İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla satın aldığı mal ve hizmetlere yaptığı harcamalara tüketim denmektedir. Tüketim bireylerin yaptığı nihai tüketim ve endüstriyel tüketim olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Ekonomide hanehalkı tarafından nihai mal ve hizmetlere yapılan harcamalar nihai tüketimi ifade etmektedir. Tüketim hanehalkının bilgisayar, mobilya, araba gibi dayanıklı mallara yaptığı harcamalar ile meyve, sebze, ekmek gibi dayanıksız mallara yaptığı harcamaları kapsamaktadır. Tabii sadece mallara harcama yapılmamaktadır. Sağlık, eğitim, ulaşım, sigortacılık gibi hizmetlere de harcamalarda bulunulmaktadır. Hanehalkı tarafından yeni konut satın alınması tüketim harcaması içinde yer almamaktadır. Bu harcama türü yatırım harcaması içinde değerlendirilmektedir. Yeni bir mal üretmek için satın alınan mallar ise endüstriyel tüketimi ifade etmektedir. Örneğin bir salça fabrikasının aldığı domates endüstriyel tüketime girmektedir.
Hanehalkları ellerine geçen gelirlerini tüketim harcamaları ve tasarruf şeklinde bölüştürürler. Tüketim harcaması harcanabilir kişisel gelire bağlıdır. Harcanabilir kişisel gelir arttıkça tüketim harcaması da artmaktadır. Harcanabilir kişisel gelirin tüketime gitmeyen kısmı ise tasarrufa ayrılır.
Hanehalkının kısa dönemde tüketimini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunlar; fiyat beklentileri, faiz oranındaki değişmeler, para yanılgısı ve hanehalkının servetleridir. Eğer gelecekte mal ve hizmetlerin fiyatlarının artacağı bekleniyorsa bireyler tüketim harcamalarını artıracaklardır. Tam tersi bir beklenti içindeler ise yani mal ve hizmetlerin fiyatlarının düşeceği bekleniyorsa bu durumda da bireyler tüketimlerini azaltacaklardır. Faiz oranlarında artış olduğunda gelirin tasarrufa ayrılan kısmı artarken, tüketime giden kısım azalacaktır. Faiz oranları düştüğünde ise tüketim artacaktır. Enflasyonun olduğu bir ekonomide, nominal gelir enflasyon oranı ile aynı oranda artıyorsa, reel gelirde bir artış olmamasına rağmen bu durum bireylerde para yanılgısına yol açabilecektir. Bazı bireyler sadece fiyat artışını göz önüne alarak durumlarının kötüleştiğini düşünerek tüketimlerini artırır iken, bazı bireyler ise sadece nominal gelirdeki artışı dikkate alarak gelirlerinin arttığını düşünerek tüketimlerini azaltıp tasarruflarını artıracaktır. Bir hanehalkının serveti; banka hesapları, tahviller, hisse senetleri, gayrimenkuller, altın ve diğer fiziksel aktiflerden (arazi, araba vb.) oluşmaktadır. Hanehalkları tüketim harcamalarını servetlerinin bir kısmını kullanarak finanse edebileceklerinden, servetteki artış tüketim harcamasını da artıracaktır.
YAZAR
Suna Korkmaz
