DEİK/Olpak: 'İhracata yandan kapı açalım'

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak hem kendimizden hem de dünyadan kaynaklı olarak ihracat artışının geçmiş yıllardaki gibi yüksek seyretmeyeceğini ve yavaş artış nedeniyle de Türkiye’nin hizmet ihracatına yönelmesi gerektiğini söyledi.

Nail Olpak ihracatta bazı adımlar atılabileceğini belirterek "İhracatçıya verilen yüzde 2'lik döviz desteğinin bir miktar artırılması bizim bütçe dengelerimizi çok fazla bozmayabilir. KOBİ'ler için yüzde 2'lik kredi büyüme sınırı bir miktar esnetilebilir. İhracatta döviz bozdurma zorunluluğu var. Yüzde 30'luk bozdurma zorunluluğu üzerinde bir adım atılabilir" dedi.

➔ Her yıl belirli aralıklarda gazetecilerle bir araya geldiği toplantıyı memleketi Burdur'da gerçekleştiren Nail Olpak Gölhisar ilçesinde bulunan köyü İbecik'in ardından Kibyra Antik Kenti, Lisinia Doğa Proje Alanı ve Salda Gölünü gezdi.

➔ DEİK'in 152 iş konseyi ile her coğrafyada Türk iş insanlarına hizmet verdiğini anlatan Olpak, kamplaşma ve bloklaşmanın arttığı dünyada ticaretin ivme kaybı yaşadığını aktardı.

➔ Bu kaybın Türkiye’yi de etkilediğini belirten Olpak “Son dönemde ithalatımızın azalmasıyla cari açık iyileşiyor. Ama görebildiğimiz bir gerçek daha var. İhracatımız daha önce yıllardaki gibi ivmelenmeyle büyümeyecek. Artık bundan sonra yılda 30'ar, 40'ar milyar dolarlık, çift hanelerle artacak bir ihracat görmüyoruz" dedi.

MÜTEAHHİTLİK VE TAŞIMACILIK ÖNE ÇIKSIN

➔ İhracatın zorlandığı bu dönemde farklı alanlarda ilerlenebileceğine ve Türkiye'nin hizmet ihracatında başarılı olduğuna işaret eden DEİK Başkanı Nail Olpak bu alanlara daha fazla destek verilmesi halinde daha iyi sonuçlar alınabileceğini dile getirdi.

➔ Türk müteahhitlerinin dünya pazarlarında çok ciddi başarısı olduğunu, Çin'den sonra ikinci sırada bulunduğunu ve 2022'de 31,5 milyar dolarlık proje aldıklarını kaydeden Nail Olpak “Bizim iş adamlarımızın gözü kara ve çok hızlı. Bize, şu ana kadar yurt dışında müteahhitlik yapıp da sorun oluşturan firma neredeyse gelmedi. Fiyat ve kalitemiz de iyi. Finansmanda sıkıntımız var” dedi.

➔ Müteahhitlikte dışarıda başarının teknik müşavirlikten geçtiğini, onların yazdığı şartnamelere göre ihalelere çıkıldığını ifade eden Olpak, bu işi dünyada en iyi İngiliz şirketlerinin yaptığını söyledi.

➔ Olpak "Dünyada iş almamız bir yerde bu şirketlerin yazacağı teknik şartnamalere bağlı. Bizim dış müteahhitlikte eksik tarafımız da bu. Bu şirketleri yeniden kurup büyümelerini beklemek yerine 5-10 firmamız yurt dışında satın alma yoluna gitmesi en iyisi. Bu konuda müteahhitlik şirketlerine belli bir destek vermeyi de düşünmeliyiz" diye konuştu.

➔ Hizmet ihracatında başarılı olunacak alanlardan birinin de taşımacılık gelirleri olduğunu belirten Olpak Türkiye sınırları dışında gerçekleştirilen ticarete ek destek vermenin önemine işaret etti, buna ilişkin son dönemde yapılan düzenlemenin ise "bu işin gerçekleşmesi için yeterli şekilde" çıkmadığını, çeşitli kısıtlamalara tabi tutulduğunu belirtti.

➔ DEİK Başkanı Nail Olpak "İhracatın mevcudunda sıkıştığımız alanlarda bunlar bize yandan alan açacak konulardır. Türkiye'nin bunları konuşması gerektiğini düşünüyorum. Bunları elbette yetkililerimizle de konuşuyoruz" dedi.

REKABETTE İYİ DEĞİLİZ

➔ DEİK Başkanı Olpak, 10 yıl öncesine göre Türkiye'nin rekabetçiliğinin nerede olduğuna ilişkin soru üzerine "Türkiye siyasi olarak bakıldığında 10 yıl öncesine göre daha sorunlu bir süreç içinde, daha sıkıntılı bir dönemde. Ekonomik büyüklükler bazında bakıldığında ise eli daha güçlü" dedi.

