Bireylerin veya işletmelerin uzun vadeli finansal hedeflerini ve risk toleransını göz önüne alarak birden çok yatırım aracını içeren bir portföy oluşturulması ve bunun yönetilmesini ifade eder. Portföy yönetimi, yatırım evreninde yer alan tüm yatırım araçlarının incelenmesi, bunların analizlerinin yapılarak güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi ve yatırımcıya uygun finansal varlıkların seçilmesi sürecidir. Seçimler yapılıp portföy oluşturulduktan sonra finansal piyasalar sürekli takip edilerek, portföy güncellemeleri gerçekleştirilir. Bu özellikleriyle, portföy yönetimi uzmanlık gerektiren bir bilim ve aynı zamanda sanat olarak tanımlanır.
Finansal sistem; fona ihtiyacı olan tarafları, birikimlerini bir getiri beklentisiyle değerlendirmek isteyen yatırımcıları, risklere karşı korunma sağlamak isteyen ve/veya spekülasyon ile kazanç sağlamak isteyen tarafları bir araya getirmektedir. Fon arz eden ve talep eden tarafları birleştiren bu sistem, finansal araçları ihraç edenlerin (hükûmetler, finansal kuruluşlar ve şirketler) finansal piyasalara kolaylıkla ulaşabilmesini, birikimlerden faydalanabilmesini ve kurumsal ve bireysel yatırımcıların taleplerini karşılayabilmesini sağlamak üzerine kurulmuştur. Ne var ki, fon arz-talep mekanizması direkt işleyen bir yapıya sahip değildir. Arada bankalar, finansal kuruluşlar, yatırım bankaları, varlık yöneticileri gibi profesyonel oyuncular yer almaktadır. Fon talep edenler, en düşük maliyetli fonlamanın peşindeyken, yatırımcılar en yüksek riske göre düzeltilmiş getiriyi ararlar.
Portföy yönetimi sektörü, finansal sistem içinde bir finansal aracılık rolünü üstlenmektedir: Taraflar arasında fon akışını ve risk aktarımını sağlamayı; fon arz eden ile talep edenin ihtiyaçlarını tam olarak karşılayabilmelerini amaçlayan sektörlerden biridir. Finansal ürünleri ihraç edenler ile birikimlerini optimal bir şekilde değerlendirmek isteyenlere aracılık görevini yerine getirir.
Portföy yöneticisi, üç temel görevi yerine getirir: 1) Portföy kurmak ve analizini yapmak: Portföy yöneticisi müşterisinin fayda fonksiyonuna dayanarak onun için en iyi portföyü kurar ve portföyü beklenen getiri ve riske göre analiz eder. 2) Portföyde gerekli düzeltmeleri yapmak: Değişen piyasa koşullarına ve müşterinin risk tercihine göre portföyde değişiklikler yapar. 3) Portföy performansını ölçmek: Portföyün gerçekleşen performansını (getiri, risk vb.) ölçer ve alternatif yatırım araçları ile karşılaştırarak bunu müşterisine raporlar.
Portföy Yönetiminde varlık tahsisi, çeşitlendirme, yeniden dengeleme ve portföy yönetimi konu ve kavramları büyük öneme sahiptir.
Portföy yönetimi süreci, yatırımcıların hedef getirilerinin, risk toleranslarının, yatırım süresinin ve yatırımla ilgili diğer kısıtların (yatırımcının likidite ihtiyacı, vergisel unsurlar vb.) belirlenmesiyle başlamaktadır. Ardından, yatırımcının risk ve getiri hedeflerini sağlayan muhtemel varlıklardan bir karma oluşturulmaktadır. Bir başka deyişle, yatırımcı için toplam portföyünün içinde hisse senedi, tahvil ve para piyasası araçları gibi temel varlık gruplarının ağırlığının ne kadar olacağına karar verilmektedir. Bu aşama portföy yönetiminde 'varlık tahsisi' olarak isimlendirilmektedir. Seçilen varlıklar portföylerin çoğunun performanslarını önemli ölçüde belirlediğinden, varlık tahsisi kararı son derece önemlidir.
Çeşitlendirme, farklı varlık türlerinin birlikte hareket etmediği anlayışına dayanır. Sadece tek bir varlığa yatırım yapmak yerine portföy kurarak bir karışım oluşturmak bir denge sağlar ve riske karşı korur. Keza varlık türleri birlikte hareket etmediği için, zaman zaman bir varlık türünde düşüş olurken, diğer yükselmektedir. Bu da portföyde maruz kalınan zararı bertaraf etmeye yardımcı olur.
Yeniden Dengeleme yatırımcının portföyünde yer alan finansal varlıkların değerleri zaman içinde değişmesi ile ilişkilidir. Değişim nedeniyle yatırımcının varlık dağılımındaki ağırlıklar, ona ilk verilen değerlerinden uzaklaşır. Portföy dengelemesi, varlıkların ağırlıklarının yeniden eski düzeylerine getirilmesi işlemidir. Portföyde ağırlığı olması gerekenden fazla olan finansal varlıklar satılırken, ağırlığı olması gerekenden düşük olanlar alınır.
Portföy yöneticileri yatırımcıların portföylerini yönetirken farklı yönetim stratejileri izler. Genel olarak 1)Pasif Yönetim ve 2)Aktif Yönetim olmak üzere, iki temel portföy yönetim stratejisi bulunmaktadır. Pasif yönetim tarzında, yatırımcı için bir portföy oluşturulur ve bu portföy uzun süreli olarak elde tutulur. Ancak gerektiğinde düşük miktarlarda düzeltmeler yapılarak yönetime devam edilir. Pasif portföy yönetim stratejisi, piyasaların etkin olduğu varsayımına dayanır. Portföyün aktif yönetimi, piyasanın etkin olmadığı varsayımına dayanan ve bundan bir avantaj sağlama amacını güden bir yaklaşımdır. Piyasanın üzerinde getiri elde edebilmek için uygulanan pek çok aktif yönetim stratejisi bulunmaktadır: Momentum, değer, büyüme ve muhalif yatırım stratejileri örnek olarak verilebilir. Piyasanın üzerinde getiri elde edebilmek için portföy yöneticisinin iki aracı vardır: menkul kıymet seçmek ve piyasa zamanlaması yapmak. Portföy yöneticisi, piyasada düşük/yüksek değerlenmiş menkul kıymetleri seçebilmek için temel ve teknik analizleri kullanır.
YAZAR
Serra Eren Sarıoğlu
