Yargıtay

6 Mart 1868 tarihinde "Divan-ı Ahkâm-ı Adliye" adıyla kurulan YARGITAY, 18.06.1879 tarihli Nizamı Mahkemeler Kuruluş Kanunu ile "Mahkeme-i Temyiz" adını almış, Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetince Sivas'ta kurulan yüksek mahkemeye "Muvakkat Temyiz Heyeti" denilmiş, Sivas'taki bu mahkemenin kaldırılıp Eskişehir'e nakli ile "Temyiz Mahkemesi", 20.04.1340 (1924) tarih ve 491 sayılı Teşkilatı Esasiye Kanununun adı 10.01.1945 gün ve 4695 sayılı Kanun ile "Anayasa" olurken, temyiz mahkemesinin adı da "YARGITAY" olmuştur.

Adli yargı mercilerince verilen karar ve hükümleri temyiz yolu ile inceleyen son merci olan Divan-ı Ahkâm-ı Adliye, Yargıtay'ın temelini oluşturur. Osmanlı döneminin yargı sürecinde, 19. Yüzyıla kadar yüksek mahkemeye rastlanmıyor. Adliye mahkemelerince verilen ve yasanın başka adli merciine bırakmadığı hükümleri son mercii olarak incelemekle görevli mahkeme ilk kez "Divan-ı Ahkâm-ı Adliye" adıyla " 6 Mart 1868 Cuma günü Padişah Abdülaziz'in iradesi ile kurulmuştur.

Anılan irade ile Meclis-i Valay-ı Ahkam-ı Adliye kaldırılarak, Şura'yı Devlet ve Ahkam-ı Adliye kurulmuş, böylece yargı ve yürütme birbirinden ayrılmıştır. Şura'yı Devlet'e hem kanun tasarılarını hazırlama hem de idari uyuşmazlıklara çözüm getirme görevi verilmiştir. Divan-ı Ahkâm-ı Adliye ise nizamı mahkemelerinin üst organı olup, yalnızca yargı görevi yapan bir kurumdur.

Divan-ı Ahkâm-ı Adliye'nin (Yargıtay) kuruluş amacı iradede şöyle açıklanmıştır:

"Kişilerin hakları ve güvenlikleri açısından çok önemli olan hukuk işlerinin mülki işlerden ve yürütme ile görevli hükümetten ayrı bir düzene kavuşturulması, adalete değer veren padişahın büyük arzusu olarak belirtilmiştir".

MAHKEMELER KURULUŞ KANUNU (18.06.1879)

Divan-ı Ahkâm-ı Adliyenin bünyesi içinde olan temyiz mahkemesinin yerini, bağımsız bir yapılanmaya sahip olan temyiz mahkemesi almıştır. 1879 tarihli teşkilat ve hukuk kanunları ile temyiz konusunda yeni düzenlemeler getirilmiştir. Yukarıda da açıklandığı üzere Divan-ı Ahkâm-ı Adliye kaldırılarak yerine bağımsız Mahkeme-i Temyiz oluşturulmuştur.

İstinaf Mahkemeleri

İstinaf mahkemeleri 1876 yılında kabul edilen Mecellenin 1838. maddesi ile yargı hayatına girmiştir. Yeniden başlama anlamına gelen istinaf, hukuk terimi olarak ilk derece mahkemesinden verilen hükmün üst mahkemede incelenmesi demektir.

18.6.1879 tarihli Nizami Mahkemelerin Kuruluş Yasası'na göre, ilk dereceli mahkemenin üstünde, Yargıtay'ın altında bir mahkemedir.Yargıtay'ın işini azaltmak ve onu bir içtihat mahkemesi haline getirmek için kurulmuştur.

SİVAS MUVAKKAT TEMYİZ HEYETİ DÖNEMİ (1920-1923)

7 Haziran 1920 tarihinde TBMM Hükümeti tarafından kabul edilmiş ilk yasalardan olan 4 sayılı yasa ile merkezi Sivas ilinde olmak üzere biri Hukuk, biri Ceza, biri Şer'iye ve biri de Dilekçe Dairesi olmak üzere 4 daireden kurulu Temyiz Heyeti (Yargıtay) oluşturulmuştur. Ancak İstanbul'da bulunan Yargıtay da bu sırada varlığını sürdürmüştür. 04.11.1922 tarihinde İstanbul'un Milli Hükümet buyruğu altına girmesi sonucu her iki Yargıtay'ın birleştiği hususu İstanbul'daki Yargıtay'da bulunan dosyaların Sivas'taki Yargıtay'a gönderilmiş olmasından anlaşılmaktadır.

