Dünyanın en büyük kitapçısı: TikTok

“Orhan Pamuk 40 yıl düşünüp 5 yılda yazdığı romanı ‘Veba Geceleri’nin tanıtımı için Youtube’a koyduğu videoları izlerken ‘Bir cümlenin büyüsüyle bir kitabın peşine düşülen yıllar geride kaldı galiba’ diye düşündüm...

Nobelli tek yazarımız Orhan Pamuk bile ‘kendi yazdığı metinlerle’ kamera karşısına geçip Youtuber gibi içerik üretiyorsa okurundan beklediği ‘Bir gün bir Youtube videosu izledim ve bütün hayatım değişti’ demesidir herhalde. Yoksa sabun kesen adamın videosunun milyonlarca kez izlendiği bir mecrada Nobelli bir yazar topu topu 20 bin kez izlenip altı üstü 1-2 bin ‘like’ için neden video çeksin ki!

Instagram ‘story’lerinde kitabın kapağını paylaşıp ‘mazrufla değil de zarfla’ ilgilenenlerin daha çok olduğu bir çağda ‘cümleleriyle değil de çizdiği kapakla’ var olmak istemezdi herhalde diyecektim ki Orhan Pamuk’un ‘Instagram canlı yayınında’ okurlarıyla buluşacağını öğrendim...

Bence, madem yeni kitabının tanıtımı için 'dijital medya'yı seçti, Youtube'u, Instagram’ı boş versin TikTok videosu çeksin sevgili Orhan Pamuk çünkü bugünlerde bir kitabı tanıtmak için en iyi mecra orası!..”

3 yıl önce TikTok’taki #bookTok etiketini ilk duyduğumda kendimce böyle sarkastik şeyler yazmışım Nobelli yazarımız için. Bugün geldiğimiz noktada Orhan Pamuk’un o zaman TikTok videosu çekmemesinin hata olduğunu düşünüyorum. Çünkü ‘bir haber okudum TikTok’a bakış açım değişti!’

‘BOOKTOK’ ETİKETLİ PAYLAŞIMLAR 200 MİLYAR İZLENDİ

New York Times’tan Elizabeth A. Harris de tıpkı benim gibi yemekten dansa, pilatesten moda tüyolarına, ülkelerin doğal güzelliklerden akla ziyan mini skeçlere her türlü konuyu bulmanın mümkün olduğu TikTok’un ‘bir kitap kulübü’ olmak için pek de uygun bir yer gibi görünmediğini söylüyordu o günlerde... Ancak 1 milyardan fazla aktif kullanıcısıyla tüm dünyada ‘trend’ belirleyici olan TikTok kitap yayıncılığı konusunda da büyük bir etkiye sahip artık. #bookTok etiketini kullanarak paylaşımlar yapan ‘TikTok’cular tek bir paylaşımlarıyla yıllar önce yayınlanmış kitapların satışlarını patlatıyor, yeni yazarları bir gecede süperstar seviyesine yükseltiyor. TikTok’taki en büyük topluluklardan (yaklaşık 40 milyon takipçi) biri olan #bookTok’cuların bu etiketle etiketlenmiş videoları 2023 sonu itibariyle toplam 200 milyardan fazla izlenmiş! Bu rakamı büyüklüğünü şöyle açayım; #BeautyTok (güzellik tüyoları meraklılarının topluluğu) etiketinden iki kat daha fazla. #reading, #books ve #literature etiketleri de hesaba dahil edildiğinde TikTok’taki kitap sevdalılarının videolarının izlenme sayısı 300 milyara yaklaşıyor. Dijitalleşme ve sosyal medya yüzünden basılı “kitapların öldüğünü” düşünenler, paylaşılan videoları ‘avam’ buldukları için TikTok’a burun kıvıran ‘entelektüel’ kitapseverler bugünlerde “TikTok’ta en beğenilen kitaplar” başlıklı seçkilerin vitrinleri süslediği kitapçılarda geziyorlar...

‘YENİDEN OKUMAK İÇİN RUHUMU SATACAĞIM KİTAPLAR’

‘benikitaplarımlagömün’ adlı bir TikTok’cunun “Daha önce hiç okumamışım gibi yeniden okumak için ruhumu satacağım kitaplar” diyerek paylaştığı videonun izlenme sayısı 10 milyona dayanmış. Kitapların adlarını unutmamak için videoyu kaydedenlerin sayısı ise 500 bin sınırında.

