OECD emekli aylığı kesilmeden çalışma önerdi
OECD'nin 2025 yılı emeklilik raporunda, 65 yaş üzeri nüfusun 20-64 yaş arasındaki nüfusa oranı 2000 yılında yüzde 22 iken 2025 yılında yüzde 33'e çıktığı, 2050 yılında ise yüzde 52'ye çıkacağı tahmin edildi. Raporda, nüfustaki hızlı yaşlanmanın emeklilik sistemini tehdit ettiğine dikkat çekilerek, çözüm için emeklilerin emekli aylıkları kesilmeden çalışmasının sağlanması önerildi. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
Türkiye’de 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlayanlar emekli aylıkları kesilmeden 4/a (işçi) ve 4/b (esnaf) statüsünde çalışabiliyorlar. Buna karşılık, ilk defa sigortalı çalışmaya 1 Ekim 2008 tarihinden sonra başlayanlar ileride emekli olduklarında bir işte çalışırlarsa emekli aylıkları kesilecek. Bu düzenleme mevzuata 2008 yılında girdi. İlk defa sigortalı çalışmaya bu tarihte başlayanların bir kısmı 58-60 yaşında, bir kısmı ise 61-65 yaşları arasında emekli olacak.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) 2025 yılı emeklilik raporunda, nüfustaki hızlı yaşlanmaya karşı çözüm olarak emeklilerin aylıkları kesilmeden çalışmalarının teşvik edilmesi önerildi.
Rapora göre, OECD genelindeki nüfus önümüzdeki 25 yılda hızla yaşlanacak. OECD ülkelerinde 20-64 yaş aralığındaki 100 kişi başına düşen 65 yaş ve üzerindeki kişi sayısı 2000 yılında 22 iken 2025 yılında 33’e çıktı. Bu oranın 2050 yılında 52’ye ulaşması bekleniyor.
Türkiye yüksek hızla yaşlanacak ülkeler arasında yer alıyor. Çalışan başına yaşlı nüfus oranı Türkiye’de 2000-2025 yıllarını kapsayan dönemde ortalama yüzde 7 olarak gerçekleşirken, bu oranın 2025-2050 yıllarını kapsayan dönemde yüzde 20’nin üzerine çıkması bekleniyor. Tahminlere göre 2050’de Türkiye’deki yaşlı nüfus oranı OECD ortalamasının üzerine çıkacak. Türkiye 2050-2075 yılları arasında ise Şili, Kolombiya, Kosta Rika, İzlanda, Litvanya ve Meksika ile birlikte yaşlı nüfus oranının en hızlı artacağı ülkeler arasında sayılıyor.
ÇALIŞMA ÇAĞINDAKİ NÜFUS AZALACAK
Raporda, nüfusun hızlı yaşlanmasının kısmen “baby boomer” olarak anılan bebek patlaması kuşağının yaşlanmasıyla tetiklendiği vurgulandı. Çalışma çağındaki nüfusun önümüzdeki 40 yıl içinde OECD ülkelerinde ortalama yüzde 13 azalacağı kaydedildi.
Rapora göre, OECD ülkelerinde 55-64 yaş grubundaki kişilerin yüzde 65,5’i, 65-69 yaş grubundakilerin yüzde 25,7’si, 25-54 yaş grubundaki kişilerin ise yüzde 82,5’i istihdamda yer alıyor.
Türkiye yüzde 38 oranıyla 55-64 yaş grubundakilerin istihdamı oranında OECD ülkeleri arasında en son sırada bulunuyor.
DOĞURGANLIK ORANI DÜŞÜYOR
OECD ülkelerinde toplam doğurganlık oranları 1960’lardan bu yana yarı yarıya azaldı. Kadın başına 2,1 çocuk olan nüfus yenileme seviyesinin altında kalan doğurganlık oranı, her gelecek neslin bir öncekinden daha küçük olmasına ve yaşlılık/çalışma yaşı oranının yükselmesine sebep oluyor.
Rapora göre, gerçekleşen doğurganlık oranları geçmiş yıllarda yapılan nüfus projeksiyonlarındaki tahminlerin oldukça altında kaldı. Tüm projeksiyonlarda doğurganlık oranındaki düşüşün projeksiyonun yayınlandığı dönemde duracağı ve kısa süre sonra tekrar artmaya başlayacağının varsayıldığı, buna karşılık düşüş eğiliminin değişmediği vurgulandı. 1994 yılında yapılan projeksiyonda OECD ülkeleri genelinde 2025 yılında 2,01’lik doğurganlık oranı öngörülmüş iken gerçekleşmenin 1,46’da kaldığı belirtildi.
EMEKLİLİKTE ÇİFTE MAAŞ ÖNERİSİ
Raporda, doğurganlık hızının düşmesi ve nüfusun hızla yaşlanmasının emeklilik sistemlerinin finansmanının sürdürülebilirliğini tehdit ettiği vurgulandı. Çözüm olarak normal emeklilik yaşından sonra çalışmaya devam edenlerin emekli aylığı almasının önündeki engellerin kaldırılması önerildi. Bu tür kısıtlamaların emekli olduktan sonra çalışanların refahını sınırladığına dikkat çekildi. Çalışmaya devam edenlerin emekli aylığının kesilmesinin, nüfusun yaşlanması göz önüne alındığında, daha uzun süre çalışmaya verilen önemle çeliştiği de kaydedildi. Emeklilerin daha uzun süre çalışmaya devam etmesinin emeklilik sisteminin ötesinde daha yüksek üretim ve vergi gelirleri yoluyla ülkeye sağladıkları katkı açısından da önem taşıdığı belirtildi.
Emekli aylığı alma kurallarının mümkün olduğunca çalışma durumuna bağlı olmaması gerektiği kaydedilen raporda, emeklilerin çalışıp çalışmadıklarına bakılmaksızın hak kazandıkları emekli aylığını alması önerildi.
EMEKLİ OLMAK İÇİN İŞTEN AYRILMA KOŞULUNA ELEŞTİRİ
Türkiye’de çalışanların emekli olabilmesi için iş sözleşmesinin sona erdirilmesi zorunlu. Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya devam edilse bile yeni bir iş sözleşmesi yapılması gerekiyor. Bu zorunluluk OECD üyesi 38 ülkeden Türkiye dahil sadece 8 ülkede bulunuyor. Diğer ülkelerde emekli olmak için iş sözleşmesinin sona erdirilmesi zorunluluğu yok.
Raporda, iş sözleşmesinin emekli aylığı bağlatmak için zorunlu olarak feshedilmesinin, yaşlı çalışanlara emekli olmadan öncesine kıyasla daha kötü çalışma koşulları sunulma olasılığının yüksek olduğu anlamına geldiği belirtilerek eleştirildi.
