Kredide madalyonun diğer yüzü
Hafta içinde yükselen enflasyon karşısında Fed başta olmak üzere bir dizi merkez bankası faizleri artırdı. İngiltere, İsviçre, Norveç, Endonezya, Filipinler, Suudi Arabistan, Arjantin merkez bankası faizleri yükseltti. Politika faizleri ile birlikte devletlerin tahvil faizleri yükseliyor. Dünyada negatif faizle işlem gören tahvil miktarı da 18.4 trilyon dolarlık düzeyinden 1.5 trilyon dolarla en düşük düzeyine indi.
➔ Faizi artırmayan ama düşürmeyen tek merkez bankası ise Japonya. Japonya yıllardır resesyonla uğraşıyor.
➔ Faizi indirenler kervanında ise üç merkez bankası var.
➔ Geçen hafta da Çin Merkez Bankası faiz düşürmüştü. Çin ekonomisi 40 yıllık yüksek büyümenin ardından yüzde 5’in altına doğru geriliyor.
➔ Rusya Merkez Bankası da Ukrayna Savaşı’nın etkisiyle ekonomide derin daralmadan dolayı faiz indirimlerine gidiyor.
BÜYÜME İÇİN FAİZ DÜŞÜŞÜ
➔ Faiz düşüren üç merkez bankasından biri de TCMB.
➔ Türkiye ekonomisi dünyanın ortalama yüzde 3.3daraldığı pandemi yılı 2020’de bile yüzde 1.6 büyüdü. 2021’de yüzde 11.4 ile 55 yılın rekor büyümesine ulaştı. Bu yılın ilk yarısındaki büyüme de yüzde 7.6 oldu.
➔ Merkez Bankası ise faiz indirimini “azalan dış talebin etkisiyle ikdisadi faaliyette ivme kaybına” bağladı. Kanununda ana görevi fiyat istikrarı yazan bir kurum büyümeyi azamileştirmek için karar alıyor.
➔ Kaldı ki bu kararı enflasyonun 1980 sonrası en yüksek ikinci düzeyine çıktığı ve yüzde 80’i aştığı bir dönemde yapıyor.
➔ Ayrıca faizlerin hem cumhuriyet döneminin hem de dünyanın en negatif düzeyine indiği bir dönemde böyle bir karar alınıyor.
MERKEZ BANKASI KREDİ VERİLMESİNİ İSTİYOR MU?
➔ Merkez Bankası’nın karar mekanizması politika faizi ile kredi faizi makasının son dönemde iyice açılmasından rahatsız ve durumu yakından takip ederek önlem alacağını duyurmuş.
➔ Önlemler dün akşam itibariyle geldi. Kredi faizlerine getirilen tavanın bankalar tarafından ücret ve komisyonlar yoluyla aşılması da sınırlandı.
➔ Doğal olarak bankalar zararına veya kâr edemedikleri bir krediyi vermek istemiyor. Kararın ardından ya yeni yol ve yöntemler bulacak ya da kredileri daha da yavaşlatacaklar.
➔ Zaten Merkez Bankası da kredi verilmesini pek istemiyor. Kredilerin büyümesini isteyen bir kurum ağustos ayında aldığı kararla yılın geride kalan 5 ayı için toplamda yüzde 10 artış sınırı koyar mı hiç?
➔ Faize üst sınır konulmuş. Geçerse açılan kredi tutarının yüzde 20’si ile yüzde 80’i oranında ve enflasyonun 7’de biri düzeyine inmiş faiziyle Hazine tahvili almak zorunda kalacak.
SEÇİCİ KREDİ POLİTİKASI
➔ Bir yandan kredi kısıtlamaları uygulanır ve kredilerin büyümesi artık yavaşlarken, diğer yandan faizlerin düşürülmesi ve kredi faizlerinin indirilmesi neyin nesi? Ne yapılmak isteniyor?
➔ Çıkarımım şu ki, yönetim erki sadece tercih ettiği sektör ve şirketlere kredi verilmesini istiyor. Adı selektif yani seçici kredi politikası.
➔ Kredi faizinin de enflasyonun dörtte bir düzeyinde tutulmasını şart koşuyor.
➔ Diğer şirketlerin durumuna ise bakan yok, kendi yağlarıyla kavrulacak.
➔ Bu arada ihracatçılara da kredi kolaylığı yok. Açılan kredi tutarı değişmiyor ama kredi açılan şirket sayısı iki katına çıkarıldı. Krediler tabana yayıldı ama şirket bazında yarı yarıya azaldı.
➔ Aynen hastaya ilaç yetiştirmesi gereken hasta bakıcının yol parasının kesilmesi gibi bir durum yaşanıyor. İhracat artışı ekonominin ilacı. Şirket bazında kredi miktarını yıldan yıla yarı yarıya azaltmanın başka bir izahı olur mu?
➔ Kredilerin faizini düşürürken kredi verilmesini sınırlandırmanın gereği ise elbette döviz kurunu yükseltici ve enflasyonu azdırıcı etkisinden kaynaklanıyor.
İŞİN SİYASİ AYAĞI
➔ Faizi dünyanın en negatif düzeyine düşürmenin (-%68) bir nedeni, büyümesi istenen seçili şirketler ve sektörler yanında, bir de siyasi bir amacın güdülmesi olabilir.
➔ Bu amaç için faizleri tek haneye indirmek en uygunudur. Ne de olsa enflasyon kasım ayından başlayarak aralık, ocak ve devam eden aylarda baz etkisiyle düşecek.
➔ Ayrıca bu aylar seçim öncesine denk geleceğinden kamu zamları da tutulacak ve bir de o yönden enflasyon düşecek.
➔ Yetmezse devreye bazı temel malların fiyatını sübvanse etmek de sokulabilir. Zaten şu anda enerji fiyatlarında bu sübvansiyon var.
➔ “Mücadelemizi ettik, önce faizleri tek haneye düşürdük, bakın enflasyon da düşüyor. Sıra şimdi enflasyonu tek haneye indirmek” denilecek.
➔ Kredi ve faiz olayında tablo aşağı yukarı böyle ise komisyon, ücret ve benzeri sınırlandırmaların anlamı nedir?
➔ Onu da işin şov kısmına veya hamamın namusunu kurtarmaya yoralım.
