Dolar dünyayı kasıp kavuracak
Olağanüstü enflasyona olağanüstü faiz artırımı geldi. Martta çeyrek puanla başlayıp mayısta yarım puana çıkan Fed faiz artırımları son olarak 75 baz puana çıktı. Son 28 yılın en yüksek faiz artırımı ile birlikte politika faizi yüzde 1.50-1.75 bandına yükseldi. Geniş adımlarla faizi artırımı devam edecek. Son olarak beklenmeyen enflasyon artışına karşı şok etkisine sahip kararlar alınmasıyla geldik işin zor kısmına.
➔ Fed aynı zamanda faiz artırımına ara vereceği seviyeyi yarım puan daha yukarı çekti. Parasal sıkılaştırma sertleşirken, bunun belirsizliği bir politika aracı olarak kullanılacak.
➔ Bununla da yetinmeyen Fed ekonomik tahminlerde kalın bir ayarlamaya gitti. Faiz artırımlarının da etkisiyle büyüme düşecek, işsizlik artacak.
➔ Aldığı kararlarla Fed piyasalara “enflasyonla mücadelede kararlıyım” mesajı verdi. Kararlılık görmek isteyen piyasalar da açıklamalar sonrası ilk tepkisini pozitif yönde verdi.
➔ Ancak şok kararların ilk saatleri geçtikten sonra sindirimi bayağı zor oldu. Dünya borsaları kararın alındığı çarşamba günü yüzde 1 civarında primli iken, dün yüzde 2.5 düzeyinde kayıp yaşadılar.
➔ ABD borsaları ise yüzde 4-5 aralığında geriledi. Altın da önce prim yaptı, sonra geriledi.
➔ Diğer yandan son haftalarda yaşanan düşüşlerle S&P-500’de önemli destek seviyesi olan 4.100 puan kırıldı. Bir sonraki destek 3.500 puan seviyesinde bekleniyor.
➔ 3500 puanın 200-300 puan altına inilmesi ise resesyon seviyesi olarak kabul ediliyor.
İKİ ÖNEMLİ KORKU
➔ Çünkü öncelikle faizlerde ve parasal sıkılaştırmada hızlanmanın ekonomiyi yavaşlatacağı ve resesyona yol açabileceği korkusunu besledi.
➔ İkincisi piyasalarda Fed’in kredibilitesine yönelik soru işaretleri giderek artıyor. Banka faizin 2022’de yüzde 3.4 seviyesinde olmasını bekliyor. Martta bu tahmin yüzde 1.9’du. Marta kıyasla yüzde 1.5 daha yukarıya çekilmiş bir faiz beklentisi oluştu.
➔ 2022 büyüme beklentisi yüzde 1.7. Bu rakam da Mart’ta yüzde 2.8 idi. Marttan bu yana sadece geçti. 2 ayda bankanın tahminlerinde büyük değişimler gözlemlendi.
➔ Wall Street çevrelerinde “Uzun vadeli tahminler bir yana kısa vadeli öngörülerinde bile yanılan ve sürekli kendini revize eden bir merkez bankasına nasıl güvenilir?” görüşü ağırlık kazanıyor.
➔ Fed’in savunması ise özetle şöyle: “Enflasyonla mücadelede çok kararlıyız. Ama etki alanımızın sınırları var. Jeopolitik gelişmeler işi kolaylaştırmıyor. Savaş enflasyonu tetikliyor. Çin’in korona önlemleri tedarik zincirini bozuyor. Ama eninde sonunda enflasyonla girdiğimiz savaşı kazanacağız.”
‘VERİ KÖTÜ GELDİ, ADIM ATTIK’
➔ Sert faiz artırımı ve sert tahmin revizyonları sonrası konuşan Fed Başkanı Jerome Powell satır başları itibariyle şunları söyledi:
➔ “Sıkıntının farkındayız ve enflasyonu indirmek için elimizden geleni yapacağız.
➔ Politikalarımızı ortama göre düzenliyoruz ve bu böyle devam edecek.
➔ Faiz hareketlerinin seviyesini toplantıdan toplantıya alacağız.
➔ Faiz artışının boyutu gelecek veriye göre değişecek.
➔ Olağanüstü şartlar olağanüstü adımları gerektiriyor.
➔ Veri kötü gelirse buna göre adım atarız demiştim, öyle oldu.
➔ Tüketici enflasyonu verilerinin ardından 75 baz puanı kararı aldık.
