Orman yangınlarına nasıl müdahale ediliyor? Havadan ve karadan inceledik…

Sezon açıldı.

Orman yangını haberleri art arda geliyor.

Çanakkale’den, Muğla’dan Antalya’dan…

Neredeyse her gün.

Peki ısının yükselmesi ile her yıl ortaya çıkan orman yangınları önlenebilir mi?

Çıkan yangınlara karşı ne gibi önlemler alıyoruz?

2021’deki kabus yazın ardından tablo nasıl?

Yanan ağaçların yerinde şimdi ne var?

Geçtiğimiz hafta ‘Nagehan Alçı ile Nasıl Oldu?’ programı için sevgili editörüm Safiye ve kameraman arkadaşlarım Özcan ve Onur ile yollara çıktık.

Antalya uluslararası ormancılık eğitim merkezi

Yangın ihbarı gelince ne oluyor?

Önce Ankara’da Tarım ve Orman Bakanı Sayın İbrahim Yumaklı’nın kapısını çaldık. Ardından Antalya’ya uçtuk ve Antalya Uluslararası Ormancılık Eğitim Merkezi’ne gittik.

Orada yangın haberi geldikten yangın sönene kadar olan süreci hem yöneticilerle konuştuk hem de arazide çalışma yöntemlerini görüntüledik.

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı yangına nasıl müdahale ettiklerini anlattı

Yangın itfaiye aracı olan arazöze binip parkurda müdahalenin nasıl yapıldığını deneyimledik ve helikopterle hem yakın tarihin en büyük yangını kabul edilen 2008 yangınını hem de 2021 yangınını havadan görmeye gittik.

Bugün sizlere orman yangınlarına nasıl müdahale edildiğinin ve yanmış ormanlardaki yeniden dikim çalışmalarının son durumunu anlatacağım.

Önce şu notu düşeyim: Nagehan Alçı ile Nasıl Oldu artık pazar günleri 18.15’te.

Bakan Yumaklı: “Yangınlarda İHA kullanan iki ülkeden biriyiz”

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı İstanbul’dan Hatay’a kadar bölgenin yangın riskli bölge olduğunu hatırlattı ve ekledi: “Yangınların sebebinin yüzde 90’ı insan kaynaklı ama iklim değişiklikleri yangınların daha kolay çıkması ve yayılmasında önemli bir faktör.”

Peki ne yapılabilir? Madem yangınların yüzde 90’ı insan kaynaklı bilinçlendirme için ne yapılıyor?

Okullarda, orman müdürlüklerinde ve ormana yakın yerleşim yerlerinde 12 ay boyunca eğitim veriliyormuş ancak yine de insan kaynaklı yangın oranı artıyor, yüzde 75-80’lerden yüzde 90’a yükselmiş.

Tabii sıcaklıkların artması insan eylemlerinin yangına evrilmesini giderek daha çok kolaylaştırıyor.

Acaba yıllara göre yanan alan oranı artıyor mu azalıyor mu?

Bakan Yumaklı 2021’deki olağanüstü süreci hatırlattı. O yaz hepimizin acı hatıralarında… Güzelim ormanlar cayır cayır yanmıştı.

Tam 140 bin hektarmış yanan alan. Bu rakam geçen yıl yaklaşık 15 bin hektara inmiş yani yaklaşık 10’da biri 2021’in.

Sayın Yumaklı bana daha önce duymadığım bir bilgi de verdi röportajımız esnasında: Türkiye orman yangınlarının söndürülmesinde insansız hava aracı kullanan iki ülkeden biriymiş. Bu amaçla 14 İHA kullanılıyormuş.

Ayrıca 776 akıllı kulemiz var bunların 184’ü yapay zeka ile çalışıyor, yani alanı tarıyor ve sorun görürse yangın yönetim merkezine bildiriyor.

Müdahale süresi 40 dakikadan 11 dakikaya indi

Yangına müdahale süresi 40 dakikadan 11 dakikaya kadar inmiş yani ihbardan itibaren 11 dakikada artık müdahale edilebiliyor.

105 helikopter, 26 uçak ve 500’e yakın arazöz var Orman Bakanlığının kullandığı.

Bunlar umut verici rakamlar.

