Faizin kilidi ev sahibinin elinde

ABD merkez bankası Fed’in faiz indirimine çeyrek puan yerine yarım puanla başlaması dünyada da faiz oranlarının aşağıya çekilmesi yönünde cesaret vericiydi. Dün toplanan bizim Merkez Bankası ise faizi değiştirmedi ancak faiz indirimine göz kırptı.

➔ Para Politikası Kurulu metninde önce neden faizin değiştirmediğini “Ağustosta ana eğilimin belirgin bir değişim sergilemediği değerlendirilmesi” ile açıkladı.

➔ Ardından da şu ifadeyi ekledi: “Üçüncü çeyreğe ilişkin göstergeler yurt içi talebin yavaşlamaya devam ederek enflasyonist etkisinin azaldığını teyit etmektedir.”

SORUN HİZMET TARAFINDA

➔ Sonra Merkez Bankası enflasyondaki gelişmeleri mal ve hizmet diye ikiye ayırarak değerlendirdi. Buna göre enflasyon sepetinin yüzde 72.2 oluşturan temel mal enflasyonun düşüşünde sorun yoktu. Zaten ağustos ayı rakamları ile mal enflasyonu yüzde 42.13 ile ana enflasyona düşürücü yönde seyrediyor.

➔ Sorun hizmet enflasyonunun düşüşe direnmesindeydi. Enflasyon sepetinde yüzde 27.8 ağırlığa sahip hizmet enflasyonu ağustostaki yıllık artışı yüzde 77.83 ile nerede mal enflasyonunun iki katına yakın artıyor.

➔ Hizmet enflasyonu içinde de bütün kalemler arasında da en yüksek artış yüzde 121 ile kiralardan geliyor. Kiranın toplam sepet içindeki payı da yüzde 5.1. Ya da hizmet enflasyonu içindeki payı yaklaşık beşte bir düzeyinde.

➔ Nitekim kira sözleşmelerinin yoğunluğundan dolayı ağustos ayında kiralar yüzde 7.90 gibi yüksek bir artış gösterdi. Okul etkisi nedeniyle kira artışları eylülde de sürebilir.

➔ Hizmet enflasyonunda belirleyici durumdaki kiraların seyrinden dolayıdır ki Merkez Bankası umudunu ekim, kasım ve aralık aylarına bağlamış durumda.

DURUŞ DEĞİŞİKLİĞİ

➔ Banka bunun için açıklama metninde “Temel mal enflasyonu sınırlı bir artışla düşük seyretmeye devam ederken, hizmet enflasyonundaki iyileşmenin son çeyrekte gerçekleşmesi beklenmektedir” dedi.

➔ Bu tespitlerinin ardından da politika duruşunu önceki açıklamalarında olduğu gibi korudu: “Aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin ve kalıcı bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sıkı para politikası duruşu sürdürülecektir.”

➔ Faiz indirimine göz kırpan ve geçmiş açıklamalarından farklı olan ifadesi ise işler bozulursa ne yapacağındaydı. “Enflasyonda belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para politikası araçları etkili şekilde kullanılacaktır.”

➔ Bundan önceki ifadesi ise “para politikası araçları sıkılaştırılacak” şeklinde daha güçlüydü. “Sıkılaştırılacaktır” yerini “etkili şekilde kullanılacaktır” ifadesinin alması şahin tutumun ihtiyatlı şekilde güvercine döndürülmesi ve önümüzdeki aylarda faiz indirimine kapı aralandığı anlamına geliyor.

İNİŞ HANGİ AYDA BAŞLAR?

➔ Peki eylül ayı pas geçildiğine göre faizler hangi ayda indirilebilir?

➔ Eylül enflasyonu 3 Ekim’de açıklanacak. Zaten okulların açılması nedeniyle eylül ayı hizmet enflasyonunu yansıtma açısından iyi bir ay değil. Özellikle yüzde 121 ile en yüksek artışı gösteren kiralar açısından.

➔ Banka’nın da işaret ettiği ve beklediği gibi ekim, kasım ve aralık ayları daha iyi bir gösterge olabilir ve hizmet enflasyonu kiralar öncülüğünde düşebilir. Ekim enflasyonu ise 3 Kasımda açıklanacak. Faiz kararı da 21 Kasım’da verilecek.

➔ Bu arada Ekim ayı ortasında gelecek yılın bütçesi Meclis’e sunulacak ve 2025’in mali açıdan nasıl planlandığı kesinleşecek. Ekimde dezenflasyona maliye politikasının katkısı da iyice netleşecek.

➔ Mali politikadan yardım gelirse Merkez Bankası’nın faiz düşürmede eli biraz daha rahatlayabilir.

ENFLASYON - FAİZ MAKASI DEĞİŞİMİ

➔ Bu arada aylar geçtikçe enflasyon aşağı gelirken faiz ile olan makası da terse dönecek. Faiz üstte çıkarken enflasyon aşağıda kalacak.

➔ Ağustos ayı itibariyle TÜFE yüzde 51.97 iken politika faizi yüzde 50 idi. Eylül ayı rakamları ile enflasyon baz etkisiyle yüzde 50’nin altına inebilir. Eylülde ağustos ayındaki gibi yüzde 2.5 enflasyon gelse yıllık rakamı yüzde 48.7’ye indirir.

➔ Çünkü geçen eylülde aylık enflasyon yüzde 4.75 ile yüksek düzeydeydi. Bu yıl ise aylık bazda yüzde 2.5’luk bir seyir var.

➔ Ekim ayı geldiğinde baz etkisi yüzde 3.43 ile yine yardımcı olmaya devam edecek. Merkez Bankası son çeyrekte ortalama aylık enflasyonu yüzde 1.5 tahmin ediyor. Ekim ayını yüzde 2 enflasyonla geçersek yıllık enflasyon yüzde 46.64’e iner.

➔ Bu durumda politika faizi yüzde 50 iken enflasyon onun 3 puan kadar aşağısında kalır.

KİLİT ROL KİRANIN

➔ Ancak faizi belirlemede daha önemlisi önümüzdeki dönem enflasyon beklentisi. Gelecek yıl sonu için Orta Vadeli Programın tahmini yüzde 17.5. Piyasa katılımcılarının tahmini ise yüzde 25.26’ya ineceği yönünde.

➔ Bu tahminler çerçevesinde faizi düşürmek için Merkez Bankası’na önemli bir alan açılıyor.

➔ Belirleyici gelişme ise enflasyonun yıllık vadede düşmesi yanında aylık bazda da gerileme eğilimi göstermesi. Özellikle de kiraların öncülüğünde hizmet enflasyonun düşüşü faizlerin indirilmesinde kilit rol oynayacak gibi.

➔ Bütün bu nedenlerle kasım ayında olmazsa aralıkta faizlerde indirim süreci başlatılabilir. Nitekim piyasa katılıcılarının tahmini de faizin yıl sonunda yüzde 46.48’e düşürüleceği yönünde.