Tartı size hangi kiloda olduğunuzu gösterebilir ama bu gördüğünüz rakamlar gerçek yağ oranınız ile ilgili bilgi vermez. Hiç beklemediğiniz bir şekilde çok zayıf görünen biri aslında gereğinden fazla yağ oranına sahip veya iri kol kaslarına sahip sıkı görünümlü bir sporcu ideal kilosunun biraz üstünde olabilir.
Vücudunuzdaki yağ oranını ölçmek için birçok yöntem var ancak bu yöntemlerin bazıları doğru sonuçlar vermiyor. Örneğin, kemik yoğunluğu ölçümü kesin sonuçlar verirken, göbek deliğinize dokunmaya çalışmak gibi doğru bilinen yanlış yöntemler de var.
1-Vücut Kitle İndeksi
Nedir? Vücut Kitle İndeksi, boyunuzu ve kilonuzu karşılaştırarak sağlıklı kilonuzu bulmaya yarayan bir matematik işlemi. Çıkan rakam sizi, normal, kilolu ve obez olmak üzere bir kategoriye koyuyor. Beden Kitle İndeksi de deniyor.
İşe yarıyor mu? Her zaman değil. 2012’de yapılan bir araştırmaya göre BKİ normal çıkan kişilerin yüzde 29’unun aslında obez kategorisine girecek kadar yağa sahip oldukları ortaya konmuş. Bu sebeple BKİ hesaplaması aslında zayıf görünen ama yağ oranı fazla olan kişileri doğru ölçemiyor. Bir diğer yönü de, eğer gerçekten çok kaslı ve fit biriyseniz, kas dokusu fazla ağırlık yaptığından normal indeksinizin üstünde bir sonuç alarak fazla kilolu kategorisine girebilirsiniz.
Nasıl yapılıyor? Tarayıcınızdan Beden Kitle İndeksi hesaplayıcılarını aratarak, kilo ve boy bilgilerinizi girip hesaplayabilirsiniz.
2-Bel çevresi ölçümü
Nedir? Kadınlar için ideal bel ölçüsü 82 santim, erkekler için de 88.5 santimdir.
İşe yarıyor mu? Evet. Dünya çapında birçok sağlık kuruluşu da bu ölçülerin doğru sonuç verdiğini onaylıyor. Karın bölgesindeki yağların fazla olması, kalp krizi ve diyabet riskini getiriyor. Bu yüzden bel çevrenizin ideal ölçülere yakın olması önemli.
Nasıl yapılıyor? Kumaş bir mezura alıp leğen kemiğinizin biraz yukarısından belinizi etrafına sarın. Belinizin etrafına tam oturmalı ama çok sıkmanıza gerek yok. Bu şekilde bel ölçünüzü görebilirsiniz.
3-İki bacak arasındaki boşluk
Nedir? İnternette yapılan bir araştırmaya göre birçok insan bu yöntemle kendini ölçmeye çalışıyor. Özellikle genç kızlar arasında oldukça yaygın bir konu. (İngilizce "thigh gap" deniyor.) Eğer ayakta durduğunuzda iki bacağınızın birleştiği yerin üst kısmında bir boşluk kalıyorsa, zayıfsınız demektir.
İşe yarıyor mu? Hayır. Bu tamamen sizin yapınıza ve kas yoğunluğunuza bağlı. Amerika’daki Obezite Hastalıkları Merkezi’nden Doktor Charlie Seltzer, bu yöntemin yağ oranınızı sağlıklı olarak ortaya çıkaramayacağını vurguluyor ve şu örneği veriyor: "Yakın zamanda bir sporcuyla çalışmıştım, bacakları oldukça kaslıydı ve durduğu zaman iki bacağının arasında herhangi bir boşluk olmuyordu ancak kilosu ve yağ oranı son derece sağlıklıydı."
