Antroposen, İnsan Çağı olarak adlandırılan döneme verilen addır. Jeolojik olarak buzul çağı Pleistosen'in bitmesiyle Holosen dönemine girilmiştir. Yeni iklimlerin oluşmasıyla bazı canlıların nesli tükenmeye başlamıştır. 2000 yılında Crutzen ve Stoermer "Antroposen" terimini kullanmıştır.
Holosen döneminden çıkışta insanların biyolojik, kimyasal ve jeolojik etkileri vardır. James Watt tarafından 18. yüzyılda buhar motorunun keşfedilmesi, Sanayi Devrimi ve fosil yakıtlar bu çıkışta önemli bir paya sahiptir. Paleoiklim uzmanlarından William Ruddiman sekiz bin yıl önce tarımın başlamasıyla Antroposen Çağ'ının başladığını belirtir.
İnsanın doğayla olan ilişkisinin farklı etkileri vardır. Nüfus artışı ile birlikte doğal kaynak tüketiminin artması, toprak ve su kaynaklarının aşırı kullanımı, biyolojik çeşitliliğin azalması, hava, su ve toprak kirlenmesi, katı, sıvı, radyoaktif atıklar ve gürültü çevre sorunlarına yol açmakta, iklim değişiklikleriyle sonuçlanmaktadır. Küresel sıcaklık artışı buzulların erimesine, karbon ve diğer biyojeokimyasal döngüler biyoçeşitliliğin azalmasına yol açmıştır. İnsanın jeolojik bir aktör olarak doğa üzerindeki egemenliğinin ortaya çıkardığı bu sonuçlar Antroposen Çağ'ının jeolojik zaman tablosuna eklenmesi tartışmalarının yönünü belirleyecektir.
Antroposen Çağ'ın ortaya çıkışı uzun bir birikimin sonucu olup tek tip bir model değildir. Dünya üzerinde insanların ve ülkelerin nüfus artış hızları, doğal kaynakları tüketim biçimleri, toprak, su kaynaklarını kullanışlarında farklılıklar vardır. Zaman ve mekan içinde toplumsal, kültürel, teknolojik ve siyasal olarak derin çeşitlilikler bulunmaktadır. Geçen 10.000 yıl içinde yaban ve evcil bitkilerde, hayvanlarda ve mikroflorada türlerin tükenmesi ve küresel dönüşümler gözlemlenmektedir. Bu süreç içinde dünyanın kıtalarında ortaya çıkan tarım etkinlikleri geri dönülemez etkiler bırakmıştır.
İnsanlığın çevresiyle ilişkileri günümüzde kritik bir noktaya gelmiştir. İnsanlar küresel değişmenin bağımsız yürütücüleri olarak görülmektedir. Ancak tsunami, hortum ve benzeri doğal olguların da adı geçen çevresel değişkenlerin üzerinde etkileri vardır. 21. yüzyılda, 2020'de bir pandemi olarak kabul edilen Covid-19 virüsün, etobur mikropların, dünyanın atmosferinde biriken karbondioksit gibi etkenlerin insanlığa ve insanlığın Dünya gezegenini etkisi altına alma çabalarına meydan okuyabileceği gibi, insan ve çevresi arasındaki ilişkinin yeniden yapılandırılmasını gerektiren olgulara yol açabilecek nitelikte olduğu değerlendirilmektedir.
YAZAR
Güliz Erginsoy
KAYNAK
