Sultan Sencer kimdir, nasıl öldü? Selçuklu Ahmed Sencer kaç yaşında, nasıl vefat etti?

Melihşah’ın büyük oğlu olan Berkyaruk taraftarları tarafından Rey şehrine kaçırılıp Sultan ilan edildi ve Berkyaruk ve I. Mahmud güçleri arasında 17 Ocak 1093 Burûçird’de yapılan savaşta Berkyaruk galip geldi. Ahmet Sencer ve Berkyaruk’un amcası olan Tutuş Suriye’ye ilerleyerek Şam ve Halep şehirlerini eline geçirip Suriye Selçuklu Devleti’nin kurucusu oldu.

Tutuş Berkyaruk elinde bulunan İran arazilerini de ele geçirmek üzere Berkyaruk’a hücum etti ise de 26 Şubat 1095’te Rey’de Berkyaruk ile Tutuş arasında yapılan savaşta Tutuş yenildi ve öldü. Böylece Berkyaruk tek sultan oldu ama zaman zaman ya kardeşleri ya da onların varislerinin ayaklanmaları tehditleri veya gerçekleşmeleri ile karşılaştı. Bundan sonra Büyük Selçuklu Devleti üçe bölünmüş olarak görülmeye başlandı:

İran, Irak ve Orta Asya’nın bir kısmı Berkyaruk’un sultanlığı altında Suriye’de Tutuş’un iki oğlu idaresi altında Şam Melikliği ve Halep Melikliği; Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın kurduğu ve oğlu I. Kılıç Arslan hükümdarlığı altında Anadolu Selçuklu Devleti 1097’de Sultan Berkyaruk 12 yaşında olan kardeşi Ahmed Sencer’e Merv şehrinde merkezi olan Horasan valiliğini verdi.

Ahmed Sencer bundan sonra 1097-1118 döneminde hemen hemen 20 yıl devamlı olarak Horasan’ı idare etti ve Horasan’da bağımlı Horasan Selçuklu Devleti sultanı oldu. Ahmet Sencer Horasan valiliği sırasında 1102’de Kaşgar’dan ilerleyen Ebrail Arslan Han’ı Tirmiz civarında yendi ve Kaşgarlı istilacıyı geri püskürtmeyi başardı.

26 Şubat 1105’te Sultan Berkyaruk öldü. Sultan olmak için kendine varis olarak daha yaşı küçük oğlu olan Müizzeddin Melikşah’ı seçmişti ve o II. Melihşah olarak Selçuklu Sultanı oldu. Ama iktidar amcası olan Muhammed Tapar elinde idi. O yıl geçmeden Muhammed Tapar kuzenini tahttan indirip Büyük Selçuklu Devleti Sultan’ı olarak devleti idareye başladı. Muhammed Tapar 4 Nisan 1118’de ölünce Büyük Selçuklu Devleti’nde anarşi ve taht kavgası tekrar başladı.

Muhammed Tapar yerine Irak’ta oğlu olan II. Mahmud Büyük Selçuklu Devleti Sultanı ilan edildi.

SALTANATININ SONA ERMESİ

Sultan Sencer’in karısı Türkan Hatun Sultan Oğuzlar tarafından salıverilmesinden hemen önce 1156’da ölmüştü. Sultan Sencer ile Türkan Hatun’un iki kız çocuğu bulunmaktaydı ve her ikisi de kuzenleri olan II. Mahmut ile evlenmişlerdi. Sultan Sencer sonra Sultan Mesud Demirek’in dul karısı olan ve Gürcistan Kralı I. Demetre’nin kızı olan Rusudan ile evlilik yaptı ama bu evlilikten çocuğu olmadı.

Harezmşah Atsız ise, oğlu II. Arslan’ı varisi olarak seçtikten sonra, 1156’da vefat etti.

Sultan Ahmet Sencer 8 Mayıs 1157’de hayata gözlerini kapadı ve Merv’de bulunan türbesine gömüldü.

Sultan Sencer’in ölümünden hemen sonralarında Horasan ve Maveraünnehir arazileri Harezmşahlar kontrolü altına girmiş bulunmaktaydı.

TÜRBESİ NEREDEDİR?

Sultan Sencer’in türbesi (günümüzde Türkmenistan’da olan) eski Merv şehrinde bulunmaktadır. Bu türbe 1221 yılında Cengiz Han’ın emrindeki Moğollar tarafından Merv’in yağma edilmesi ve halkının tamamının neredeyse öldürülmesi sırasına Moğollar tarafından yıkılmıştır.

Sultan Sencer’in türbesi Sovyetler’in dağılmasından sonra Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in ziyaretinde bakımsız ve dökük durumda olması nedeniyle Türkiye tarafından restore edildi.

20. yüzyılda Türkmenistan SSCB’ye bağlı iken bu türbe birkaç defa restore edilmiştir. Fakat bu restoresyonlarda hatalar yapıldığı iddia edilmiştir. Bu türbe son olarak UNESCO idaresi altında ve UNESCO fonları ile restore edilmiştir. Bu restorasyonla SSCB döneminde yapılmış olan daha önceki restorasyonlarda yapılmış hataların kaldırılmasına dikkat edilmiştir. Sultan Sencer Türbesi Eski Merv’de çok bariz görünüşlü bir eserdir. Eni, boyu ve yüksekliği 38er metre olan tuğla duvarlardan yapılmış olup bu küp şeklinde olup üzerinde bir kubbe bulunmaktadır. Bu türbe eski Merv şehrinin konumlandığı ovalık arazide etraftan epeyce uzaktan çok açıkça görülebilmektedir.