Borsa üzerindeki bir karabuluttan kurtuldu

Sonunda akli selim galip geldi ve borsa vergisi 3.5 ay sonra gündemden düştü. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz borsa vergisinin rafa kaldırıldığını açıkladı. Borsa endeksi tepesinde Demoklesin kılıcı gibi asılı duran vergiden de kurtulmanın etkisiyle 10 bin puanı geçti.

➔Mayıs sonunda gündeme gelen vergi paketinde borsa vergisinin yer alması talepte ve işlem hacminde belirgin bir zayıflamaya yol açtı.

➔Bitişikte yer alan Hazine’nin BİST Endeksi ve işlem hacmi tablosunda rakamlar dolar bazında yer alıyor. En son sütunda görülen dolar bazındaki işlem hacminin pandemiye kadar 1.5 milyar dolar sınırında seyrettiği ve 2020 yılından itibaren artışa geçerek 2023 yılında 5.3 milyar dolara çıktığı dikkat çekiyor. Vergi iştahını kabartan da son yıllardaki bu hızlanma olsa gerek.

İŞLEM HACMİ VE YATIRIMCI SAYISI YANILTICI

➔Fakat işlem hacmi artışında pandemiyle gelen eve kapanma ve uzaktan erişimle borsada işlemlerin patlama göstermesi etkiliydi.

➔Pandemi ile süratle artan yatırımcı sayısı da yanıltıcıdır. Öncelikle yeni yatırımcılar halka arzlara ve küçük hisse senetlerine geldi. Halka arzlar küçük ve ilk dönemlerinde prim yaptığı için cazipti.

➔Ve SPK halka arzlarda eşit dağıtımı benimsediğinden yatırımcı sayısı fiktif bir şekilde şişti. Bir halka arza birkaç milyon yatırımcı katılmış gibi göründü.

➔Bitişikte yer aldığı gibi bir milyon lira ve üstünde portföye sahip 228.446 yatırımcı hesabı toplam sayının yüzde 3.1’ini, portföyün ise yüzde 86’sını elinde tutuyor.

➔Toplam hesapların yüzde 96.9’unu oluşturan 7 milyon 162 bin hesap da yerlilere ait portföyün yüzde 13.7’sine sahip. Gerçek yerli yatırımcı sayısı göründüğünden çok daha az.

➔Derinliği az ve fiktif, gün içi alım satımı çok yüksek böyle bir piyasada verginin gündeme gelmesinin etkisiyle işlem hacmi ağustos ayında 3.7 milyar dolara geriledi.

➔Yerli ve yabancı yatırımcıların 34 günlük ortalama yatırım vadesiyle al sat yaptığı bir yerde işlem hacmine vergi konulursa hacim düşer ve piyasa kuruyabilir.

BORSA VERGİ ÖDÜYOR ZATEN

➔Normalde verginin borsa kazancı üzerinden alınması gerekir. Bu durumda bir yıl ve daha uzun vadeli kazanan yatırımcılar vergilendirilmiş olacaktı.

➔Ancak bizim borsamızın en çok ihtiyaç duyduğu da uzun vadeli yatırımcı. Mumla aranacak kadar az. Şayet böyle olmasaydı yatırımın ortalama vadesi 34 güne inmezdi.

➔Ayrıca borsada vergi de ödenmiyor değil. En başta dağıtılan temettülerden yüzde 10 kesinti yapılıyor. Kesinti yoluyla vergi diğer finansal yatırım araçlarındaki gibi buradan da tahsil ediliyor.

➔İkincisi ise borsa dolaylı vergi ödüyor. Aracı kuruluşların borsa üyeliği parayla, şirketlerin borsa kotuna girmesi parayla, borsanın işlem bilgileri parayla, istatistikleri parayla.

➔Bütün verilerin parayla satıldığı borsada işlem yapmak öncelikle bilgiye dayanıyor. Ve de burası bir kamu kuruluşu.

➔Borsanın doğru dürüst bilgilendirici, yaptığı işlemlerin sonucunu açıklayıcı bir veb sitesi bile yok.

➔Bütün bu yükleri aracı kuruluşlar komisyon ve hizmet bedeli olarak müşterilerine yansıtıyor. Borsada toplanan gelirler sonunda Hazine’ye aktarılıyor.

➔İşte bütün bu nedenlerden dolayı borsaya vergi tam bir sakal bıyık örneği ve 3-4 aylık ölçüp biçmenin ardından rafa kaldırıldı.

BORSA VERGİLENDİRİLMEYECEK KADAR ZAYIF

➔İşlem hacmi yanında fiyatlar da geriledi. Çünkü borsaya olmasa da borsada işlem gören şirketlere vergi getirildi.

➔Borsayı etkileme açısından sadece vergi değil şirketleri bire bir ilgilendiren büyüme de hız kesiyor.

➔Enflasyon muhasebesi de reel sektör şirket karlarını budadı.

➔Bu muhasebe sisteminden yararlanacak durumda olan bankalar ise 2024 yılında hariç tutuldu. Bunun da sektöre 70 milyar lira ek vergi çıkartacağını Bakan Şimşek açıklamıştı.

➔Dün Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz bankaların 2025 yılında da enflasyon muhasebesinden muaf tutulmasını değerlendireceklerini belirtti.

➔Borsa ise bankalar öncülüğünde yükseldiği için bu durumu pozitif bir gelişme olarak değerlendirmiş olsa gerek.

➔Hemen hemen her vergi paketinde borsaya vergi gündeme gelir. Her defasında da geri teper.

➔Çünkü borsa henüz vergilendirilecek kadar güçlü, derin ve para kazandıran bir yer değil. Bunun için bitişikte yer alan dolar bazlı yıllık ortalama endekse bakmak yeterli.

➔Ekonomi yönetiminin bir de bunun üzerinde çalışması lazım.

➔Verginin rafa kalkması ile borsa üzerindeki karabulutlardan sadece birinden kurtuldu. Diğerleri duruyor.