Greta'nın dönüş problemi

Bir yılı aşkın süredir 16 yaşında kalan İsveçli iklim aktivisti Greta Thunberg’in geçen ağustos ayında Amerika kıtasına yelkenli tekneylekarbonsuz yolculuğu malûm. BM’deki konuşmasıyla hem alkış hem de dünya liderlerine aşırı sert tonu nedeniyle tepki ve hatta nefret topladığı da malûm. O rüzgar tam dinmeye yüztutmuştu ki, geçen gün bir tweet’le yeniden ayaklandırdı sinirleri.

Mesajı şuydu: “BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansı Santiago’dan Madrid’e alındığı için yardıma ihtiyacım var. Dünyanın yarı yolunu kat ederken göründüğü kadarıyla yanlış yöne gitmişimJ Şimdi kasım ayında Atlas Okyanusu’nu geçmek için bir yol bulmam lazım. Ulaşım aracı bulmama yardım eden çıkarsa minnettar kalırım.”

İklim için okul grevi eylemlerinin ardından bir yıllığına okula ara verip Amerika kıtasına kapağı atan Greta Thunberg, geçen eylüldeki BM Genel Kurulu’nun ardından aralık ayındaki iklim zirvesi için kara ve demiryoluyla Şili başkenti Santiago’ya gidecekti.

Ancak Şili’de ulaşım ücretlerine zammı protestoyla başlayan gösteriler gelir adaletsizliğine karşı geniş çaplı protestolara dönüştü. En az 18 kişinin hayatını kaybettiği eylemlerde göstericiler diktatör Pinochet döneminden kalma anayasanın değişmesini ve Devlet Başkanı Sebastian Pinera’nın istifasını da istiyordu. Sonunda Pinera hem 16-17 Kasım’daki APEC zirvesinin, hem de 2-13 Aralık tarihlerindeki iklim zirvesinin ev sahipliğinden çekildiklerini açıkladı. İklim zirvesi için Madrid ya da Bonn seçenekleri vardı; Madrid’de karar kılındı.

Amerika kıtasında da okul grevleriyle gençleri peşinden sürükleyip özellikle muhafazakarların tepkilerine maruz kalan Greta böylece ortada kaldı ve yol yardımı istedi. Karbon canavarı uçağa binmeme ısrarında kararlıydı. Fakat bu tavır iklim adına bir ilke kararı olmaktan çok, “Asberger’li şımarık bir ergenin kaprisi” olarak algılandığı için global Greta nefreti anında tazelendi. Çocuğun bir kukla olduğu; ailesi ve PR’cılar dahil yetişkinler tarafından istismar edildiği, hatta bir “sosyalist proje” olduğu yolundaki komplo teorileri de yeniden dile getirildi.

Sosyal medyada tepki gösterenler arasında şunu diyenler çoğunluktaydı: “Havalimanına git, biletini al. Sen binsen de, binmesen de o uçak uçacak…” Aslında mantıklı tabii. Atlantik aşırı uçacak uçak Greta için havalanmayacak.

Greta’nın kendisini fazla önemsediği, o olmadan da Madrid’deki konferansın toplanabileceğini söyleyenlerin yanı sıra dünyadaki yoksulluğa dikkat çekerek “refah içinde yüzen İsveçli” muamelesi yapanlar da vardı; “Dünyada milyonlarca aile çocuğuna yedirecek yemek bulamazken, senin iki kıta arası yolculuğun kimin umurunda” gibi. “Kıracağın yerde okulu bitir, bir iş bul para kazan ve kendi problemini kendin hallet” diyenler oldu ayrıca.

20 BİN KİŞİ UÇACAK

“Sen en iyisi Amerika’da kal, oradan konferansa Skype’la bağlan” önerisini Madrid’e gidecek 20 bin delegasyon üyesi için salık verenler de çıktı. Gerçekten de iklim değişikliğiyle mücadele için bir araya gelecek binlerce kişinin havayolu ulaşımıyla toplamda yaklaşık 40 bin ton karbondioksit salınımına katkıda bulunacak olması absürd bir durumdu. Yani böyle bir konferans video-konferans yoluyla da yapılabilirdi onlara göre.

Petrol tankeri ya da şileple ulaşımı tavsiye edenlere şakacı ya da ciddi uslupla “Global ticarete aracılık eden ya da fosil yakıtı içeren yolculuklar da Greta’nın kitabına uymaz” şeklinde cevap verdi kimileri. Bu bağlamda nükleer denizaltı fikri ortaya çıktı; “Greta temiz nükleer enerjiyi sever” denilerek uygun bulundu. Şu iklim dostu yollar da önerildi:

Fakat bütün bu alaycı öneriler arasında en gerçekçisi, Greta’nın okyanusu Kon-Tiki’yle aşması fikriydi. Neticede Norveçli kaşif Thor Heyerdahl 1947’de o salla Pasifik Okyanusu’nu aşmıştı. Amacı, Polinezya adalarında yerleşik halkların sadece Güneydoğu Asya’dan değil, Güney Amerika’dan da sallarla geldiklerini kanıtlamaktı. Adını İnkaların güneş tanrısı Kon-Tiki’den alan salla Pasifik’teki 8 bin kilometrelik yolculuk 101 gün sürmüştü. Amerika ile Avrupa arasındaki en yakın mesafe 6 bin 725 kilometre olduğuna göre orantı hesabıyla yeni bir Kon-Tiki yolculuğu 85 gün sürer. Ama Greta’yı Madrid’deki konferansa yetiştirmez.

Hayır, o alaycı güruha katılmıyorum. Greta’nın iklim savaşına olumlu ya da olumsuz gözle bakabiliriz ama düşmanlığın alemi yok. Neticede “Bilimin sesine kulak verin” diyor. Bilimin dediği de şu; insan eliyle gelen küresel ısınmanın endüstrileşme öncesindeki 1.5 derecede tutulması gerekiyor.