Rusya gerçekten ateşkes mi yoksa zaman kazanmak mı istiyor?

İstanbul’daki görüşmeler Ukrayna’daki savaşın bir ateşkese gidebilmesi adına bugüne kadar ki en önemli aşamaydı. Zira müzakeredeki teknik heyetin dışında siyasi heyetler burada ve daha önce de Antalya Diplomasi Forumu’nda ilk kez bir araya gelmişti.

Henüz kapsamlı bir ateşkese giden yol haritası netleştirilemese de tarafların bazı maddelerde ilerleme sağladığı söylenebilir. Bunların en önemlileri Ukrayna tarafının NATO üyeliğinden vazgeçerek tarafsız bir statüye kavuşabileceğini ortaya koyması, Rusya tarafında ise Kiev’deki güçleri geri çekilmesi ve Zelenskiy yönetimi ile devam edilebileceğine yönelik bir irade göstermesiydi.

24 Şubat'taki konumu hatırlanırsa Rusya ile bunları konuşabilmek de Ukrayna'nın getirdiği önemli bir nokta aslında... Net rakamları ortaya koymak mümkün olmasa da Rusya'nın şimdiden binlerce askerini kaybettiği tahmin ediliyor.

Nitekim İstanbul'da yüz yüze görüşmenin ardından "karşılıklı güveni artırmak" için başkent Kiev ve kuzeydeki Chernigiv kenti yakınlarındaki operasyonların azaltılacağı ifade edilmişti.

Bunun dışında her iki tarafın da bir tür garantörlük sistemi için müzakereyi sürdürebileceğini de eklemek lazım. Burada Türkiye açısından henüz net bir tutum yok, -Pazartesi yazdığım gibi çoklu bir yapıda, prosedürleri önceden belirlenmiş, P5+Türkiye, Almanya vb kabul ederse Türkiye’de bu garantörlükte yerini alabilecek. Ukrayna bu ülkelere İsrail’inde eklenmesi istiyor.

Türkiye bu sistemin otomatik işlememesini öngörüyor ve Ukrayna’da kesinlikle asker konuşlandırma olmayacak. Avusturya modeline yakın bir şey.

Ukrayna’nın BM Daimi Temsilcisi, “Güvenlik garantileri konusunda bir anlaşmanın imzalanması ancak tüm Rus silahlı oluşumlarının 23 Şubat 2022 itibariyle konumlarına geri dönmesinden sonra mümkün olacak” dedi. Yani Kiev'e göre, yeni anlaşma İngiltere, Çin, ABD, Türkiye, Fransa, Kanada, İtalya, Polonya ve İsrail'i Ukrayna'nın güvenliğinin garantörü yapmalı.

Kırım ve Donbas içinse zamana yayılan ama Rusya’nın kazanımlarını geriye götürmeyeceği tahmin edilen bir formülün işaretleri vardı.

Ancak İstanbul’daki görüşmelerden sonra sahadaki hareketliliğe ilişkin iddialar Rusya’nın bu maddeleri ilerletme konusunda kolay adım atmayacağını gösteriyor.

Bu konuda en net uyarıyı İngiliz Savunma İstihbaratı yapıyor ve Kiev’İn doğusu ile batısında yığınakların artırıldığı belirtiliyor. Bununla birlikte Rusya'nın Donbas'ı yabancı savaşçılarla takviye ettiğini de göz ardı etmiyor.

ABD Savunma Bakanlığı sözcüsü John Kirby bir brifingde, “Bunun gerçek bir geri çekilme değil, yeniden konumlandırma olduğuna inanıyoruz” dedi.

NATO eski savunma bakan yardımcısı Jim Townsend bu tehlikeye karşı “Ukrayna’dan yapmalarını istemediğimiz şey, kuvvetleri Kiev'den Donbas'a taşımaktır.” açıklamasında bulundu. Bu görüş oldukça güçlü Batı'da… Onlara göre Rusya zaman kazanmak ve daha fazla Batı yaptırımını önlemek için diplomasiye ilgi duyduğu izlenimini vermek istiyor.

İşte bu eğilim ve oluşacak yeni denge hali gerek tarafların birbirlerine olan güven düzeylerinde gerekse Batılı ülkelerin İstanbul'daki sürece olan desteğinin psikolojik zemini olacak.