TÜRKİYE CUMHURİYETİNİN KURULUŞU VE ESKİŞEHİRDE TEMYİZ MAHKEMESİ DÖNEMİ (1923-1935)

14.11.1923 tarihli ve 371 sayılı yasa ile Yargıtay'ın Sivas'tan Eskişehir'e nakli ile birlikte bazı yapısal değişiklikler de getirilmiştir.

4 Sayılı yasada belirtilen Hukuk, Ceza, Şer'iye ve Dilekçe Dairesine ilaveten, bu yasanın ikinci maddesinde Sulh Dairelerinden de söz edilmesi Yargıtay'daki Daire sayısının artırılmış olduğunu göstermektedir.
Dairelerde bir başkan ve dört üyenin bulunacağı hükmü bu yasada da tekrar edilmiş, Birinci Başkanlığın, Adalet Bakanı tarafından başkanlardan birisine tevdii edileceği ve seçilen Birinci Başkanın kendi Dairesi ve Genel Kurula başkanlık edeceği kuralına yasanın üçüncü maddesinde değinilmiştir.

Yasa ile getirilen yenilikler ise; Yargıtay'da üç yedek üyenin bulunması, bir Yargıtay Başsavcı Başmuavini bulunacağı, Başsavcı muavini sayısının ikiden dörde çıkarılması ayrıca her dairede lüzümu kadar başmümeyyiz, mümeyyiz ve katiplerin bulundurulması olarak göze çarpmaktadır. Mümeyyizler Dairede yazılan yazıları düzeltmekle görevli kişilerdir.

Bu Yasa ile getirilen yeni hükümlerle, 4 sayılı yasa hükümlerinin birbirine aykırı olması durumunda, 4 sayılı yasanın aykırı olan hükümleri mülga sayılmıştır. Bu bağlamda, aykırı olmayan 4 sayılı yasa hükümlerinin geçerli olduğu anlaşılmaktadır.

Yargıtay'ın Eskişehir'de faaliyete başlamasından sonra, 08.04.1924 tarih ve 469 sayılı yasa ile mevcut olan Şer'iye Dairesi kaldırılarak Hukuk Dairesi sayısı Dilekçe Dairesi sayısı ikiye çıkarılmıştır.
Şer'iye Dairesinin kaldırılmasına ilişkin bu değişikliğin, halifeliğin kaldırılmasından hemen sonra yapılmış olması, Türkiye Cumhuriyetinde din işleri ile devlet işlerinin birbirinden ayrılmasına yönelik iradenin önemli bir göstergesidir.

Cumhuriyet'in ilk yıllarında; Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu üzerine çalışmalar yapması üzere iki komisyon kurulmuştur: Ahkam-i Şahsiye ve Vacibat. Ancak komisyonların hazırladıkları tasarılar ile devrimlerin bağdaşmadığına inanan Cumhuriyet Hükümeti, İsviçre Medeni Kanununun ve Borçlar Kanununun, bazı değişikliklerle, bütün olarak alınıp benimsenmesine karar vermesi sonucu her iki Kanun da 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türk Ceza Kanunu, 1889 tarihli İtalyan Ceza Kanununun benimsenmesiyle 1 Mart 1926 tarihinde kabul edilmiştir. Ticaret Kanunu 29 Mayıs 1926 tarihinde kabul edilmiş ve 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 1850 tarihli Kanunname-i Ticaret'in yenilenmesi amacıyla 1916 yılında hazırlanan bir projeden esinlenilmiştir. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, Neuchâtel Kantonu Hukuk Usulü Kanunu örnek alınarak hazırlanmış ve Ekim 1927'de yürürlüğe girmiştir.

Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 1877 tarihli Alman Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu örnek alınarak hazırlanmış ve 20 Ağustos 1929 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Deniz Ticareti Kanunu, Alman Hukukundan esinlenilerek hazırlanmış ve 13 Mayıs 1929 tarihinde kabul edilmiştir. İcra ve İflas Kanunu, İsviçre'deki İcra ve İflas Kanununun benimsenmesi yoluyla hazırlanmış ve 4 Eylül 1932 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

766 SAYILI HAKİMLER KANUNU İLE GETİRİLEN YENİLİKLER VE BU DÖNEMDE YARGITAY

20.03.1926 tarihinde çıkarılan 766 sayılı yasaya kadar hakimlerin seçimi, dereceleri, terfileri, ödüllendirilmeleri ve soruşturmalarına ilişkin olarak geniş kapsamlı ve ayrıntılı bir özel yasa çıkarılmamıştır. Bu yasa ile hakimlere ilişkin düzenlemelerden başka geçici maddeler başlığı altında yazılı otuzyedinci maddede Temyiz Mahkemesi'nin (Yargıtay'ın) "Cumhuriyet Merkezi"ne gelmesinden de bahsedilmiştir.

