Kiracıya senet şartı
Ev sahiplerinin kiracılardan isteklerine bir yenisi daha eklendi. Kefil, kredi notu gibi taleplerden sonra, şimdi de kiracılardan senet isteniyor. Esra Toptaş yazdı…
Kiralık konut piyasasında son dönemde sessiz ama çok önemli bir değişim yaşanıyor: Senetle kira güvence sistemi… Mülk sahipleri, kiralarını garanti altına almak için artık kiracılardan “kırtasiye senedi” denilen, elde doldurulan senetler almaya başladı. Bu uygulama özellikle son bir yılda hızla yayıldı ve artık birçok kontratta standart hale geldi.
Gayrimenkul uzmanı ve İstoç İşadamları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Şenay Araç, senet sisteminin nasıl çalıştığını şöyle anlatıyor:
“Bir yıllık sözleşme yapan kiracılardan genellikle 12 adet senet, her aya karşılık gelecek biçimde, tarihleri yazılı olarak alınıyor.Bazı mülk sahipleri bu senetleri elinde tutup, kira her ay IBAN’a yatınca senedi kiracıya iade ediyor.Bazıları ise senetleri bankaya verip tahsil ettiriyor. Böylece kira gelirini garanti altına almış oluyor.Uygulama şekilleri üç-beş kalemle sınırlı değil; piyasada artık standartlaşan modeller oluşmuş durumda.”
Şenay Araç, senetlerin en çok kullanıldığı 4 modeli de şöyle sıralıyor:
1. Yüksek depozitolu evlerde depozitoyu azaltmak için bir kısmı nakit, bir kısmı senet şeklinde alınıyor.2. Mobilyalı dairelerde, eşyaların demirbaş bedeli kadar tek seferlik senet talep ediliyor.3. Konut kira sözleşmelerinde, kira garantisi için aylık sıralı senet alınıyor.4. Ticari işletmelerde, stopajı düşük göstermek isteyen bazı kiracılar resmi kısmı IBAN’a, kalanı ise senetle “elden ödeme” şeklinde yapıyor.Bu son madde hem kiracıyı hem mülk sahibini vergi kaçağı riskiyle karşı karşıya bırakıyor.
‘RİSK YÖNETİMİ ŞART'
Araç, dikkat edilmesi gereken noktaların da altını çiziyor:
“Mülk sahibinin kira karşılığı senet alma hakkı bulunuyor.Mevzuat buna engel koymuyor. Ancak sorun, senedi veren kiracının bu süreci nasıl yönettiğinde başlıyor.Çünkü senet bir kıymetli evrak.Ve bu senetler 2. ve 3. kişilere ciro edilebilir. Yani sizin kira için verdiğiniz senet, bir başkasının eline geçip sanki ticari bir borçmuş gibi karşınıza çıkabilir.
Bu, kiracılar için en büyük tehlike.Verilen senetlerin mutlaka kira kontratına işlenmesi gerekiyor.Sözleşmede açıkça belirtilmeli:
• Senedin kira karşılığı verildiği,
• 2. ve 3. şahıslara ciro edilemeyeceği,
• Sadece ilgili ayın kira bedeli için kullanıldığı.Bu ibareler yoksa ileride banka veya icra kanalıyla sürpriz tebligatlar kapınızı çalabilir.Senet sistemi, ev sahiplerine güvence sağlıyor; ancak yanlış yönetildiğinde kiracılar için ciddi bir hukuki risk doğuruyor.Bu nedenle hem mülk sahiplerinin hem de kiracıların:
• Senedi nasıl düzenlediklerine,
• Sözleşmeye nasıl işlendiğine,
• Ciro yasağı belirtilip belirtilmediğine çok dikkat etmeleri gerekiyor. Aksi halde bu “sessiz anlaşma” ileride yüksek sesli bir krize dönüşebilir.