➔ Olpak "Türk firmalarının Kuzey Afrika ülkelerine gitme talepleri olduğunu görüyoruz. Maalesef rekabetçilikte çok iyi noktada değiliz. 'O zaman yeni enstrümanlar bulmak gerekir' dedik ya... Konuştuğumuz yurt dışı müteahhitlik, transit ticaret... Onlar yeni kapılar..." diye konuştu.

PİYASADA SIKINTILAR SÜRPRİZ DEĞİL

➔ Türk firmalarının Mısır'a yeni gitmediğini, yurt dışında yatırım yapmayı desteklediğini ifade eden Olpak şu değerlendirmelerde bulundu:

➔ "Bizim firmaların bugünlerdeki sıkıntısı, özellikle tekstilciler ve ihracatçıların belli bir kısmını, ekonomik programın gidişatı içerisinde döviz-enflasyon makasının açılmasının rahatsız etmesidir.

➔ Eğer program başarılı bir şekilde sonuçlanırsa ki bunu istiyoruz, bu süreç 10 yıl sürmeyecek, 1-1,5 sene sonra bir yerlere doğru dengelenmeye başlayacak, o zaman taşlar yerine oturabilir. Çok da aceleci olmamak gerekiyor.

➔Az önce bütçe dengesini bozmadan küçük küçük dokunuşlar yapılabileceğini söylemiştim. Konkordatoların konuşulmaya başlandığını biliyoruz. Piyasa güllük gülistanlık değil, piyasada sıkıntı var derken bunları iyi okumak lazım.

➔ Sıkıntıların olması da sürpriz değildi. Geçen yıl OVP açıklandığında hepimiz frene basılacağını, bunun yansımalarının bu yılın ikinci, üçüncü çeyreğinde olacağını görüyorduk. Hazirandan sonra feryat artmaya başladı. Proğram ise zaten 'ben bunu böyle yapacağım' diyordu."

YÜZDE 45’E GELMEDEN ADIM ATILMAZ

➔ Geçmişte firmalara verilen ucuz kredilere değinen Olpak devletin zora girmiş firmalara destek verebileceğini ancak bu kredilerin yerinde kullanılması ve etki analizlerinin de iyi yapılması gerektiğini vurguladı.

➔ Bahsettiği sorunları, önerilerini yetkili isimlerle de paylaştığını, kendisine sorulan "servet transferi" ifadesinin farklı toplantılarda da kullanıldığını ifade etti.

➔ Nail Olpak, yeni OVP'nin zaten açıklananın dışında ne zaman sonuç vereceğine ilişkin açıklama yapmak için çok erken olduğunu belirterek şunları kaydetti:

➔ "Program inşallah başarılı olur diyenlerdenim. Çünkü başarılı olursa biz kazanacağız. Faiz indiriminin zamanlaması konusunda yorum yapamıyorum. Ekonomi yönetiminin, atılabilecek adımlar konusunda enflasyonda yüzde 40'lı rakamları görmeden küçük adımları dahi atmayacağını hissediyorum. En son enflasyon yüzde 52'ye geldi. Yüzde 45'i yakınsayan rakamlara geldiğini gördükten sonra ufak ufak adımlar atacağını düşünüyorum."

İHRACAT İÇİN BİRKAÇ KÜÇÜK ADIM ATILABİLİR

➔ Nail Olpak yeni OVP'nin açıklandığını hatırlatarak konuşmasını şöyle sürdürdü:

➔ "Enflasyonu düşürmeye yönelik ve mali disiplinin devamını hedefleyen süreç işliyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek 'sırtımızda ödememiz gereken yüklerimiz var' diyor. Depremi, EYT'yi, KKM'yi sayıyor. Dolayısıyla çok büyük miktarlarda teşviklerin alınamayacağının farkındayız ama hala birkaç küçük adım atılabilir.

➔ İhracatçıya verilen yüzde 2'lik döviz desteğinin bir miktar artırılması bütçe dengesini çok fazla bozmayabilir.

➔ İç pazarda soğumayı sağlamak için kredilerin büyütülmüyor ama en azından KOBİ'ler için yüzde 2'lik kredi büyüme sınırı esnetilebilir. Çünkü KOBİ'lerin nefes tutma süreleri çok daha dar.

➔ İhracatta da hala yüzde 30'luk döviz bozdurma zorunluluğu bulunuyor. Merkez Bankası'nın rezervlerinin iyiye gittiği bir dönemde yüzde 30'luk oran aşağı çekilebilir.”

