Denge, güç bileziği ve kalça sıkılaştırıcı ayakkabılar
Bütün mesele insanlara duymak istediklerini söylemekte: bir bilezik takıp daha dengeli, güçlü ve esnek olmak, bir ayakkabı giyip zayıflamak ve sımsıkı kalçalara sahip olmak. Hele ki bunu ünlülere söyletiyor, daha iyisi, söylemeksizin göstertiyorsanız, ne mucize olsa satarsınız. Mucize ürün sağlık ve güvenlik riski taşımıyorsa ve doğru fiyatlandırıldıysa, satış salgınının en az iki yıl süreceğini garanti edebilirsiniz.
Denge ve güç bileziği
Üzerine hologram iliştirilmiş ince plastik bileziğin internet sitesinde, vücudun doğal enerji alanıyla etkileşerek denge, kuvvet ve esnekliği artırdığı iddia ediliyordu ve ayaküstü yapılan önce bileziksiz sonra bilezikli (bu sıra önemli!) bir test ile iddia kanıtlanıyordu.
Bu sayede ambalajıyla birlikte 1 dolar bile maliyeti olmayan plastik halka 50 dolar civarı fiyatla dünyada milyonlarca sattı. Amerikalı araştırmacı John Porcari bir grup sporcu üzerinde yaptığı çalışmada sporculara bilezikli, bileziksiz ve sahte bilezikli üç durumda ısınma yapmadan denge, kuvvet, esneklik ve dikey sıçrama testleri uyguladı. Denekler gibi testi uygulayanlar da test sırasında bileziğin gerçek mi sahte mi olduğunu bilmiyorlardı. Sonuçlar bileziği takıp takmamanın performansı etkilemediğini ancak her zaman ikinci testte performansın arttığını ortaya koydu. Bu sonuçlara göre performansı etkileyenin bilezik (gerçek veya sahte) değil ısınma ve/veya öğrenme etkisi olduğu bildirildi.
Araştırmanın yayınlanmasından sonra 2010 yılı Aralık ayında, Avustralya Rekabet ve Tüketiciyi Koruma Komisyonu firmanın yanlış beyanla tüketiciyi yanılttığını açıkladı, firmanın bu hatasını daha önce reklam yapmış olduğu 20 dergide ilanla kabul etmesini sağladı ve başvuran her tüketiciye ürün bedelinin geri ödenmesini kararlaştırdı. Firma değersiz, yanıltıcı, kötü şöhretli ürünlere verilen 2010 Shonky Ödülü'nü açık ara kazanarak birçok ülkede dışlandı. Bizde ise, elbette biz spor bilimcilerin zamanında gerekli bildiriyi yapmamasının da katkısıyla, salgın hız kesmeden devam etti. Gazetelerin tüketici köşelerindeki yazıları takiben geçen hafta Sağlık Bakanlığı da sonunda cılız bir uyarı yaptı.
Geç de olsa uyarıyorum, denge bilezikleri iddia edilen performans katkısını sağlamaktan uzaktır, paranızı boşa harcamayın. Çok arzu ediyorsanız, taraftar mağazasına gidin, tuttuğunuz takımın renklerini taşıyan 'hologram'sız ucuz plastik bileziklerden alın, hiç değilse kulübünüze katkıda bulunun.
Zayıflatan, kalori harcatan ve ağrı gideren ayakkabılar
Normal spor ayakkabılarının 2-3 katı (110-245 dolar) fiyata piyasaya sürülen bazı spor ayakkabıların reklamlarında, özel taban yapısı nedeniyle normal spor ayakkabılara göre daha fazla kalori harcattığı, kasları (özellikle bacak ve kalça) sıkılaştırdığı, bel-boyun-diz ağrılarını azalttığı iddia edilmektedir. Kanıt olarak da hakemli dergilerde yayın-lanmamış bazı bilimsel çalışmalar ve bu ayakkabıları giyenlerde ilk günlerde oluşan kas ağrıları (daha fazla çalışıyor ki ağrı yapıyor!) gösterilmektedir. Amerikan Egzersiz Konseyi'nin yaptırdığı bir araştırma ise, aynı egzersizin (koşu bandında değişen hız ve eğimde 5 dk yürüyüş) normal koşu ayakkabısı ve diğer ayakkabılarla yapılması durumunda nabız hızı, maksimum oksijen kullanma kapasitesi, harcanan kalori ve hissedilen egzersiz şiddetinin değişmediğini ortaya koymaktadır. Bu ayakkabıları giyenlerle yapılan görüşmelerde de, mevcut ağrıların azalmadığı, buna karşılık ayak bileği burkulmalarının arttığı anlaşılmakta, yalnızca yürüyüş postürünün düzeldiği ifade edilmektedir.
Bana sorarsanız, iddia edilen yararları sağlamadığı belirlenmiş olan bu ayakkabılara normal spor ayakkabısının iki katını ödemeyin, meğer ki pahalı ayakkabı sizi yürüyüş için daha fazla motive ediyor olsun.
