Sayısal olmayan veri türlerinden bir veya daha fazla çeşidi bünyesinde barındıran ve farklı kullanım sistematiklerine sahip yöntemler topluluğudur. Bu haliyle "Nitel Araştırma Yöntemi", her biri kendine has işleyişi olan, farklı araştırma tasarımları ile zenginleştirilebilen, nitel verinin toplanması, kullanılabilir hale getirilmesi ve analiz süreçleri ile birbirinden farklılaşan yöntemler bütünüdür. Nitel araştırma yöntemi, bir şemsiye isim olarak kendi içinde birbirinden farklı çok sayıda nitel araştırma yöntemini bünyesinde barındırır.
Nitel araştırma yöntemleri bir veri toplama tekniği olmayıp farklı veri toplama tekniklerini kullanabilen, analiz edebilen metotlar olarak tanımlanır. Metotların kapsadığı ya da dayandığı veri toplama teknikleri "gözlem tekniği, "grup tartışmaları (odak grup) tekniği, "mülakat (görüşme) tekniği" olmak üzere üç ana başlıkta toplanır.
Özellikle grup tartışmaları ve derinlemesine mülakat tekniklerinde veri analizleri dikkate alınarak analize uygun desteklenmiş psikometrik veri toplama yöntemlerinin kullanımı da tercih edilebilmektedir.
Veri olarak adlandırılan bilgi parçaları, sayısal olmayan ya da rakamlar dışında yer alan sembollerdir. Nitel sembollerin daha sonra rakamlara dönüştürülme işlemi, yöntemin nitel olma özelliğini ortadan kaldırmaz. Zira verinin sayısallaştırılma işlemi, ihtiyaç duyulması halinde veri toplama aşaması sonrasında gerçekleşir. Aksi durumda araştırma yöntemi, nitel yöntem olarak adlandırılamaz. Gelinen noktada bilgi teknolojilerindeki gelişmeler veri dönüşüm ve veri görselleştirme aşamalarında ciddi kolaylıklar sağlamıştır. Bu durum, iyi anlaşılamaması durumunda, nitel araştırma yöntemlerinin nicel yöntemler, veri toplama ve analiz yöntemleri ile karıştırılmasına neden olabilmektedir.
Nitel araştırma yöntemlerinin bir diğer özelliği ise analiz sürecinde ortaya çıkan avantajlı durumdur. Nitekim az sayıdaki nitel veri, ihtiyaç duyulan yüklü veri miktarında önemli oranda azalmaya imkan tanır. Buna göre nitel araştırma yöntemleri; veriden anlam üretilebilmesi, verilerin sınıflaması ve benzeri boyut indirgemelerle anlaşılırlığının sağlanması ve sonuçların yorumlanmasında, kolaylıklar sağlayarak analiz sürecinde üstünlüklerin elde edilmesine olanak tanır.
Mevcut nitel araştırma yöntemleri giderek artmakta ve ihtiyaçlara göre geliştirilen özel tasarımlar, veri temin ve işleme yöntemleri ile analiz modelleri kullanılarak, uygulanabilirlik düzeyi artmaktadır.
YAZAR
Haluk Zülfikar
