Eğitim Hukuku nedir?

Toplumdaki bütün kurum ve kuruluşlar tarafından verilen eğitimi düzenleyen hukuk kurallarından oluşur ve bu bağlamda çocuk hukukunu da kapsar. Eğitim ve hukuk, birbiriyle yakından ilişkili iki kavram ve kurum olup bu ilişki, toplumu oluşturan bireylerin eğitimli olmaları sayesinde hukuka uygun davranması ve toplumdaki hukuk kurallarının eğitim kurumlarının işleyişini etkilemesi şeklinde ortaya çıkar. Eğitim ve hukuk arasındaki yakın ilişki, "Eğitim Hukuku" alanının doğmasına yol açmıştır. Her ülkenin eğitim sistemiyle ilgili hukuki düzenlemeleri olduğu gibi Türkiye'de de eğitim sistemiyle ilgili geniş bir hukuki mevzuat vardır.

Dar anlamda eğitim hukukunun konusunu çocuk hukukunun dışında kalan ve okul da dahil olmak üzere tüm eğitim örgütlerini düzenleyen hukuk kuralları oluşturur. Bu bağlamda kamu ve özel, örgün ve yaygın tüm eğitim örgütleri (okul öncesi eğitim kuruluşları, ilkokullar, ortaokullar, liseler, yükseköğretim kuruluşları, özel eğitim kuruluşları, mesleki eğitim kuruluşları, açık ve uzaktan eğitim kuruluşları, yaşam boyu eğitim kuruluşları gibi) eğitim hukukunun kapsamına girer.

Eğitim hukuku denilince eğitim örgütlerinin yapısı ve yönetim şekli ile bu örgütlerde yer alan öğrenci, öğretmen, yönetici, müfettiş, diğer çalışanlar ve veliler gibi bütün paydaşların haklarını ve sorumluluklarını düzenleyen hukuk kurallarının tümü anlaşılır. Hatta eğitim hukukunun içinde, okul da dahil tüm eğitim örgütlerinin masraflarını karşılayan/yöneten kişi ve kuruluşların (dernek veya vakıflar) hakları ve sorumlukları ile onların Mili Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu gibi resmi kurumlar tarafından denetimini ilgilendiren hukuk kuralları da yer alır. Bu bağlamda eğitim örgütlerindeki çalışanlar ile öğrencilerin hakları ve sorumlulukları konusunda verilen (insan hakları ve vatandaşlık eğitimi gibi) eğitimler de eğitim hukukunun içinde yer alır.

Hukukla eğitim bilimlerinin kesişen tüm alanları, disiplinler arası bir alan olan eğitim hukukunun kapsamını oluşturur. Özel hukuk ve kamu hukuku ayrımı açısından bakıldığında ise eğitim hukuku, özel hukuka (medeni hukuk gibi) ve kamu hukukuna (yönetim hukuku, anayasa hukuku, genel kamu hukuku, ceza hukuku gibi) özgü, eğitimle ilgili konuları içinde barındırır, dolayısıyla hukuk sisteminde "kamu hukuku" yönü ağır basan "karma nitelikli" bir hukuk dalı olarak yer alır. Eğitim hukukunun hukuk sistemi içindeki yeri, eğitimle ilgili davalarda görevli ve yetkili mahkemelerin belirlenmesinde önem taşır.

Eğitim hukuku, eğitim alanındaki hükûmet kararları ve Milli Eğitim Şuraları da dahil olmak üzere ulusal düzeyde hukuki düzenlemelerle uluslararası düzenlemelerin, başka bir ifade ile eğitimle ilgili mevzuatın hem hukuki hem de pedagojik açılardan analizine odaklanır. Bu bağlamda Anayasa'nın eğitimle ilgili hükümleri ve uluslararası anlaşmaların (Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi) eğitimi konu alan hükümleri ile eğitimle ilgili kanunlar (1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, 222 sayılı İlköğretim Kanunu, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu gibi), yönetmelikler (Okul Öncesi ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği gibi) ve ilgili yönergeler, usul ve esaslar ele alınır. Bu bağlamda ilgili dava örneklerinden de yararlanılabilir. Dolayısıyla eğitimi düzenlemek amacıyla konulmuş ulusal ve uluslararası hukuk kurallarını incelemek, açıklamak, değerlendirmek, yorumlamak, boşluklarını gidermek, aksayan yönlerine ilişkin eleştirilerde ve önerilerde bulunmak için yapılan tüm çalışmalar eğitim hukukunun kapsamında yer alır.