➔ Bugünkü gibi bir adımın sürekli tekrarlanması beklenemez.
➔ Ama gelecek ay da 50-75 baz puan seviyesinde bir artış uygun olabilir.
➔ Normal faiz artış seviyelerine dönebilmek için enflasyonda kayda değer bir yavaşlama işareti görmeliyiz.
➔ 75 baz puan artış, 50 baz puanın yapamayacağı neyi yapacak? Enflasyona yönelik çok net bir adım gerekiyordu, bunu yaptık.
➔ Veriler bize gideceğimiz yolu ve atacağımız adımların sertliğini gösterecek.
➔ Enflasyon üzerinde kontrolü sağlamak için ne kadar sıkmamız gerektiğini bilemiyorum. Bunu veriler gösterecek.
PARA POLİTİKASIYLA BİR YERE KADAR
➔ Eninde sonunda olumlu netice alacağız. Enflasyonun indiğine yönelik net bir işaret alana kadar zafer ilan edecek değiliz.
➔ Şu aşamada enflasyonda biraz duraklama bekliyordum. Kontrol edemediğimiz pek çok konu politikalarımızı etkiliyor.
➔ Enerji fiyatlarını kontrol edemiyoruz. Ama bu kalem tüm rakamları etkiliyor.
➔ Geçen zamanla birlikte işler kolaylaşmıyor aksine daha da zorlaşıyor.
➔ Yaşadığımız olayların çözümü hiçbir kitapta yazmıyor.
➔ İşsizlik oranı tarihi derecede düşük. Ama fiyat istikrarı olmadan sağlıklı bir istihdam ortamından söz edemeyiz.
➔ Enflasyon tarafında gelişme bekliyoruz. Ama savaş ortamı işi kolaylaştırmıyor. Tüm dünyada aynı durum var. Para politikalarıyla bu sorunları çözemiyoruz.
➔ Son 4-5 ayda işler biraz daha zora girdi.
➔ Fiyat istikrarını sağlamak zorundayız. Bunu başarmak zorundayız. Zira fiyat istikrarı yoksa ekonominin çalışması mümkün olmaz.
➔ En büyük risk adımları abartmak veya yetersiz atmaktır. En büyük hata enflasyonu aşağıya indirme konusunda başarısız olmaktır.
➔ Nasıl bir dünyaya doğru gittiğimiz bilmiyoruz. Yeni dünyadaki şartları öngörmek kolay değil.”
ABD’NİN DÜNYAYA ENFLASYON İHRACI
➔ Küresel finansal piyasalar Başkan Powell’ın belirsizlik içerek şahin açıklamalarına ve şok sayılan kararlara rağmen fazla bozulmadı.
➔ Üstelik “Gelecek toplantıda yine 75 baz puan artırabiliriz” denmesine rağmen. Neden?
➔ Piyasalar enflasyonla net bir mücadele işareti bekliyordu. 75 baz puanla bunu gördü. Bu anlamda belirsizlik ortadan kalktı.
➔ Faiz artışının yansımaları piyasalara aylar sonra ulaşıyor. Ama sıradan insanlar tüketici kredilerinden mortgage kredilerine, kredi kartı faizlerinden günlük alışverişlerine kadar faiz artışının sonucunu hemen hissediyor.
➔ Enflasyonun yüzde 2 seviyelerine kısa vadede gelmesi tamamen bir hayal ürünü. Her şey yolunda giderse yılsonu enflasyonu yüzde 7 civarında olabilir.
➔ Sıkılaştırma kararlarıyla doların değerlenmesi dünya için kötü haber. Çünkü pek çok ülke “değerli dolar” dalgası nedeniyle zora girecek.
➔ Zira dolar dünya parası ve dünya ticaretine konu gıdadan, petrole, metallerden servis sektörüne kadar pek çok ürün ABD doları üzerinden işlem görüyor. Dolar ne kadar değerlenirse ABD dışı dünyada mal ve hizmet fiyatları o kadar artacak.
➔ Bir anlamda ABD dünyaya enflasyon ihraç edecek. Bu anlamda “Dolar bizim paramız ama sizin sorununuz” diyen Başkan Nixon’ın Hazine Bakanı Cornally’nin sözünü hatırlamakta fayda var.
➔ Fed’in bu adımı dünya merkez bankaları için domine etkisi yapıyor. Dünden itibaren faiz artırımları hızlandı zaten.
