Zengezur Koridoru yıllar sonra yeniden gündemde...

Geçtiğimiz gün Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) 14. Liderler Zirvesi gerçekleşti. Potansiyeline rağmen beklenen etki gücünden uzak olan EİT zirve mekanizması bu kez Azerbaycan-Türkiye-Pakistan hattında süregelen gelişmelerin odağındaydı.

Özellikle Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, tarihi bir tartışmayı yeniden gündeme getirebilecek bir çıkış yaptı. Şöyle dedi Aliyev: "Tarihi Azerbaycan toprağı olan Zengezur'dan geçecek ve Azerbaycan'ın ana karası ile ülkemizin ayrılmaz parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve Türkiye'yi birbirine bağlayacak yeni koridor bölgede ulaşım alanında yeni fırsatlar yaratacaktır. EİT üye ülkelerini Zengezur koridorundan yararlanmaya davet ediyoruz."

Peki hangi ülkeler bu EİT ülkeleri?

1985 yılında Türkiye, İran ve Pakistan tarafından kurulan EİT, asıl genişleme süreci olan 1992 yılında Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Azerbaycan, Kazakistan, Afganistan ve Tacikistan’ın katılması ile yarım milyar nüfusu ilgilendiren bir örgüt haline gelmiştir.

Hazar'ın kıyısındaki ülkelerin yanı sıra İran'ın EİT içerisinde yer alması Zengezur koridoru meselesini daha bir önemli hale getirmektedir.

Zira Aliyev'in bu yaklaşımı Nahçıvan Koridorunu, bugün Ermenistan sınırları içerisinde yer alan Zengezur hattıyla ilişkilendiren bir bölgesel entegrasyon hedefini işaret etmektedir.

Hatırlanacak olursa Zengezur sahası 20.yüzyılda bir oldubittiyle Azerbaycan'dan alınıp Ermenistan'a verilmişti. Temel sebeplerinden biri de o dönem Osmanlı'nın Kafkaslardan aşarak Türkistan'a ulaşmasını engellemekti.

Dolayısıyla Aliyev Ermenistan'a hem bu tarihi süreci hatırlatmakta hem de bölgenin huzur ve barışı için Ermenistan'ı oldu bitti siyasetinden vazgeçmeye davet etmektedir.

Bununla birlikte Ermenistan'ı yeni bir maceraya sürüklemek isteyenlere ciddi bir uyarıdır.

Diğer yandan EİT, Avrupa, Kafkasya, Orta Asya, Orta Doğu ve Güney Asya alanını kapsıyor. Bu yönüyle Rusya’yı Basra Körfezine, Çin’i de Avrupa’ya bağlayan hattın üzerinde durmaktadır.

Dış ticaret istatistiklerine bakıldığında EİT ülkelerinin 2015 yılı küresel dış ticareti 649 milyar dolar, 2017'de 733 milyar dolardır. Bunun 406.97 milyar doları ithalattır. Bu ülkelerin toplam ihracatında ilk üç ülke Çin, İtalya, Almanya ithalatlarında ise Çin, Rusya, Almanya’dır.

Kendi aralarındaki ticaret rakamı ise 53.25 milyar dolar ile küresel dış ticaret değerinin ancak % 7,26’sı kadardır.

Türkmenistan’ın 1995 yılındaki tarafsızlık statüsünden sonra hiçbir uluslararası kuruluşa katılmadığı düşünülürse şu an diğer Türk cumhuriyetleri ile birlikte aktif üye olduğu tek organizasyondur.

Ayrıca Irak, EİT üyeliği için resmen başvuruda bulunmuştur. Bunun yanı sıra 11. Zirve’ye Suriye, Ürdün ve Katar temsilci göndermiştir.

EİT’in halihazırda ASEAN, Sangay İşbirliği Örgütü, UNDP gibi örgütlerle imzaladığı mutabakat zabıtları bulunmaktadır

İlk etapta ulaştırma alanında projeler EİT için harekete geçirici olabilir. Örneğin İslamabad-Tahran-İstanbul demiryolu taşımacılığı bir başlangıçtır.

Dün tüm gün Azerbaycan televizyonlarında bu konuyu konuştuk. Öyle anlaşılıyor ki Pakistan, Türkiye ve Azerbaycan ilişkilerinde bir başka kavşak noktası olacak.