Geçen yıl Britanya’da her dört kitap alıcısından biri TikTok kullanıcısıymış. TikTok’un kitap satışlarındaki etkisi her geçen gün büyüyor. Bazı ‘eski kafalı’ kitap severler, BookTok’un kitaplardan ziyade kitapları kullanarak dikkat çekmeye çalışan ‘fenomenler’in harman olduğu bir yer olarak düşünedursunlar BookTok kullanıcıları en çok satanlar listelerini etkiliyor! Örneğin Colleen Hoover’ın ‘It Ends With Us’ adlı kitabı, 2022’nin başında TikTok’ta viral hale geliyor ve Britanya’da 1 milyonun üzerinde satılıyor. Geçen yıl Amerika’da en çok satan 10 kitaptan 6’sının onun eseri olması tesadüf değil. Onun kitabından aynı adla uyarlanan filmin 300 milyon dolardan fazla hasılat yaparak yılın sürprizi olması da cabası...

TİKTOK OKUMA ALIŞKANLIĞINI GELİŞTİRİYOR!

TikTok’ta birkaç dakikalık bir gezintide denk geldiğim yüzlerce paylaşımdan anladığım Orhan Pamuk’un TikTok’a girmek için geç kalmadığı oldu. Türkiye’den içerik üreticileri ‘BookTokTürkiye' etiketiyle binlerce paylaşım yapmış, milyonlarca kişiye ulaşmış.

Mesela, Charlotte Bronte’nin 1847’de yayınlanan ‘Jane Eyre’ romanının sayfalarını çevirdiği videosunu “Yemeden içmeden okuyup birkaç saatte bitirdiğim o harika kitap” diye #booktoktürkiye etiketiyle paylaşan ‘sherlock’s wife’ 73 bin beğeni almış. Video 40 binden fazla kişi tarafında kaydedilmiş.

Ülkenin büyük bölümü TikTok’u akla ziyan, saçma sapan video paylaşılan bir yer olarak düşene dursun bugünlerde 41’incisi başlayan TÜYAP Kitap Fuarı geçen yıl yayınevlerinin yanı sıra bir #bookTok standına da ev sahipliği yapmıştı. TikTok’ta #bookTok etiketiyle içerik üreten yerli ‘influncer’lar vidolarının toplam izlenme rakamının 1.5 milyarı bulduğunu söylüyorlardı. Kitapsever TikTok’cular, BookTokTürkiye topluluğunun hem gençler arasında okuma alışkanlığını geliştirmek için çok önemli olduğunu belirtiyorlardı.

GENÇLER BASILI KİTAPLARA SAHİP OLMAK İSTİYOR

TikTok'taki viral pazarlama, yayıncıların ve yazarların satış rakamlarda hiç düşünmedikleri sayılara ulaşmalarına neden oluyor.

BookTok videoları 2023'e kıyasla bu yılın ilk dokuz ayında yaklaşık yüzde 15 arttmış. Bu artışın yanı sıra ortaya çıkan bir başka gerçek var. Genç okurların ve TikTok fenomenlerinin, (videolarında göstermek, kitaplıklarında sergilemek için) fiziksel kitaplara sahip olmayı tercih ediyor. Colleen Hoover, Sarah J. Maas, Freida McFadden ve Rebecca Yarros'un da aralarında bulunduğu BookTok'ta geniş kitlelere sahip yazarların basılı satışları, 2024'te şu ana kadar geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 23 artışla 41 milyon adede ulaşmış. Yetişkinlere yönelik kitap pazarının tamamında basılı satışlar geçen yıla göre yalnızca yüzde 6 arttığı düşünülürse bu büyük bir rakam.

Ve tam da bugünlerde TikTok büyümesinden çok etkili olduğu bu oldukça kazançlı pazarda daha aktif olmak için bir hamle yapmaya hazırlanıyor.

TİKTOK 2025’TE 10-15 KİTAP BASACAK

BookTok’un muazzam başarısının ardından geçen yıl yayıncılık şirketi 8th Note Press aracılığıyla dijital kitaplar yayımlamaya başlayan TikTok’un ana şirketi ByteDance, basılı romanlar yayınlamak için bağımsız yayıncı Zando ile işbirliği yaptı. 8th Note Press'in editoryal ve pazarlama müdürü Jacob Bronstein, Business Insider'a verdiği bir demeçte, "Bu ortaklık, 8th Note Press için heyecan verici yeni bir dönemi işaret ediyor. Zando ile güçlerimizi birleştirerek, harika kitaplarımızı daha fazla insana, sevdikleri tüm formatlarda ulaştırma şansına sahip olacağız" diyor.

