Londra-İstanbul arasında günde 24 uçak

Türkiye’nin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile yaptığı petrol sevkiyatının merkezi Irak hükümetinden izinsiz gerçekleştirildiği için başımızı ağrıtacağını 2013’te defalarca yazmıştım. Böyle bir tespit yapmak için enerji konularına kafa yoran gazeteci olmaya bile gerek yokken, enerji bürokrasinin böyle bir eyleme neden girdiğinin kesinlikle sorgulanması lazım.

Öyle ya Irak petrolü izinsiz satıldı. Sadece IKBY değil, başka şirketler, birileri de para kazandı. Buna aracı olanlar o dönem bu işin savunuculuğunu da yapıyordu. Fakat Türkiye Cumhuriyeti’ne 1,4 milyar dolar olarak ceza kesildi. Irak’a bu kadar parayı devlet ödeyecek. Peki, sebep olanlara bir şey olmayacak mı?

Benim bu konudaki yazılarımın üzerinden 10 yıl geçti ve faturası önümüze kondu. Zamanında uyarmış olmak ve haklı çıkmak üzücü. “Merkezi Irak Hükümeti ve Amerika’yı karşımıza alarak, bir otonom bölge olan IKYB ile yaptığımız anlaşmalarla fazla mesafe kat etmemiz zor.” şeklinde epeyce uyarı yazısı kaleme almıştım. Dönemin yetkilileri şu an neler düşünüyor çok merak ediyorum. Hatta bu işi umursayan var mı kestiremiyorum. Böyle bir şeye sebebiyet verenlere bir müeyyide var mı, onu da bilmiyorum.

Fransa’da Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nde Türkiye’ye 30 milyar dolarlık tazminat davası açan Irak Devleti amacına ulaşmış. Tahkim, Türkiye’nin Irak’a 1,4 milyar dolar ödemesine karar vermiş. Faiziyle birlikte rakamın yukarı çıkacağı belirtiliyor. Bu zor zamanda, Türk halkının parasını IKYB hatırı için Irak’a ödeyeceğiz. Tamamen bir fırsatı değerlendirme gafletinde bulunmanın cezası.

Yaklaşık 10 yıl önce Türkiye, IKYB’nin talebi doğrultusunda petrolün Kerkük’ten Ceyhan’a gelmesine izin vermişti. Merkezi Irak Hükümeti ise Kürt Bölgesel Yönetimi’nin yetkisiz olduğunu ve petrol sevkiyatı yapamayacağını öne sürerek konuyu uluslararası yargıya taşımıştı. Bu konu Bağdat-Erbil arasında da önemli sorunlara sebep oldu. Ama onlar bir şekilde anlaştı. Kürt Bölgesel Yönetimi de o dönem sıkıntı yaşadığı günlerde petrolün parasını aldı. Memurlarına maaş olarak dağıttı.

Maalesef bu gelişmeyi ve haberi bile doğru analiz edecek bilgilere sahip olamıyoruz. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye ve Irak arasında Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi (ICC) nezdinde görülen davada, Irak’ın beş talebinden dördünün reddedildiğini, Türkiye’nin taleplerinin ise büyük çoğunluğunu kabul ederek Irak’ın Türkiye’ye tazminat ödemesine hükmettiğini açıklamış.

Irak’ın kabul edilen bir talebi 1,4 milyar dolar ve faiziyle birlikte daha fazlaya tekabül ediyor. Türkiye’nin taleplerinin hepsi kabul edilse bile maddi karşılığı 500 milyon dolar olacak. Bu nedenle daha iyi bir analize ihtiyacımız var demektir. Irak-Türkiye Petrol Hattı sistemini anlaşmalar çerçevesinde çalışır tutmak başka bir şey, petrolün izinsiz sevkiyatına göz yummak bambaşka bir hadise. Galiba bu ortamda bu konuları sağlıklı konuşmak biraz zor, sabretmek gerekecek.

Çevre adına Türkiye hanesine yazan güzel bir hadise gündemde. İklim değişikliği ile mücadele ve sürdürülebilir kalkınma planları kapsamında ülkemizin Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’na sunduğu “Sıfır Atık” kararı 14 Aralık 2022’de kabul edildiği için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan himayesinde yürütülen “Sıfır Atık Projesi” BM Genel Kurulu kararıyla desteklenmiş oldu. 30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü ilan edildi.

Fakat Türkiye olarak halen daha çöpleri doğru şekilde toplayıp, bertaraf eden, değerlendiren ülke konumunda değiliz. Evet, evlerimizde, işyerlerimizde “Sıfır Atık” felsefiyle hareket edip, atık oranını azaltabiliriz. Hatta Emine Hanımın girişimleriyle ciddi oranda atıklar azaltan belediyeler oldu. Onun için BM destekliyor. Ama İstanbul’da halen daha çöplerimizi kaynağında ayrıştırarak toplayamıyoruz. Önemli bir kaynak israfı söz konusu. Kâğıdı, metali, plastiği, camı, pilleri, tehlikeli kimyasalları, elektronik eşyaları aynı çöp poşetine koyup, çöpe gönderiyoruz. Bu meseleye çözüm bulmak biraz daha kafa yormak, plan yapmak, kaynak ayırmak gerekiyor. Ama şart…