Eceabat’taki aktif yangını OGM Bekir Karacabey ile takip ettik

Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey ile adım adım nasıl hava ve kara araçlarını takip ettiklerini izledim. Antalya’da Orman Müdürlüğünde konuşurken Çanakkale Eceabat’ta aktif bir yangın vardı ve Sayın Karacabey adım adım o yangını takip ediyor ve müdahaleyi planlıyordu.

O sırada 50 hektar alan yanıyordu, 46 arazöz ve 4 helikopter ve 4 uçak ile müdahale ediliyordu. Sayın Karacabey ile ekranlardan adım adım yangının seyrini ve söndürme çalışmalarını takip ettik.

OGM yetkilileri ile ekipçe yanan alanları görüntüledik

Ağaç türü ve arazi yapısı yangının seyrinde önemli. İğne yapraklılar daha kolay yanıyor ve şayet ateş yamaç yukarı ise daha hızlı yayılıyor.

Sahada havadan ve karadan dolaşırken her birkaç km’de bir oluşturulan yangın havuzlarını gördük. Bu havuzlardan hem arazöz hem de uçaklarla su çekilip yangınlara müdahale ediliyor.

2023’te Orman Bakanlığına yangın uçağı ve helikopteri ilk kez dahil edilmiş, 8 uçak ve 3 helikopter Orman Genel Müdürlüğünün envanterinde. Toplamda 105 helikopter, 26 uçak ve 14 İHA ile çalışıyor OGM.

Yangın tespit edilince hemen yangın harekat merkezine bildiriliyor, sonra müdahale başlıyor. Antalya’daki uluslararası ormancılık merkezinde yangınların simülasyonu da yapılıyor.

Karşı ateş ne zaman yakılıyor?

Bu merkezin müdürü Emin Demir bize yangına müdahale eden ekiplere verdikleri eğitimin içeriğini ve püf noktalarını anlattı. Önce alan taranıyor, rüzgar, sıcaklık ve neme göre hareket planı yapılıyor ve insan gücü ile müdahale zorlaşınca yani yangın uzmanlarının jargonuyla tepe yangınına dönüşmüşse yangın yangınla söndürülmeye yani karşı ateş açılmaya çalışılıyor.

Bunu hiç bilmiyordum. Şayet yangın özellikle yerleşim yerlerini tehdit ediyorsa o yerleşim yerinin önünde yeni bir ateş yakılıyor ve yangının o ateşte sönümlenmesi hedefleniyormuş.

Bu stratejiye çevrecilerin itirazı var bildiğim kadarıyla ancak bu başka bir yazının konusu. Sonuçta OGM karşı ateş modelini uyguluyor.

Helikopterle 2008’deki Serik yangını ve 2021’deki yanan alanı da gördük.

Şunu söyleyeyim: Yanan alanların imara açıldığı yönünde üretilen spekülasyonların en azından bizim gördüğümüz alanlarda karşılığı yok. Aksine karış karış yeniden dikim yapılmış. Zaten aksi anayasal suç.

Yanan ormanları tepeden görüntüledik

Serik’teki alan yeniden hatta eskisinden de sık bir yeşil alana kavuşmuş ancak 2021’deki yangın alanında fidanlar henüz bebek, bir ağacın yetişmesi uzun yıllar alıyor, maalesef o bölge hala yapılan dikime rağmen yeşil olmaktan uzak.

Ankara ve Antalya’da yetkililerle yaptığımız röportajlar, hava ve kara sahasından izlenimlerin ardından şunu söyleyebilirim:

Orman yangınlarına müdahalede çok ciddi bir organizasyon var, binlerce kişi canla başla çalışıyor ve müdahale süresi 40 dakikalardan 11 dakikaya inmiş, müdahalede helikopter, uçak, yangın itfaiye aracı ve İha’lar kullanılıyor ve ciddi eğitimlerden geçen ekipler gece gündüz demeden, gerektiğinde hayatlarını tehlikeye atarak ateşin içine dalıyorlar.

Böyle bir emek verilirken uzaktan yapılan eleştiriler sahadakilerin moralini bozuyor ve onları çok üzüyor.

Elbette her yanan ağaç milli servet ama yangınlar çıkınca klavye başına geçmeden önce bir kez daha düşünmekte fayda var. O ağaçların yanmaması için çalışan bu insanların çabasını da takdir etmek gerek.

Not: Helikopter ve arazözden çok özel görüntüler ve röportajlar Pazar saat 18.15’te Habertürk tv ekranlarında…