834 SAYILI MAHKEME-İ TEMYİZ TEŞKİLATININ TEVSİİNE DAİR KANUN DÖNEMİ

766 sayılı Hakimler Kanunundaki yukarıda açıklanan düzenlemelerden kısa bir süre sonra çıkarılan 834 sayılı "Mahkeme-i Temyiz Teşkilatının Tevsiine Dair Kanun" adıyla çıkarılan yasaya göre Yargıtay'daki Daire sayısı üç Hukuk ve üç Ceza Dairesi olmak üzere altıya çıkarılmış, bu Dairelerden her birinin görevinin 834 sayılı bu yasa, Yargılama Usulü ve Sulh Hakimleri Kanunu ile belirleneceği ifade edilmiştir.

YÜCE DİVAN

İlk 1876 yılında kabul edilen Anayasa ile yargı sistemimize girmiştir. Divan-ı Ali 30 üyeden oluşmaktaydı. Bunlardan onu Heyeti Ayân (padişah tarafından seçilen meclis üyesi) onu Danıştay onu da Yargıtay ve İstinaf reis ve üyelerinden kur'a ile seçilerek atanırlardı.

Divan-ı Ali iki bölümde Divanı İthamiye, Divan-ı Hüküm.

Divan-ı ithamiye dokuz üyeden oluşurdu. Üçü heyeti ayan, üçü Danıştay, üçü Yargıtay ve İstinaf üyelerinden olmak üzere Divan-ı Ali üyeleri arasından kura ile seçilirdi.

Divan-ı Hüküm; yedisi Heyeti Ayan, yedisi Danıştay, yedisi de Yargıtay ve İstinaf üyelerinden olmak üzere 21 Divan-ı Ali üyelerinden oluşurdu.

Divan-ı Ali'nin görevleri; Bakanlar ile Yargıtay Başkan ve üyelerinin ve padişahın kendisini ve makamını tehlikeye sokmaya teşebbüs edenleri yargılamaktı.

1876 Anayasası 20.04.1924 tarihinde kabul edilen yeni Anayasa ile kaldırılmış, Divan-ı Ali'nin de yapısı değişmiştir.

1924 Anayasasına göre Yüce Divan gerektiğinde TBMM.nce kurulmaktaydı.

Görevi; Bakanları, Yargıtay ve Danıştay Başkan ve Üyeleri ile Cumhuriyet Başsavcısını görevlerinden doğacak işler nedeniyle yargılamaktı.

1924 Anayasası gereğince Yargıtay Genel Kurulunca seçilen 11, Danıştay Genel Kurulunca seçilen 10 kişi kendi aralarında Başkan ve Başkanvekilini seçerlerdi. Başsavcı, Yüce divanda Savcı olarak görevliydi.

Yüce Divan görevi, 1961 Anayasası ile Anayasa Mahkemesine verilmiştir.

1221 SAYILI TEMYİZ MAHKEMESİ TEŞKİLATINA DAİR KANUN DÖNEMİ (1928-1973)

11.04.1928 tarihinde çıkarılan 1221 sayılı yasa ile Yargıtay'ın yapısı ve işleyişi ile ilgili yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler dairelerin sayısına ve görev alanlarına da etkili olmuştur.

834 sayılı yasa döneminde Hukuk ve Ceza bölümünde üçer daire olmak üzere toplam altı daire mevcut iken hem hukuk dairelerine hem de ceza dairelerine birer daire eklenmek sureti ve ile Yargıtay'daki daire sayısı sekize, ticaret dairesi ile birlikte toplam daire sayısı ise dokuza çıkarılmıştır.

7264 Sayılı ve 11.05.1959 Tarihli "Temyiz Mahkemesi Teşkilatına Dair 1221 Sayılı Kanunun 1, 3 ve 4 üncü maddelerinde tadilat yapılmasına Dair Kanun" İle Yapılan değişikliklere gelince;
Bu yasa ile öncelikle 1221 sayılı yasanın 5859 sayılı kanunla Yargıtay'da bulunan hukuk dairelerinin sayısı sekize çıkarılmış ve bu dairelerin görev alanlarının 7264 sayılı bu kanun ve Hukuk ve Ceza Muhakemeleri Usulü kanunları ve İcra ve iflas Kanunu ve özel yasalarla düzenlendiğine işaret edilerek dairelerin görev alanları tek tek belirtilmiştir.

