En iyi internet sunan havayolları…

Havayolları ve havalimanlarında teknolojik yeniliklerin en az geliştirildiği hususlardan birisi internet erişimi. Halen daha birçok havayolunun uçaklarında ve havalimanlarında hayatın önemli bir parçası haline gelen internet hizmetlerinde istenilen seviyede hizmet verilemiyor. Birçok işlemin internete bağlı mobil cihazlar üzerinden yapıldığı bir zamanda şirketler işlerini kolaylaştıracak şekilde hizmet veremiyor. Birçok şirket maddi kaygılarla hareket edip internete kolay erişim sağlayacak imkanları dikkate almıyor. Bazen de mobil cihazların abone olduğu GSM operatörleriyle, havalimanı ve havayolları müşterisi olan yolculara bu alanda kimin hizmet vermesi konusunda tartışma yaşanıyor.

Özelikle uçak içindeki internet bağlantısı yolcuları mutlu edecek şekilde sağlıklı bir hale getirilemiyor. Ancak artık sağlıklı ve kolay internet erişimi hem uçaklarda hem de havalimanlarında önemli bir avantaja dönüşmüş durumda. Bu hizmeti verenler diğer alanlarda fazlasıyla ticari olarak karşılığını alıyorlar. Türk Hava Yolları (THY) uzun hatlarda kapıdan kapıya internet hizmete veriyor. Uçuş sırasında ofisteki kadar rahat bir şekilde çalışabileceği iddiasıyla hizmet sunuyor. THY’nin internet hizmet altyapısı bulunan 270 civarındaki uçağında yurt içi ve yurt dışı seferlerde yüksek hızlı, Wi-Fi/kablosuz internet bulunuyor. Ancak bazen yaşanan bağlantı sorunları sebebiyle THY'nin de sistemini yenileme çalışmas içinde olduğu biliniyor.

THY, business class yolcuları ve Miles&Smiles program üyelerine ücretsiz internet hizmeti veriyor. Yakında tüm uçuşlarda belli kapasite için internet ücretsiz olablir. Yine de THY ve diğer havayollarının başta internet olmak üzere diğer hizmetlerinden faydalanmak için uçuştan önce mutlaka sadakta programlarına üye olun. Yakın zamanda birçok havayolunun uçaklarında verilen internet hizmetleri belli kotalarla tamamen ücretsiz olacak gibi görünüyor. Şirketlerin hem ücretlendirme hem de kaliteli internet hizmeti konusunda ciddi rekabetleri söz konusu. Fakat sadakat programları her zaman farklı imkanlar sunuyor, üye olmakta fayda var.

“En iyi interneti hizmetini hangi havayolları sunuyor.” Sorusunun cevabı ise Bionic isimli teknoloji araştırma merkezinin araştırmasında karşımıza çıkıyor. Araştırmaya göre yolcular uyanık olduğu zamanların yüzde 76’sında sosyal medya kullanıyormuş. İnternet kullanım oranın bu denli yüksek olması da bazı havayollarını bu alanda yeni yatırımlara, erişim imkanlarını iyileştirilmeye yönlendirmiş. Çünkü yolcular en iyi internet bağlantısı olan havayollarını tercih etmeye başladığı gibi uçaklarda internet kullanım oranları da tahminlerde ötede büyümeye başlamış. Aynı zamanda keyifli yolculuk sağlayan internet erişimi, uçakta yolcuların daha stressiz olmalarına da katkı sunuyor olması şirketlerin de dikkatlerini çekiyormuş.

Havayolu teknoloji şirketi Bionic, yaptığı araştırmasında; “Yolculara hangi havayolunda daha kaliteli internet hizmeti alıyorsunuz? Sorusunu yöneltmiş. Gelen cevaplarla da en iyi ve en kötü internet bağlantısı olan havayolları ortaya çıkmış.

Yapılan araştırmada JetBlue, 2,6’lık en yüksek puanla uçak içi Wi-Fi'ye sahip havayolu olmuş. Bu, 5 üzerinden 4 gibi yüksek bir eğlence puanı olarak kayıtlar geçmiş. 20 Mbps'lik ortalama Wİ-Fİ hızları ve paketin tüm müşteriler için ücretsiz olması ise yolcular tarafından tercih edilmesini sağlamış. Onu ikincilikte Hawaiian Airlines 3,5’lik eğlence puanı ve 100Mbps’lik Wİ-Fİ hızıyla ikinci olarak takip etmiş. Listede üçüncü Avustralyalı Qantas olurken Air New Zeland dördüncü sırada yer almış. Listede beşinci sıradaki Singapur Airlines 4,5’le en iyi puanı almış. Ancak havayolu üyelerine sunduğu ayrıcalıklardan veya bazı kısıtlamalardan dolayı listede biraz geri kalmış. Belli sınıflarda sadakat kartı sahiplerine interneti ücretsiz sunan şirket, diğer yolculara ücret karşılığı havada internet hizmeti veriyor. Beşinci olmasının bir başka sebebi de Wi-Fi hızının 5 Mbps olması.