Nasıl yapılıyor? Aynanın karşısına geçip bacaklarınızın arasında boşluk aramaya gerek yok. Bu gibi halk arasında doğru olduğu düşünülen yanlış yöntemler özellikle genç kadınlarda ve ergenlikte yeme bozukluğuna yol açabilir.
4-Bel-kalça oranı
Nedir? Bel-kalça oranı 0.8 ve üzerinde olan kadınların birçok ciddi hastalığa yakalanma riski daha yüksek.
İşe yarıyor mu? Evet. Hem bel çevresi ölçüsü hem de bel-kalça oranınız kalp hastalıkları ve obezite riskiyle doğru orantılı. Bel-kalça oranı yüksek olan kadınların özellikle ilerleyen yaşlarda bu hastalıklara yakalanma riski daha yüksek.
Nasıl yapılıyor? Bir mezurayı kalçanızın en geniş yerinin etrafından sarın ve ölçüsünü alın. Aldığınız ölçüyü bel ölçünüzle birlikte tarayıcınızdaki bel-kalça oranı hesaplayıcılardan birini kullanarak hesaplayabilirsiniz.
5-Karın kasları
Nedir? Eğer karın kaslarınızı görebiliyorsanız, yani six-pack'iniz varsa, o halde fitsiniz.
İşe yarıyor mu? Biraz. Dr. Seltzer bunu şöyle açıklıyor: "Derinizin altında ne kadaryağ olduğu aşağı yukarı metabolizmanızın ne kadar sağlıklı olduğu hakkında bilgi verir. Fakat sıkı karın kasları, düşük yağ oranı ve sıkı çalışma ile sıkı bir diyetin ürünüdür."
Nasıl yapılıyor? Kendinize aynanın karşısında bir bakın. Six pack’iniz olmasına gerek yok, biraz da olsa karın kaslarınızın şeklini görüyorsanız bu iyiye işaret. Eğer değilse, hayatınızda küçük değişiklikler yapıp diyet yapmaya başlama zamanınız gelmiş olabilir. Ancak en doğrusu doktora gidip kolesterol ve trigliserit ölçümlerinizi yaptırıp gerçek sonuçlara göre hareket etmeniz.
6-Göbek deliğine dokunmak
Nedir? Bir kolunuzu belinizin arkasından dolaştırarak göbek deliğinize dokunmaya çalışın, eğer dokunabiliyorsanız zayıfsınız.
İşe yarıyor mu? Kesinlikle hayır! Bu yöntem de tıpkı iki bacak arasındaki boşluk gibi şehir efsanesi. Bu şekilde sadece kollarınızın esnekliğini ölçebilirsiniz. Ayrıca fit kadınların birçoğu bu testi geçemiyor.
Nasıl yapılıyor? Siz en iyisi bir mezura yardımıyla gerçek bel ölçünüzü almayı deneyin.
7-Köprücük kemiği testi
Nedir? Bir rulo nesneyi (mesela saç bigudisi) alıp kürek kemiği boşluğuna koyun. Eğer düşmüyorsa, kesinlikle zayıfsınız.
İşe yarıyor mu? Maalesef hayır. Bunu da diğer şehir efsanesi yöntemlerin yanına ekleyebiliriz. Köprücük kemiği testi, kadınların "köprücük kemiği ne kadar çıkıksa o kadar zayıftır" şeklindeki yanlış düşüncesine dayanan popüler bir akım sadece.
Nasıl yapılıyor? Bu da vücudunuzdaki yağ oranını ölçmek için oldukça beyhude bir yöntem ve yine aynı şekilde ayna karşısındaki görüntüsünü beğenmeyen kadınlarda yeme bozukluklarına yol açabilir.
8-İp testi (Bel-boy oranı)
Nedir? Bel ve boy oranınızı bulmanın eğlenceli bir yolu. Eğer bel çevreniz, boy uzunluğunuzun yarısından az geliyorsa, sağlıklısınız demektir.