Temyiz Mahkemesi Teşkilatına Dair 1221 sayılı Ka- nunun değişik l, 2, 3 ve 4. maddelerinde değişiklik yapılmış ve yasaya yeni bir madde eklenmiştir. Değiştirilen 1, 2, 3 ve 4. maddeler ile eklenen maddeye göre;
Yargıtay 9 Hukuk, 7 Ceza, l Ticaret ve l İcra İflas Dairesinden kurulu olup, dairelerden her birinin görevi, bu kanun ve Hukuk ve Ceza Yargılama Usulü Kanunları ve İcra ve İflas Kanunu ve özel kanunlarla belli edilmiştir.

Yargıtay Haberleri

Gündem, 26 Eylül 2022

Yargıtay'dan dersaneler için önemli karar

Yargıtay, çocuğunu dershaneye veren velinin, eğitimden memnun kalmaması durumunda para iadesi alabileceğine hükmetti
Gündem, 12 Eylül 2022

Ziya Dinler güven tazeledi

Yargıtay 4. Ceza Dairesi Başkanı Ziya Dinler 4 yıllığına yeniden 4. Ceza Dairesi başkanı seçildi.
Para, 12 Eylül 2022

Yargıtay'dan tazminat kararı

Yargıtay 9.Hukuk Dairesi, işverenlerin; emeklilik, muvazzaf askerlik, evlilik gibi sebeplerle iş sözleşmesini fesheden işçiden ihbar tazminatı talep edemeyeceğine hükmetti. Yüksek Mahkeme bu tür istifalarda işçinin de ihbar tazminatı alamayacağına dikkat çekti

Gündem, 09 Eylül 2022

Yargıtay'dan emsal boşanma kararı!

Yargıtay boşanma davasında emsal karar verdi. Yüksek mahkeme, kocanın eşiyle ilgilenmemesini "psikolojik şiddet" olarak değerlendirerek boşanma sebebi saydı

Gündem, 01 Eylül 2022

Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan AİHM mesajı: Adil değil

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Yargıtay'da düzenlenen 2022-2023 Adli Yıl Açılışı'nda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına sert tepki gösterdi. Erdoğan, "Türkiye'nin karanlık mihrakların güdümünde istikamet çizilen bir ülke olmadığını herkes görecek. AİHM'le yapılan değerlendirmeler konusunda, AİHM kararlarında adil değildir, siyasidir. Adaletin işleyişindeki aksaklıklardan, hatalardan şikayet etmekle husumet beslemek başka şeydir" dedi. "Türkiye artık yeni bir lige çıkmıştır" diyen Erdoğan, "Buradan çağrımı yapıyorum; Adalet Bakanlığımız koordinasyonunda yargı ve hukuk dünyamız 2053 vizyonunu hazırlamaya başlamalıdır" ifadelerini kullandı
Gündem, 01 Eylül 2022

Yargıtay Başkanı'ndan yeni adli yıl mesajı

Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, "Tüm yargı çalışanlarımıza ve Yargıtayımızın değerli mensuplarına görevlerinde başarılar diliyor, yeni adli yılın ülkemize, milletimize ve yargı teşkilatımıza hayırlı olmasını temenni ediyorum" dedi
Sosyal Güvenlik, 25 Ağustos 2022

Cezai şart tek taraflı olamaz

İşçi ile işveren arasındaki sözleşmelerde cezai şart içeren hükümlerin iki taraflı olması gerekir. İşçi aleyhine konulan tek taraflı cezai şart geçersiz sayılır. İşverene konulan yaptırım işçiden daha az olamaz. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, iş sözleşmelerine konulan cezai yaptırımla ilgili merak edilenleri yazdı
Sosyal Güvenlik, 19 Ağustos 2022

Kalp krizinde iş kazası kriteri

İş kazası nedeniyle engelli hale gelenlere iş göremezlik geliri verilir. İş kazasında ölenin hak sahiplerine ise gelir bağlanır. İş yerinde meydana gelen kalp krizi, beyin kanaması gibi vakalar da iş kazası sayılır. Sosyal Güvenlik Kurumu, kalp krizi ve beyin kanamasının iş kazası sayılması konusundaki görüşünü değiştirdi. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, kalp krizi ve beyin kanaması gibi durumlarda iş kazası kriterlerini yazdı

Sosyal Güvenlik, 18 Ağustos 2022

İşe devamsızlıkta tazminata dikkat!