Uçakta en iyi internet sunan 5 havayolu

Havayolu Puan Ücret Hız

1-JetBlue 4 Ücretsiz 20 Mbps

2-Hawaiian Airlines 3,5 Ücretsiz 100 Mbps

3-Qantas 3,5 Ücretsiz 15 Mbps

4-Air New Zeland 4 Ücretsiz 4,7 Mbps

5-Singapur Airlines 4,5 Ücretli 5 Mbps

Kötüler için şikâyet var!

En iyi internet bağlantıları araştırmasında tablo böyle, ama yolcular en kötü internet hizmeti sunan havayollarının zirvesine de Philippine Airlines/Filipin Havayollarını yerleştirmiş. Sadece sadakat kartı sahibi yolcularına ücretsiz internet sunan şirket, yolculardan 19,8 puan alarak, en kötü seçilmiş. Havayolunun bağlantı hızı ise 0,0007 Mbps ile bir hayli düşük olarak kaydedilmiş. İkinci sırada Eurowings ve üçüncü sırada Aer Lingus yer almış. İkisi de Avrupalı olan şirketler sebebiyle kıta, ülke, konum farkı olmadan havada internetin birçok şirket tarafından ihmal edildiği söylenebilir. Avrupalı iki havayolundan şikâyetlerin sebebiyse ise ücretli ve pahalı internet hizmeti sunması.

İşte en kötü Wİ-Fİ olan 5 havayolu:

Havayolu Puan Ücret Hız

1-Philippine Airlines 2,5 Ücretli 0,0007 Mbps

2-Eurowings 2 Ücretli 1,5 Mbps

3-Aer Lingus 3 Ücretli 1 Mbps

4-Nok Air 2 Ücretsiz 1,3 Mbps

5-Norwegian 3 Ücretli 1,3 Mbps

Türksat 6A’nın verilmiş sadakası varmış!

Türksat 6A önemli bir kazanın kurbanı olmayı kıl payı atlatmış. SpaceX firmasının Falcon 9 roketi haftada bir hava durumuna göre uzay yolculuğuna çıkıyor. 10 yıldır herhangi bir sorun yaşanmazken, geçen cuma günü önemli bir kaza meydana geldi. İnternet uyduları taşıyan Falcon 9 roketi uçuşun ilk dakikalarında üst kademe motor arızası yaşadı. Uydular menziline varamadan alçak yörüngede kaldı. Atmosfere girip yanma tehlikeleri söz konusu. SpaceX, kazanın sıvı oksijen sızıntısından kaynaklandığını duyurdu. İşte bu kaza Türksat 6A’nın başına da gelebilirdi.

En uzağa gönderdiğimiz ve en nitelikli olan milli uydumuz TÜRKSAT 6A, Cape Canaveral Uzay Üssü’nden 8 Temmuz'u 9 Temmuz'a bağlayan gece bir saatlik bir gecikmeyle 02.30’da başarılı bir şekilde fırlatılmadan önce ‘inşallah bir sıkıntı olmaz’ şeklinde dua edenlerdendim. Olmadı ve şu an yolculuğuna devam ediyor. Hizmete girmesi için biraz daha sabretmemiz lazım. Zaten bu aşamada da tüm sorumluluk bizim mühendislerimizde, TÜBİTAK Uzay ekibinde. Yapımı, fırlatılması tamam, sıra en kolay adımı olan yörüngesine yerleşmesinde.

Eğer bu fırlatma işi bir hafta gecikmiş olsaydı veya program değişikliği sebebiyle bu haftaya sarksaydı, bugün başka şeyler konuşuyor olabilirdik. TÜBİTAK UZAY, TUSAŞ, Aselsan, CTech ve Türksat gibi şirketlerimizin hiçbir etkisi ve dahli olmadan, Space X firmasının Falcon 9 roketinde meydana gelen arıza sebebiyle Türksat 6A uydumuz da sorun yaşamış olabilirdi. Çünkü Türksat 6A’dan sonraki Falcon 9 uçuşunda kaza yaşandı. Bu sebeple verilmiş sadakamız varmış diyebiliriz. Uyduya yapmak kadar güvenle ve başarıyla uzaya göndermek de önemli. Gönderemediğinizde pardonu yok, 10 yıllık emek boşa gidiyor ve 250-300 milyon USD paranız da yanıyor. Elbette tecrübe kazanmış oluyorsunuz. Aynısını 40 civar ayda yapabiliyorsunuz. Ama bu işler kolay değil. Riski almadan başarı olmuyor.