KUŞAK VE YOL PROJESİ, CİDDİ İHRACAT KAYBINA YOL AÇAR

➔ Çin'in, Avrupa pazarına hızlı ulaşmak için Kuşak ve Yol Projesine 50-60 milyar dolar harcadığını, denizyoluyla 1.5 ay alan yük taşımasının karayoluyla 11 güne indirildiğini, hedefin 7-9 gün olduğunu anımsatan Nail Olpak şöyle devam etti:

➔ "İyi ihracatçı illerimizden Gaziantep'ten yola çıkan bir tır 3-4 günde Amsterdam'a varıyor ama Çin 8 güne indiğinde en büyük avantaj elimizden gidecek. O zaman Çin'in Kuşak ve Yolunu alkışlarken neyi alkışladığımızı iyi bilelim.

➔ Avrupa’dan tırlar geriye boş gitmeyecek, nasıl dolduracağına bakmak lazım. Kuşak ve Yol Projesi tam devreye girdiğinde en büyük ihracat pazarımız Avrupa’da ciddi bir kayıpla karşı karşıya kalacağız. Projeyi bu açıdan değerlendirmek durumundayız.

➔ DEİK olarak bu konuda iki raporumuz var. Önce konumunuzu belirlemeniz lazım. Durum tespitinde aynı noktada değiliz. Akıllı hareket edersek bu süreci fırsata da çevirebiliriz. Çin en büyük dış ticaret ortağımız haline geldi. Ama 1'e 10 ile aleyhimizde bir durum var. Bu açığı kapatmamız lazım."

TÜRKİYE YATIRIM KONFERANSI

➔ Birleşmiş Milletler Genel Kurulu haftasındaki 23-25 Eylül tarihlerinde DEİK tarafından New York’ta düzenlenecek 15. Türkiye Yatırım Konferansına Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın katılacağını belirten Nail Olpak şu bilgileri verdi:

➔ “Konferansın ilk gününde Cumhurbaşkanımızı ABD’nin önde gelen iş insanları ve Fortune 100 yöneticileriyle bir yuvarlak masa toplantısında bir araya getireceğiz.

➔ İkinci gün ise Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek ve Ticaret Bakanımız Ömer Bolat’ın katılımlarıyla Goldman Sachs’ta ABD’li fon ve portföy yöneticileriyle bir araya getirerek Türk özel sektörünün gücünü anlatacağız.

➔ Son gün Citi iş birliğinde, Enerji Bakanımız Alparslan Bayraktar ile Sanayi ve Teknoloji Bakanımız Fatih Kacır’ı yatırımcılarla bir araya getireceğimiz yuvarlak masa toplantıları gerçekleştireceğiz.

➔ Bu üç gün boyunca 5 ayrı etkinliğin ülkemize önemli çıktıları olacağı kanaatindeyiz.”

BRICS ÜYELİĞİNE BAŞVURU SİYASİ

➔ Nail Olpak, "Türkiye'nin BRICS üyeliğine nasıl bakıyorsunuz?" sorusu üzerine, Türkiye'nin BRICS ile ilişkisinin bugün başlamadığını, daha önce gözlemci üye sıfatıyla toplantılarda yer aldığını belirterek "Ekonomiden ziyade siyasetin bir oyun alanı olarak değerlendiriyorum. Bugünlerde biraz hareketlenmiş görünen, Avrupa ile ilişkiler konusunda yeni bir kart açması gibi" dedi.

➔ Daha önce AB ile “yüksek düzeyli ekonomik diyalog” toplantıları yapıldığını, Doğu Akdeniz krizinden sonra bu toplantıların iptal edildiğini hatırlatan Olpak şunları kaydetti:

➔ "Bu yılın başında İstanbul'da, bir ay önce de ismi değiştirilerek Brüksel'de “yüksek düzeyli ticaret” toplantıları başlatıldı. Bu aslında üstü kapalı bir şekilde 'biz hem dik duruyoruz hem de bir taraftan gelin ufak ufak karşılıklı ısınalım' demenin bir başlangıcıydı. Dışişleri Bakanımızı da gayri resmi dışişleri bakanları toplantısına uzun süre sonra ilk kez davet ettiler.

➔ Donan ilişkilerde böyle olumlu bir şeyler görülmeye başlandı. Bunları siyasetin karşılıklı bir kartlaşması şeklinde görüyorum.

-BRICS adımınının ilişkileri kopmaya doğru götüreceği kanaatinde değilim. Türkiye, o ilişkiyi bence dengeli götürebilir.

➔ Bunu ifade ederken kimseden herhangi bir sinyal almadığımı söylemek isterim. Bu bir pazarlık, bir şeyler alabilme sürecidir. İki dengeyi de birlikte götürebileceğimizi düşünenlerdenim."

İŞ DÜNYASI PARADAN PARA KAZANMAKTAN VAZGEÇMELİ

➔ Türk ihracatçısının sigorta konusunu yeterince dikkate almadığını, bunu gereksiz harcanan bir para olarak gördüğünü ifade eden Olpak, bir soru üzerine, iş dünyasının paradan para kazanma yaklaşımından vazgeçmesi ve borçlanmasını da kazandığı para birimine göre yapması gerektiğini söyledi.