İşe devamsızlık yapanlar, devamsızlığın sebebine göre tazminatlı veya tazminatsız işten atılma durumuyla karşılaşabilir. İşe devamsızlık nedeniyle işten atılmamak için geçerli bir mazeretin olması gerekir. Yargıtay, oğlu gözaltına alındığı için işe gidemeyen babanın mazeretini geçerli saydı. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, devamsızlık nedeniyle işten atılmamak için dikkat edilmesi gereken ayrıntıları yazdı

Gündem, 29 Temmuz 2022

Yargıtay FETÖ davasında 18 sanığın cezalarını onadı

Yargıtay, FETÖ'nün darbe girişiminde yer alan dönemin Genelkurmay Başkanlığı adli müşavirleri Hayrettin Kaldırım ve Muharrem Köse'nin de aralarında bulunduğu 18 sanığın cezalarını onadı
Gündem, 23 Temmuz 2022

Yargıtay: Miras paylaşıma dahil değil

Yargıtay boşanma davalarında emsal bir karar verdi. Kararda eşlerden birisine kalan mirasın, boşanmada mal paylaşımına dahil edilemeyeceği belirtildi
Gündem, 23 Temmuz 2022

Yargıtay: Büyü ve muska ağır cezalık

Yargıtay, büyü ve muska ile dolandırıcılık yapan sanığa verilen cezayı bozdu. Yüksek mahkeme yargılamanın asliye ceza mahkemesinde değil, ağır ceza mahkemesinde olması gerektiğini açıkladı
Gündem, 21 Temmuz 2022

Yargıtay'dan 'Fuat Avni' kararı! Cezalar onandı

Yargıtay, Twitter'da "Fuat Avni" hesabına istihbari bilgi aktaran 2 sanığa müebbet, 5 sanığa da 13 yıl 4 ay hapis cezalarını onadı

Gündem, 20 Temmuz 2022

Yargıtay FETÖ'nün futbol yapılanması kararını onadı

Yargıtay, FETÖ'nün futbol yapılanması davasına ilişkin kararını verdi. Eski futbolcular Zafer Biryol ve İsmail Şengül ile menajer Ersin Güreler'e verilen cezalar onandı. İtirafçı sanıklar Bekir İrtegün, Uğur Boral ve Ömer Çatkıç'a verilen cezalar ise daha fazla indirim yapılması gerektiği belirtilerek bozuldu

Gündem, 07 Temmuz 2022

Yargıtay'dan oyun karakteri hırsızlığı kararı

Yargıtay, bilgisayar oyunundaki karakterin çalınması hakkında karar verdi. Yüksek mahkeme "hırsızlık" olarak değerlendirirken 2 yıldan 6 yıla kadar hapis ve adli para cezası kararı verdi
Gündem, 06 Temmuz 2022

Kadir Şeker'in avukatlarından mahkeme kararına itiraz

Konya'da sevgilisini darp eden bir kişinin ölümüne yol açan 12,5 yıl hapis cezası Yargıtay tarafından bozulan Kadir Şeker tekrar yargılandığı davada 10 yıl 10 ay hapis cezası almıştı. Şeker'in avukatları karara itiraz etti
Sosyal Güvenlik, 25 Haziran 2022

Şirketi zarara uğratana tazminat yok

Şirketi zarara uğrattığı gerekçesiyle işten atılan satış müdürü, tazminat talebinde bulundu. İş mahkemesi, hakkında açılan ceza davasından beraat ettiği gerekçesi ile satış müdürüne tazminat ödenmesine hükmetti. Yargıtay, delil yetersizliğinden ceza davasından beraat etmiş olsa da dosyadaki bilgi ve belgelere göre müdürün işvereni zarara uğrattığı gerekçesiyle tazminat ödenmesi kararını doğru bulmadı. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi
Gündem, 22 Haziran 2022

Yargıtay, haksız tahrik indirimini bozdu

3 yıl önce kızının gözleri önünde eşini öldüren şahsa verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası haksız tahrik indirimi ile 24 yıl 4 ay 15 güne düşürülmüştü. Yargıtay o kararı bozdu, katil zanlısı yeniden yargılanacak

Gündem, 22 Haziran 2022

Man Adası davasında yeniden tazminat kararı

Yargıtay'ın bozma kararının ardından yeniden görülen iki ayrı "Man Adası" davasında yeniden karar çıktı. İki davada da kararında direnen yerel mahkeme, Kılıçdaroğlu'nun Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesine toplamda 489 bin lira manevi tazminat ödemesine hükmetti.