Bu uyduya emeği geçen çok temiz ruhlu, dürüst, ülke sevdalısı, liyakatli bilim adamlarımızın, mühendislerimizin ve çalışanlarımızın dualarıyla, pozitif enerjileriyle uydunun yörüngesine sağ salim gittiğini de söyleyebiliriz. Onun için onların hakları, hukukları değerli. Sahip çıkılması gerekir. Önemli bir uydu Ar-Ge projemizde imzalar var artık. Ülkemizi uyduların zirvesini yapan konuma getirdiler.

SpaceX’in 20 Starlink uydusunu taşıyan, Falcon 9 roketi fıkratılmadan kısa süre sonra arza bildirdi. Uydular, menziline gidemedi. Dünya’ya yalnızca 135 kilometre yüksekte olması nedeniyle şirket tarafından; “Mevcut maksimum itme gücümüzün uyduları başarılı bir şekilde yükseltmek için yeterli olması muhtemel değil.” şeklinde bir açıklama yapıldı. Uyduların atmosfere yeniden gireceği ve yanacağına dikkat çekildi.

Bu kaza birçok programın aksamasına da sebep olacak. Türksat 6A fırlatıldı ve sonraki fırlatmada kaza meydana geldi. İlginç bir durum. ABD Federal Havacılık İdaresi, Falcon roketlerinin tekrar uçabilmesi için sorunun giderilmesi gerektiğini duyururken, bu durumdan SpaceX’in yaklaşan mürettebatlı uçuşlarını etkileyip etkilemeyeceği de henüz bilinmiyor.

6A’nın yolculuğu devam ediyor

Türksat 6A'nıngeçici yörüngesinden nihai yörüngesine ulaşana kadar 4 farklı aşaması var. İlk adım “Yörünge Saptama.” Uydu roketten ayrıldıktan sonra ilk iş olarak uydunun haberleşme sistemleri kullanılarak mevcut yörüngesi saptanıyor. İkinci aşama “Ateşleme Parametreleri.” Uydunun konumuna göre kimyasal itki motoru ateşlemeler için en uygun zaman, süre ve ateşleme doğrultusu belirlenerek, tamamen yerli yazılım ve donanıma sahip uçuş bilgisayarına yükleniyor. Üçüncü aşama “Ateşleme Komutları.” Bu adımda uçuş bilgisayarları uygun anda ateşleme komutlarını işletiyor ve ateşleme gerçekleştiriyor. Son dördüncü aşama “Yörünge Kontrolü.” Ateşleme sonrası uydunun yeni yörüngesi hesaplanıyor. Operasyonun doğruluğu teyit ediliyor. Görev yörüngesine oturana kadar da bu işlemler tekrarlanıyor.

Uydumuz başarıyla fırlatıldı, ilk sinyal alındı. İlk ateşleme yapıldı. Diğer süreçler ise başarıyla devam ediyor. Bu işlemler tamamlandığında, TÜRKSAT 6A Dünya’dan en uzak yörüngede görev alan ilk milli uydumuz olacak.

Kısacası bu 6A’ya kimlerin kutlu elleri değdiyse, en sıkıntılı yerlerden geçerek başarıyla yoluna devam ediyor. Emeği geçenlere bir kez daha teşekkür.

Havalimanında bir kitap al, bir tane bırak!

Kısa süre önce Boeing merkezi Seattle’dan dönerken Seattle-Tacoma International Airport’da (SEA) küçük bir kütüphane dikkatimi çekti.

“Little Free Library” isimli gönüllü girişimin öncülüğü ve havalimanı yönetiminin desteğiyle belli noktaları küçük kütüphaneler konmuş. Yolcular buralara okudukları kitapları bırakıyor, istediklerini de alabiliyorlar. SEA Airport'ta yolcuların kitap verebileceği veya alabileceği yerler çocuklara ve büyüklere göre belirlenmiş. Belli kurallara göre de kitap bırakılıyor. Belirtilen standartlara uygunluk açısından da ara sıra izleniyor. Kontrol ediliyor. Uygun olmayanlar kaldırılıyor.

İstanbul Havalimanı Kütüphanesi

İstanbul Havalimanı’nda da iç hat uçuşlarına yönelik kütüphane uygulaması var, ama daha farklı bir yöntem uygulanıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Teknik Üniversitesi ve İGA ortaklığıyla Havalimanı Kütüphanesi kurulmuş. İç hatlar knuckle bölgesindeki kütüphane yolculara ve havalimanı çalışanlarına hizmet veriyor.

İç hatlarda yer alan kütüphanede ulusal halk kütüphanesi ile ortak çalışıyor. Yolculuk öncesi iç hatlar havalimanı kütüphanesinden ödünç alınan kitaplar Türkiye’de herhangi bir halk kütüphanesine iade edilebiliyor. Veya farklı bir ilde bulunan halk kütüphanesinden alınan kitaplar da İstanbul Havalimanı’nda iade ediliyor.

İkisi de güzel girişim, ancak hangisinden daha fazla verim alındığını, hangisinin daha iyi olduğunu açıkçası zihnimde netleştiremedim.