Ahde vefa ilkesi, verilen söze sadık kalınmasını ifade eder ve irade özerkliği ilkesinin sözleşme hukukundaki yansıması olarak tanımlanır. Bu ilke Borçlar Hukuku'nun en temel ilkelerindendir. İrade özerkliği ilkesi uyarınca kimse iradesi dışında borç altına sokulamaz; bu ilkenin dogmatik uygulanmasının sonucu da özgür irade ile ortaya çıkan her anlaşmanın adil sayılmasıdır. Bireylerin özgür ve eşit olduğu dogmasının sonucu olarak, onların doğal özerkliğine başka hiçbir iradenin hükmedememesi gerekir. Sosyal ilişkiler sadece iradi bir temel üzerine kurulabilir; bu iradi temel de sözleşmedir; tüm pozitif hukuk, tek bir doğal hukuk ilkesinden, sözleşmeye bağlılık ilkesinden doğar. Salt sözleşmenin kurulmuş olmasının adaleti gerçekleştireceğine ilişkin inanç doğal hukuk anlayışında o denli kuvvetlenmiştir ki, iradi olduğu sürece her anlaşma ahlaki düzene uygun görülmüştür. İrade özerkliği, doğuşu itibarıyla tüm insanların eşit olduğu dogmasına dayanır. Eşit insanların karşılıklı özgür iradelerinden de doğal olarak sadece adil bir anlaşma doğar. Edimler arası dengesizliğin mevcut olduğu bir sözleşmede bile bu dengesizlik eğer özgür iradenin sonucu ise buna katlanılmalıdır; sözleşme taraflarının egemen iradesi önce gelir. Günümüz ekonomik ilişkileri artık sözleşme taraflarının eşitliği dogmasının tartışmaya açılmasına yol açmış, sözleşmenin zayıf tarafının korunması ihtiyacı artmıştır. Sözleşmeye bağlılık ilkesinin tanımı ve kapsamı da bu doğrultuda değişmiştir. Artık sözleşmeye bağlılık, sözleşme adaleti, sözleşmesel dayanışma gibi ilkelerle birlikte değerlendirilmektedir. Bu nedenle ahde vefa ilkesinin istisnası, daha doğru bir ifade ile tamamlayıcısı olan sözleşmenin uyarlanması kurumunun uygulama alanı da günümüz hukuk sistemlerinde giderek artmıştır.
YAZAR
Başak Baysal
KAYNAK
