Mücadelede bu yöntemleri neden kullanmıyoruz?

Koronavirüs yaşamımızı derinden etkilemeye devam ediyor. Özellikle son haftalarda artan vaka sayısı ile endişe ve belirsizlik de artıyor. Mücadelede en önemli yük elbette sağlık çalışanlarımızda…Yeni bir dalgayla karşılaşma ihtimali ise tedbirlerin yanı sıra yüksek bir motivasyon gerektiriyor. Örneğin okulların açılmasına yönelik olarak gerek velilerde gerekse çalışanlarda kaygılı bir bekleyiş var. Son olarak Cumhurbaşkanlığının yayınladığı “esnek çalışmaya” imkan tanıyan genelge uzaktan eğitimin çerçevesini güçlendirir içerikte…

Mücadelede en önemli hususlardan biri öngörülebilirlik ve gelecek tahmininde isabet… Sağlık Bakanı Fahrettin Koca her gün "Türkiye günlük Koronavirüs tablosu” açıklıyor. Bir de “Önümüzdeki hafta ne olur?”, “Sonbaharda durum nasıl olacak?”, “Yıl sonunda vaka hangi sayıya ulaşacak?” gibi soruların cevap bulabilmesi gerek sistemin mücadelesi gerekse vatandaşın duyduğu belirsizlikleri en aza indirebilmek bakımından oldukça önemli.

İşte bu konuda dikkatimi çeken ve gelecek için faydalı bulduğum bilimsel bir araştırma (makale) elime geçti. Akademisyen Doktor Öğretim Üyesi Cafer Mert Yeşilkanat, bu soruların cevabını bulmak amacıyla yapay zeka yöntemlerinden birisi olan Karar Ağaçları yöntemini bu konuda geliştirmeye çalışmış ve kayda değer sonuçlara ulaşmış. Hazırladığı makale hatırı sayılır bir yabancı dergide de kabul alarak yayınlanmış.

Çalışmada enlem ve boylamlar ile 190 ülkeye ilişkin 23/01/2020-31/05/2020 günleri aralığındaki onaylanmış vaka sayılarından yola çıkılarak sistemden istenilen tarihlerde dünyadaki vaka sayısını tahmin etmesi istenmiş. Teknik olarak buna makine öğrenmesi de deniliyor. Bu kapsamda gelecekte belirli bir gündeki gerçekleşen vaka sayısı ile yöntemin yaptığı tahminin neredeyse birebir örtüştüğü görülmüş. Örneğin aşağıdaki haritada 15 Haziran tarihinde resmi vaka sayısı ile daha önce makinenin tahmin ettiği sayının 190 ülke bazında karşılaştırmasını görüyorsunuz. Az da olsa bazı günlerde bu uyumun düştüğü görülmüş. Sebebi de herhangi bir ülkede yaşanan çok ani ve ürkütücü vaka artışları.

Araştırmayı gündeme getirme sebebim bu yöntemin (yapay zeka) sadece enlem-boylam ve vaka sayısı dışındaki diğer etkenlerin de dahil edilerek (mesela ülke nüfusu, karantinaya alınan kişi sayısı, iyileşen kişi sayısı, meteorolojik veriler, ülkelerin aldığı önlemler vb.) geliştirildiğinde geleceği tespit etmede hepimize sağlayacağı kolaylık…

İşin neticesine gelince, bu araştırma 190 ülkedeki verileri karşılaştırıyor. Eğer Türkiye’deki tüm ilçelerden alınan veriler ve diğer etkileyiciler bu sistemde modellenirse uzak gelecekte nasıl bir matematiksel tabloyla karşılaşacağımızı neredeyse birebir ortaya koymak mümkün olabilir mi? Böyle bir imkan nereye doğru gittiğimizi ve ne yapmamız gerektiğini kurgulayabilmek bakımından son derece kıymetli olmaz mı?