Wakhan Koridorunda sıkışan Pamir Türkleri!
Türkistan denildiğinde elbette tarihsel ve coğrafi derinliği olan bir kavramdan söz ediyoruz. Öyle ki yüzyıllar içerisinde farklı savaş ve mücadelelerle parça parça ayrılan, demografisi ayrışan/farklılaşan Türklerin kadim coğrafyasının adıdır Türkistan…
Bugün bahsedeceğim güncel olay da bu devinimin sembolik tezahürlerinden biridir.
Çoğunuzun bildiği üzere Van’ın Erciş ilçesinde Ulupamir Köyü vardır. PKK terör örgütüne karşı kahramanca mücadele veren bu köyün mensupları 1982 yılında Afganistan sınırlarındaki Pamir bölgesinden Türkiye’ye gelmişlerdir. Aslında onlar Afganistan Kırgızlarıdır.
Birkaç kez bu köyün sorunlarını ve neler yaşadıklarını dikkat çekmeye çalışmıştım.Dünya Pamir Kırgızları Birliği ve başkanı Bünyamin Toker de bu konuda yoğun çaba sarf ediyor.
İşte Erciş’teki soydaşlarımız, literatürde "Güney Türkistan" adıyla da anılan Afganistan’ın kuzeyindeki Küçük Pamir ve Büyük Pamir’deki insanların bir devamıdır.
ABD’nin çekilmesi ve Taliban’ın ilerleyişi ile ne yazık ki, bugünlerde bir varlık yokluk tehlikesi altına girmiş durumdalar. Kaybolmaya yüz tutmuş Türk lehçeleri arasında yer alan Pamir Kırgız-Türkçesi şimdi bir başka sıkıntılı dönemdedir. Afganistan’ın Bedahşan eyaletinin Taliban’ın kontrolüne geçmesiyle dar ve engebeli bir arazide sıkışıp kalan Pamir Kırgızlarından yaklaşık 350 kişi Tacikistan’a geçmeyi başarsa da çoğunluğu hala tehdit altındadır. Kaldı ki geçiş yolunda hayatını kaybeden çocuklar söz konusudur.
Bedahşan, coğrafi olarak Afganistan, Pakistan, Tacikistan ve Çin arasında dağlık alanların iç içe geçtiği bir bölgedir. Burada en kritik nokta Wakhan (Vağan) Koridoru’dur. Çünkü Çin-Afganistan arasındaki en kısa sınırdır. Yani Çin açısından hem Afganistan’dan gelecek bir göç hareketinin durduracağı yer hem de Orta Asya’ya uzanan en kısa koridordur. Enerji güvenliğinin sağlanması ve bölgede nüfuzunu artırmak için de Wakhan önemli bir yerdir.
Bu koridorun tarihte merkezinde bulunan nüfus ise Pamir Kırgızları olmuştur.
Kırgızistan Dışişleri Bakanlığı Tacikistan’a girmeyi başaran Pamir Kırgızlarının kendi sınırlarına güvenli biçimde getirilmeleri için nota verdi. Eğer başarabilirlerse diğerlerini de Kırgızistan’a getirmeyi planlıyorlar.
Ancak bu haklı hassasiyetin dışında bir de oradaki demografinin nasıl değişmekte olduğunu iyi anlamamız açısından en iyi örneklerindendir Pamir Kırgızları… Taliban’ın ilerleyişi ve Orta Asya’nın güvenlik endişeleri maalesef Afganistan’ın kuzeyindeki yerleşik nüfusun kazanımlarının da perdelenmesine sebep oluyor.
Sular durulduğunda ise Türkistan’ın güneyinde Türk dili konuşan toplulukların nasıl bir konumda kalmayı başaracakları belirsizliğini koruyor.
Türkiye’nin esas sorumluluğu ve misyonu da işte tam bu kırılgan zeminde kendisini göstermektedir!
