Elektrik üretiminde yeniden kömüre dönüş !

Son on yıldır kömür fiyatları tüm dünyada düşüyordu. Tehlikeli madencilik, kaza riskleri, pahalı ekipmanlar ve sabit varlıkların yenilenmesindeki zorluklar sebebiyle değil elbet. Atmosfere salınan gazların verdiği zararlar; küresel ısınma ve iklim değişikliğinin sebep olduğu endişeler ve bunların neticesi karbon ayak izinin takibi, kömüre olan talebi de fiyatları da düşürdü. Ayrıca deniz taşımacılığındaki navlun fiyatlarının yükselmesi de maliyetleri etkiledi. Kömüre olan ilgiyi azalttı.

Yeni kömür santralleri yapılmıyor. Veya yapılanların çok az sayıda. Fakat ülkelerin birçoğu mevcut kömür santrallerini bir güvence olarak kenarda tutmaya, hatta sıkışınca çalıştırmaya devam ediyor. Diğer bir ifadeyle iklim değişikliğiyle ortaya çıkan su sıkıntısı ve diğer sorunlar sebebiyle baz enerji kaynağı kömürden vazgeçilemiyor. Garip ama tuhaf bir gerçek…

Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol da Bloomberght’de son yıllarda kömüre olan talebin azaldığını, yeni santral yapımlarının çok düştüğüne işaret etti. Fakat asıl mevzu eski santraller. Birol, Türkiye’nin enerji fiyatlarını belirleyen bir ülke olmadığını, kış aylarında daha yüksek fiyatlara hazır olması gerektiğini söylerken, ithal kömür ve doğal gaz çevrim santrallerinin yoğun çalışacağına gönderme yaptığını da ben not etmiş olayım. Bu kış hem pahalı hem ithal hem de karbon salınımı bol enerji üretimi söz konusu…

Ülkeler küresel ısınmayı engellemek amacıyla karbon ayak izi takibi için görüşmeler, anlaşmalar yapıyor. Küresel ısınmanın öncelikle hedefi ise kömür. Avrupa Birliği (AB) de yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen enerjinin payını artırarak, kömür ve gazı aşamalı olarak azaltmayı, nihai hedef olarak da kaldırmayı planlıyor. Ama garip bir şekilde bir türlü kömürden kopamıyor.

Geçtiğimiz ağustos ayının verilerine göre Avrupa bu kış yeniden zorunlu olarak kömüre dönecek. Zira iklim değişikliği su ve doğanın dengesi bozuluyor. Gaz fiyatları yükseliyor. Elektriğe talep artıyor. Kömüre zorunlu olarak yönelme oluyor. Kömür fiyatları da rekor kırıyor. Avrupa’da kömür ağırlıklı çalışan bazı şirketlerin borsadaki hisseleri ağustos-eylül döneminde yüzde 90 seviyesinde değerlenmiş. İlginç değil mi?

Şimdi şu hususu da hatırlatmakta fayda var. Avrupa Komisyonu 2019’da karbon ayak izini azaltmak ve bölgeyi 2050 yılına kadar iklimi nötr hale getirmek için Avrupa Yeşil Mutabakatı başlatmıştı. Ama dünya başka bir tarafa gitmeye başladı.

Ayrıca o mutabakatla sadece küresel iklim değişikliğini yavaşlatmak amaçlanmamış, aynı zamanda Avrupa’nın doğal gaz kadar Rus kömürüne olan bağımlılığın da azaltılması planlanmıştı. Şimdi her ikisine de ihtiyaç var. Kömür tükettikçe daha fazla gaz salınacak. Eğer karbon yakalama teknolojileri kullanılıp kömürü temiz yakma şartları getirilmezse problemler daha da artacak.