Aydın'da Topuklu Efe'nin kırsal kalkınma modeli
Nam-ı diğer “Topuklu Efe”, 2009 yılından beri Aydın Belediye Başkanlığı görevini sürdüren Özlem Çerçioğlu, başlattığı kırsal kalkınma projelerinin son 2 yıldır meyvesini almaya başlamış.
Çerçioğlu, 2002- 2007 seçimlerinde 2 dönem Aydın CHP milletvekilliği yapmıştı. Türkiye’nin temel sorununun gelir dağılımı eşitsizliği olduğunu kavramış. Önce her eve sağlıklı ve yerel gıda gitmesini sağlamayı hedefliyor.
16 yıl... Türkiye’de bir kadın için oldukça uzun sayılabilecek siyasi kariyerinin belki de henüz ortasında. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun 2019 yerel seçimlerde ilk açıkladığı aday isminin Çerçioğlu olması sürpriz olmadı.
Aydın bölgesinin 23 milyon zeytin ağacı varlığını ve “memecik” tipi zeytinlerini duyurmak isteyen Çerçioğlu’nun, geçtiğimiz hafta sonu düzenlediği “Aydın Zeytinyağı Günleri” etkinliklerindeydik. Çerçioğlu ile sohbetimize katılan konuk konuşmacı İç Hastalıkları ve Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Canan Karatay, “güçlü kadın” tezine tıbbi yorum getiriyor:
“Buraya hanım eli değdiği belli. Anne olmak şart değil, her kadın üretkendir. Bizde X, erkeklerde Y kromozomu var. Erkeklerin bir bacağı eksik.” İşsiz 20 bin genci Aydın’da kurduğu 17 kültür merkezinde istihdam eden Çerçioğlu, “kadın mehteran takımı”nın ezgileri ve “kadın efeler folklor ekibi”nin sergilediği zeybek oyunuyla bizi karşılamıştı.
Kültür merkezlerinde görev yapan konservatuvar mezunu öğretmenlerin sahne aldığı bir kent! Sabah akşam bir fincan zeytinyağı içerek sektörün yüzü haline de gelen Karatay, zeytin üreticilerini uyarmayı da ihmal etmiyor: “Zeytinleri ilaçlamayın, zararlıdır. Doğal olsun, bin yerine 100 tane zeytin toplarsınız, ama sağlıklı toplarsınız. Kuzey Ege havadan ilaçlama yapıyor. Kusura bakmasınlar... Aydın’da havadan ilaçlama yapılmadığını duydum. Geçen hafta Ezine’deydim, ‘Yapmayın’ dedim. Biraz açgözlülükten, biraz da tembellikten ilaçlama yapıyorlar; oysa ağaçlara zararlılar için doğal tuzaklar kurabilirler.”
‘YERLİ VE MİLLİ ATA TOHUMLARI’
Aralarında Bafa Gölü-Serçin Ekoturizm faaliyetinin de olduğu 40’a yakın proje yürüttüklerini söyleyen Çerçioğlu, “Ata Tohumları-Çocuklarımızın Emaneti” uygulamasını anlatıyor: “Bozdoğan’da bin 500 metrekare alanda sera kurduk. Geçen yıl 150 bin aileye 2 milyon adet ‘Ata Tohum’u dağıttık. Bu çalışma, bir süpermarket zincirinin dikkatini çekti. Çakırbeyli bölgesinde tohumları alıyor, çiftçimiz ile domates, biber, patlıcan üretiyor.” Tohum Yasası’ndaki engellerden dolayı satamadıkları tohumlar için bir de sloganı var: “Milli ve yerli ata tohumlarımıza sahip çıkıyoruz.”
Sohbetimize katılan Karatay’ın bu konuda da uyarıları oluyor: “1980’lerde Diyarbakır’da ne kadar yerel mercimek, nohut, fasulye tohumu varsa Kanada’ya götürdüler. Şimdi oradan ithal ediyoruz. ‘Güney Anadolu Kırmızısı- GAK’ olarak bilinen sığırları da İsrail’e götürüyorlar.”
Aydın’ın sokaklarındaki renkli renkli çiçeklerin hepsini Çine’nin Mutaflar Köyü’nde kurulmuş kadın kooperatifinden aldıklarını da öğreniyorum.
KIYMANIN KİLOSU 34 LİRAYA İNDİRİLDİ
Ucuz marketlerde satılan ithal etten kıymanın kilosu 30 liranın altına inmiş olsa da, kıymanın piyasa fiyatı 40 liranın altına inemedi. Aydın, ucuz et formülünü de üretmiş; “Sakız Koyunu Üretim Çiftliği”ni kurmuş.
Sultanhisar İlçesi’nde hane başına 10 ve altında baş hayvanı olan köylüye kuru yonca otu dağıtmış. Her 6 ayda bir, hem de ikiz-üçüz doğum yapma özelliği olan “Sakız” cinsi koyunu yetiştirmek üzere, Koçarlı çevresinde 168 dönüm arazide damızlık çiftliğine 250 baş damızlık koyun, 10 koç getirmiş. Dişi kuzuları tekrar damızlık olarak yetiştirmiş. Sakız koyunu sayısı 410’a çıkmış. Bunları 30 dekardan fazla arazisi olmayan SGK’lı çalışmayan kadın çiftçilere; 2 dişi 1 erkek olarak dağıtıyor. Bugüne kadar kura usulü bin 300 haneye dağıtım yapılmış. 4 yıl boyunca bu koyunları Aydın Belediyesi’nin uzmanları takip ediyor. Doğan erkek kuzulara belediyenin iştiraki Ege Et üzerinden alım garantisi veriyor, yüzde 25’ini de damızlık olarak köylüye dağıtıyor.
Sonuç: Aracı olmadan kurulan zincir sistemle kıymanın kilosu belediyenin Ege Et mağazalarında 34 liradan tüketiciye ulaşıyor. Ayrıca Kuyucak İlçesi’nde kurdukları Süt ve Süt Ürünleri Kooperatifi vasıtasıyla köylüden aldıkları süt ürünleri yine köy pazarlarında satılıyor. Nazilli’de kurulan ÖR-KOOP’un da yılda % 400 büyüme kaydettiği belirtiliyor.
