haber ve bilgilerin sunulduğu mobil cihazlarda kullanılan “Dergilik” uygulamasını 5 Eylül’de kapattı. Dergilik uygulamasını geliştirip, zenginleştirmek yerine kapatmayı tercih eden Turkcell, bazı gazete ve dergilerle anlaşma yapamadığı için içeriği zayıflamıştı. Kaan Terzioğlu döneminde “Dijital Operatör” olmak için yol haritası çıkaran Turkcell, artık elektronik pazaryeri olmak, ticaret yapmak ve asıl iş kolu dışında farklı gelir kalemleri oluşturmak için çaba sarfediyor. İkinci el telefonlarının ticaretini yapmak da Turkcell’in bulduğu parlak fikirlerden birisi!