Bir konu ele alınırken, o konuyu şekillendirmede rol oynayan çeşitli politik, ekonomik, kültürel yapılara ve dinamiklere de odaklanarak yerel, ulusal ve küresel düzeylerde çalışılmasını savunan antropolojik yaklaşımdır. Bütüncül yaklaşımda, çalışılan konular bu yapılar ve dinamiklerle karşılıklı etkileşim halinde, geçmiş ve bugündeki tüm politik, ekonomik, hukuki ve kültürel söylem ve uygulamalarla birlikte ele alınarak ayrıntılı bir şekilde irdelenir. Bu yaklaşıma sahip Polonya asıllı İngiliz antropolog Bronislaw Malinowski 1910'larda bütüncül yaklaşımla yapılan etnografilere iyi bir örnek olarak Trobriand Adalarında oturan yerli halkın politik yapısını, ekonomik etkinliklerini, konuştukları dili, günlük hayatlarını ve törenlerini inceleyerek "Kula" ismi verilen ve adalar arası değiş-tokuş yöntemiyle sürdürülen ticari etkinliklerin toplumsal bağları ve kültürel kimlikleri güçlendirici yönlerine dikkat çekmiştir. Amerika'da bütüncül yaklaşım daha çok insanlar tarafından şekillendirilen kültürün insan doğası ve biyolojik yapısıyla beraber ele alınması gerektiğini savunan Dört Alanlı Yaklaşım (Four-Field Approach) olarak yorumlanır ve doktora düzeyindeki Antropoloji eğitiminde öğrencilerin sosyal ve kültürel antropoloji, fiziksel antropoloji, arkeoloji ve dil bilimi dersleri almaları beklenir. Aynı şekilde, Amerikalı antropologlar hukuk antropolojisi, din antropolojisi, eğitim antropolojisi, toplumsal cinsiyet antropolojisi ve sağlık antropolojisi gibi alt dalların da birbirlerinden bağımsız olarak değil, tam tersine birbirleriyle teorik ve kavramsal açıdan yakın ilişkide olarak gelişmesine ve kurumsallaşmasına önem verdiler. Metodolojik olarak da nitel ve etnografik çalışmaları nicel, istatistiksel verilerle destekleyerek küçük insan grupları (mikro), bir STK ya da okul gibi kurumsal odaklı, orta ölçekli insan grupları (mezzo) ve bir şehir ya da ülke gibi (makro) düzlemlerin bir araya getirilmesi gerekliliği bu bütüncül yaklaşımda savundular.
1960'lı yıllarda yaygın olan Fonksiyonalist (İşlevselci) akım tarafından kurumların ve toplumsal olayların farklı işlevlerini ortaya çıkarmak olarak yorumlanıp öne çıkarılan bütüncül yaklaşım, 1980'lerde ağırlık kazanmaya başlayan küreselleşmeyle birlikte uluslararası politik, toplumsal ve ekonomik dinamiklerin, yerel düzlemdeki karşılıklarıyla etkileşimlerini incelemiştir. 2000'li yıllara gelindiğinde Toplumsal Coğrafya Çalışmaları ve Beden Çalışmaları da bütüncül yaklaşımı zenginleştirerek mekan ve beden odaklı bütüncül yaklaşımların gelişmesine yol açmıştır. Bu çalışmalara örnek olarak mekan alanında David Harvey ve Caroline Knowles'u, beden alanındaysa Donna Haraway'i örnek verebiliriz. Türkiye'de de sosyal bilimlerin öncülerinden olan Mübeccel Kıray'ın Ereğli: Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası adlı çalışmasında iyi bir erken dönem örneği görülen bütüncül yaklaşıma yakın dönemlerden örnek verecek olursak Ayfer Bartu Candan ve Cenk Özbay'ın derlediği Yeni İstanbul Çalışmaları adlı kitaptaki makalelerin temelini oluşturan araştırmaları örnek verebiliriz.
YAZAR
Ayşecan Terzioğlu
KAYNAK