➔ Olpak, piyasada dayak yemenin önemli bir kısmının bu nedenle yaşandığını, paradan para kazanmanın finans sektörünün işi olduğunu söyledi.

➔ DEİK Başkanı Olpak, Eximbank'ın özellikle TCMB reeskont kredileri üzerinden cezalar uyguladığı yönündeki şikayetler olduğunun hatırlatılması üzerine şöyle devam etti:

➔ "Şikayetler bize geliyor. Bu son YOİKK toplantısında gündeme getirdiğim konulardan birisiydi. İthalatı için döviz alan firmayı bile dövmeye başladık. İşi buraya getirirsek çözemeyiz. Adamın ithalatı var. Bugünün dijital Türkiye’sinde Maliye her şeyi takip edebiliyor.

➔ 'Sayın Bakanım, bütün bunları takip edebildiğiniz bir yerde döviz spekülasyonu yapan biri varsa dövün, ne yapıyorsanız yapın, arkanızdayız. Ama adam hiçbir spekülasyon yapmıyor, ithalat yapmış, onun için döviz alıyorsa yapılan yanlıştır. Reeskont kredisi üzerinden adamlara işlem yapmaya başlıyoruz. Yaptığımız yanlıştır. Bunun önündeki engelleri kaldırmamız gerekir' dedik. Bu konu not alındı."

➔ Türkiye'deki yabancı işçiler konusuna değinen Olpak, Anadolu’da bir ilçede 350 kişinin çalıştığı bir serada 35 Nijeryalı çalışıyorsa yabancı işçi konusunu gözümüzü kapatarak çözmenin mümkün olmadığını, bu konuyu yasal hale getirmesi, devletin bunu kayıt ve kontrol altına alması, kayıt dışılığı da önleyerek vergilendirmesi gerektiğini söyledi.

ÜNİVERSİTEDEN KÖY AKADEMİSİ

➔ Toplantıda bulunan Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ) Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Dalgar da gazetecilerin soruları üzerine üniversitenin çalışmalarına ilişkin bilgi verdi.

➔ 15 bin dönüm arazi üzerine kurulu üniversitenin, 35 bin civarında öğrencisi ve 1150'si akademik kadro olmak üzere 2 bin çalışanı bulunduğunu belirten Dalgar "bir bölgesel kalkınma üniversitesi" olarak kurgulanan MAKÜ'nün, özellikle hayvancılık konusunda çok önemli projeler geliştirdiğini bildirdi.

➔ Hüseyin Dalgar şunları söyledi: "40 civarında proje yürütülüyor. Bir kooperatif modeli geliştirmeye çalışıyoruz. Üniversite çiftliğinde günde 52 litre süt veren inekler var. Bunun ortalaması 26-27 litredir. Bu miktar, embriyo transferi sonucunda elde ettiğimiz hayvanlarla oldu.

➔ Çiftlikte ürettiğimiz 'MAKÜ' markalı çok sayıda ürünümüz var. Hayvancılık teknolojilerini içeride üretmek için bir merkez kurduk. Az su isteyen, verimli yem bitkisi alanında araştırmalar yürütüyoruz.

➔ 'Köy Akademisi' adıyla üniversitenin bilgisini kırsala yaymaya çalışıyoruz. Türkiye'nin ilk tematik hayvancılık teknolojileri festivalinin ikincisini düzenleyeceğiz. Festivalde, genç araştırmacıların projelerini girişimcilerle buluşturacağız.

➔ Tarım sektörünün iş gücünü azaltmaya yönelik olarak dijital tarım teknolojileri ile ilgili bir çalışmaya başladık.Hayvancılık teknolojileri alanında çok önemli projeler yürütüyoruz.

➔ Özellikle üniversitemiz öğrencilerinin kariyer planlaması için okula başlar başlamaz yapay zeka ile birlikte geliştirdiğimiz bir dizi testimiz var. Bu testlerle öğrencilerimizin eğilimlerini ölçüyoruz ve eğitimleri boyunca ilgi alanlarına göre ek dersler almalarını sağlayarak hayata daha iyi hazırlanmalarını sağlıyoruz. Öğrencilerin kendi makro yeterliliğinin yanında kariyer yolculuklarında onlara yardım edecek mikro yetkinlikler kazandırıyoruz."

➔ Rektör Dalgar, üniversite bünyesindeki beş yıldızlı otelin, özellikle futbol takımlarının kamplar için tercih ettiğini ve otelde ortalama doluluğun yüzde 55 olduğunu söyledi. Otel bünyesinde şehrin merkezinde Taş Oda adıyla Burdur yöresel yemeklerini sunan bir de restorant yer alıyor.