İşe yarıyor mu? Evet. İngiltere’deki bir ilaç dergisinde 2014 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre bel ve bol oranı, Beden Kitle İndeksi’nden daha doğru sonuçlar veriyor. Bel-boy oranı hem daha kolay, masrafsız hem de herkesin üzerinde uygulayabileceği bir ölçüm.
Nasıl yapılıyor? Bir ip ile boyunuzu ölçün, sonra ipi katlayın, ip bel ölçünüze uyuyor olmalı.
9-Biyoelektrik Empedans Analizi
Nedir? Vücudunuza elektrik dalgası göndererek ne kadar yağ dokusu olduğunu tekrar elektrik dalgalarıyla cihaza geri gönderen makina ile yapılan bir tür ölçüm.
İşe yarıyor mu? Evet, bir bakıma. Zayıflama merkezlerinde veya hastanelerde bu büyük makinalarla yapılan ölçümler kesin sonuçlar verebiliyor. Ancak buradaki sorun şu, bu cihazların evde ölçüm yapabilen küçük boyları da piyasada bulunuyor ve bunlar hiçbir zaman kesin sonuç vermiyor.
Nasıl yapılıyor? Eğer evinizde bu makinalardan biri bulunuyorsa kullanmaya devam edebilirsiniz ancak kesin sonuç vermediğini göz önünde bulundurun. Eğer kilo vermeye çalışıyorsanız, çıkan oran ne olursa olsun azalarak gidiyorsa doğru yoldasınız demektir. Her gün aynı saatte aynı koşullar altında ölçüm yapın. Egzersiz yaptıktan den hemen sonra kullanmayın.
10-Çimdik testi
Nedir? Birçok zayıflama merkezinde vücut yağ oranınızı ölçmek için derinizi sıkıştıran pergeller kullanılıyor.
İşe yarıyor mu? Bu tamamen ölçümü kimin yaptığıyla alakalı. Eğer fitness antrenörü ise, aleti doğru kullanmıyor olabilir.
Nasıl yapılıyor? Pergel ile ölçmek vücudunuzdaki yağ oranı hakkında çok net bilgi verebilen bir yöntem olmasa da periyodik olarak bu testi her yaptırdığınızda çimdiklerin küçülüyor olması doğru gidiyorsunuz anlamına geliyor.
11-DEXA testi nedir?
Nedir? DEXA olarak da bilinen bu ölçüm genellikle kemik yoğunluğunu ve osteoporoz riskini bulmak için yapılıyor ancak vücut bileşiminizi görebilmek için de çok iyi bir yöntem.
İşe yarıyor mu? Evet. Güvenilir ve hızlı bir yöntem. DEXA, kas, yağ ve kemik yoğunluğunuzu ölçebiliyor. Ayrıca bu yöntemle karın içi yağ oranınızı da öğrenebileceğiniz için kalp hastalıkları ve diyabet riskinizi de bulabilirsiniz. Diyabet hem çocuklarda hem de yetişkinlerde ciddiye alınması gereken bir hastalık.
Nasıl yapılıyor? Kemik yoğunluğu ölçümü yapan hastanelerden randevu alarak bu ölçümü yaptırabilirsiniz.
12-Sualtı kilo ölçümü
Nedir? Hidrostatik ağırlık ölçümü olarak da bilinen bu yöntemde, kişinin su dolu bir havuza girip bir oturak üzerinde kafasını öne doğru eğerek batması ve bu şekilde durması gerekiyor.
İşe yarıyor mu? Çok da kullanışlı olmadığına dair birçok eleştiri alan bir yöntem. Bu ölçüm sırasında suya batmanız ve ciğerlerinizden çıkarabildiğiniz kadar hava çıkarmanız gerekiyor. Bu her zaman kolay olmadığı için ölçüm on defa tekrarlanabiliyor. Diğer yağ ölçümü yöntemlerine göre pek de pratik değil.
Nasıl yapılıyor? Bazı zayıflama ve ölçüm merkezlerinde yapılabiliyor.