Şirketin ilk hedefi 2025 yılı içinde 10-15 fiziki kitap yayınlamak. Hedef kitle tabi ki gençler. Kitaplar genç yetişkin edebiyatı, romantizm ve romantik-fantastik türlerinde olması düşünülüyor.

Dijital ile fiziksel kitap arasında kurulacak bu köprüden geçiş yapmak için şimdiden sıraya girmiş yüzlerce yazar olması da şaşırtıcı değil. İlk ‘BookTok’ romanı muhtemelen Sanibel adlı yazarın ‘To Have and Have More’ adlı kitabı olacak. Geçen yıl kitabını 8th Note Press'e satan Sanibel, New Yok Times’a, kitabının ‘sadece bir e-kitap’ olacağından endişe ettiğini, ancak 8th Note’un Zando ile ortaklığı hakkında bilgi aldığında rahatladığını söylüyor: “8th Note yeni bir yayınevi, bu yüzden bir ölçüde kobay olacağımı biliyordum. Uçağı havadayken inşa ediyormuşuz gibi bir hissi var bu durumun...”

BOOKTOK BİR OKUMA RÖNESANSI BAŞLATTI

İster büyük kitapçı zincirleri olsun ister küçük butik kitapçılar TikTok’taki ‘BookTok’un satışlara etkisine kayıtsız kalamıyorlar. Birçok kitapçı ‘BookTok’ta trend olan kitaplar’ listelerini özel bir bölüm olarak müşterilerine sunuyor.

BookTok’un 'bir okuma Rönesansı başlattı ve okumanın yeniden havalı olmasını sağladığını' söyleyenler var: “BookTok'un en iyi yanlarından biri, herkesin okuyucu olabileceği mesajı vermesi. Daha üst bir sınıftanmış gibi insanlara ne okuması veya okumaması gerektiği konusunda ‘züppelik’ yapanları ortadan kaldırdı.”

Bir BookTok takipçisi BookTok'un 'sevimli bir topluluk' gibi hissettirdiğini çünkü kendisiyle aynı kitapları seven insanlarla sohbet edebildiğini söylüyor: “BookTok yargılayıcı olmayan bir topluluk. ‘Herkes istediğini okuyabilir’ diyor...”

ALINAN KİTAPLAR RAFLARDA SÜS OLUYARLAR

TikTok’ta doğup büyüyen ve milyonlarca insana ulaşan BookTok'a itirazı olanlar da yok değil! Bu topluluğun okuma alışkanlığı, kitap satışları gibi konulardaki olumlu etkisini kabul etmekle birlikte çeşitliliği bitirdiğini söylüyorlar. BookTok’un daha fazla insanı kitap almaya teşvik ettiğini, ancak alınan bu kitapların raflarda süs olarak kullanıldığını belirtiyorlar:

“Facebook'ta bir ara çok popüler olan kafadan aşağı bu dolu su dökme gibi TikTok trendleri de bir meydan okumaya dönüşüyor. Zamanın ruhunu kaçırmak istemediğinizden herkesin konuştuğu kitabı satın alıyorsunuz. BookTok’un ticari başarısı onu okumakla ilgili olmaktan çıkarıp ‘okuyucu olmanın estetiğiyle’ ilgili hale getirdi. Çeşitlilik eksikliği okuyucuları kendilerini zorlamaya veya farklı bakış açıları ve düşünme biçimleri öğrenmeye teşvik etmiyor. İnsanlar aslında kitapları okumaktan çok, olmazsa olmaz kitapları edinmeye daha fazla odaklanıyorlar... Gerçekten okumak istedikleri için değil, TikTok'ta viral olduğu için ‘BookTok kitabının’ bir kopyasını satın almak zorunda hissediyorlar. Ve yayıncılar bu BookTok videolarını izleyenlerin dürtüselliklerinden kâr sağlıyorlar!”

Artıları eksileriyle tüm okurların kabul etmesi gereken bir gerçek #bookTok! Orhan Pamuk’un Instagram’da kitap tanıttığı bir çağda basılı kitaplar yayınlama işine giren TikTok’un bir yazarının Nobel Edebiyat Ödülü almasının da distopik bir bilim-kurgu romanın konusu olmayacağını düşünüyorum...