Döviz piyasasında sıkıyönetim
Kur Korumalı Mevduatın (KKM) toplamı 2 trilyon liraya veya 100 milyar dolara geldi. Son dönemin para politikası adeta KKM’yi sürdürme üzerine kuruldu.
Kabul etmek gerekir ki, döviz piyasasında önemli bir stresi de ortadan kaldırdı, negatif faizden kaçıp dövize yönelecekler için alternatif bir adres oldu.
SEÇİME KONTROL ALTINDA KURLA GİRMEK
➔Hükümet Aralık 2021’de KKM’ye geçerken herhalde o günkü kur yangınını söndürürken aynı zamanda seçimlere bu uygulama ile girmeyi de amaçlamıştır. Çünkü döviz kurunun kontrol altına alınmasında önemli bir fonksiyon üstlendi.
➔Buna çok sayıda yeni eklemeler ve döviz piyasasında adeta sıkıyönetime dönüşen uygulamalarla kurların kontrol altında tutulduğu bir ortamda seçime gidilmek isteniyor.
➔Kurun kontrolden çıkmaması toplum ve ekonomi için de iyi bir gelişme ve aynı zamanda enflasyondaki düşüş söyleminin desteklenmesi açısından kritik önemde.
➔Ancak kurdaki sıkıyönetim rejiminin belli sonuçları ortaya çıkmaya, piyasanın aktörlerinde stres yaratmaya başladı. Son dönemin en can alıcı konusu döviz likiditesi veya nakit dövize ulaşmak oldu.
➔İthalatçı, ihracatçı, borcunu ödemek isteyen, şu veya bu nedenle döviz almak isteyenler bunu bankalardan karşılayamayınca mecburen serbest döviz piyasasına yöneliyor.
İKİLİ KUR, İKİLİ MAKAS
➔Döviz işlemleri daha çok Kapalıçarşı’ya kayınca da ikili kur oluştu. Biri bankalar arası işlemlerdeki kur ki, saat 15.00 itibariyle TCMB bunu resmi döviz kur olarak açıklıyor.
➔Diğeri de serbest piyasa veya Kapalıçarşı ortaya çıkan kur.
➔Bu iki kur arasında son dönemde belirgin bir fark oluştu. Arada 1 TL civarında ve yüzde 5 oranında fark meydana geldi ve piyasa kuru daha yüksek.
➔Bir de Merkez Bankası’nın bankalara sözlü talimatıyla döviz alış ve satış kuru arasında büyükçe ikinci bir makas daha var. Bu makas da 1 TL’ye yakın.
➔Kapalıçarşı’da ise alım satım arasında fark olması gereken ve etkin çalışan piyasadaki gibi minimum düzeyde bulunuyor.
MAKAS VAR, ARBİTRAJ YOK
➔İki piyasa arasında yaklaşık 1 TL’lik makas veya yüzde 5’lik fark ciddi büyük bir oran. İhtiyaçların ne kadarının serbest piyasadan karşılandığını ise tahmin etmek zor.
➔Ancak serbest piyasa kurunu da artık hesaplamalarda dikkate almak gerekiyor. İşlemler yapıldıkça ve zaman uzadıkça daha yüksek düzeydeki serbest piyasa kurunun üretim maliyetleri içine gireceğini ve enflasyonu etkileyeceğini varsaymak lazım.
➔İki piyasa arasında yüzde 5 gibi yüksek bir fark olmasına karşılık arbitraj fırsatı verilmiyor.
Çünkü bankaların satış kuru ile serbest piyasanın alış kuru birbirine çok yakın, hatta eşit gibi.
➔Bankalara alım satım kuru arasındaki makası açmasını söyleyen de Merkez Bankası. İstenen ise herhalde zorunlu olmadıkça hiç kimse seçime kadar döviz almasın.
➔İlle de almak isteyen veya almak zorunda kalan serbest piyasaya gitsin ve orada daha yüksek bedel ödesin.
BÜYÜK ALIMLARA 2 GÜN VADE
➔Ancak serbest piyasanın talebi karşılamakta artık zorlandığının ve büyük hacimli döviz taleplerini anında karşılama yerine iki gün sonrasına randevu verdiğinin haberleri geliyor.
➔Ekonomi gazetesine konuşan Dr. Altuğ Özaslan Kapalıçarşı’nın döviz satışını anında yaparken, artık büyük montanlı işlemler için T+2’ye (iki gün sonrasına takas) geçtiğini söyledi.
➔Niye serbest piyasaya bu kadar ilgi var denilirse banka kesiminde kurulan sıkı düzeni göstermek gerekiyor. Fiziki döviz ihtiyacını karşılamada bankalar seçim yaklaştıkça daha sıkı davranıyor ve serbest piyasaya daha fazla iş düşüyor.
➔Orada da döviz likiditesinin herhalde bir sınırı var.
TL’YE DÖVİZE GİTMESİN TAKİBİ
➔Dün katıldığımız Youtube yayınında Vahap Munyar anlattı. Arkadaşı bir gün önceden arayıp hesabından 1 milyon lira nakit çekeceğini bildirmiş. Önceki gün şubeye birlikte gitmişler.
➔İşlemler yapılırken görevli “İşleminiz güvenlik soruşturmasına düştü. Şimdi sizi ararlar” diye bilgilendirmiş. Önce hesabının olduğu şubeden telefonla aramışlar. Parayı ne yapacağını sormuşlar, ‘EFT yapsaydık’ demişler.
➔İş insanı “Nakit borç aldım, nakit teslim etmem lazım” cevabını vermiş. Ardından bankanın genel müdürlüğünden aramışlar, aynı sorular ve cevaplar tekrarlanmış.
➔Banka bu uygulamayı 1 milyon TL’yi çekip gidip serbest piyasadan döviz almasından şüphelendiğinden yapmış. Bunu da, kendisine verilen bir görev olarak yapıyor.
➔Araya genel müdürlükten tanıdıklar konularak nakit TL sonunda çekilmiş. Bütün bunlar olurken zaman kaybı, bekleme ve sorgu, sual cabası.
➔Vahap Munyar “1 milyon TL’lik kendi paranı çekerken, bütün bunlara gerek var mıydı? KKM (Kur Korumalı Mevduat) rejiminin bizi getirdiği nokta” diye ekledi.
TUTUNACAK TEK DAL
➔Döviz piyasasında sandık tarihi yaklaştıkça giderek bozulma ve tansiyon artarken, seçime 12 iş günü gibi çok az bir süre kalması belki de tutunacak tek dal gibi duruyor.
➔Seçim süreci önemli belirsizlikleri içeriyor. Seçim sonrası da dikkate alınınca yapılan iç ve dış kaynaklı tahminlerin büyük çoğunluğu döviz kurunun artacağı yönünde oluştu.
➔Doğal olarak gerçekleşmeler beklentiler yönünde ilerliyor. Satıcıların eli daha titrek, alıcılar ise daha kararlı hareket ediyor.
