Aday isimleri masaya geliyor!..

Altılı Masa partileri 26 Ocak’ta İYİ Parti'nin ev sahipliğinde toplanıyor. Bu buluşmadan 4 gün sonra, 30 Ocak'ta ortak seçim beyannamesi ve parlamenter sürece geçişe yönelik yol haritasının tanıtım toplantısı var.

Sonda söyleyeceğimi başta söyleyeyim. Liderler seviyesinde yürütülen cumhurbaşkanı adayı konusunda partilerin yaptığı çalışmanın sonuçları varılan mutabakat gereği 26 Ocak'ta masada konuşulmaya başlanacak. Yüzde 30 ihtimalle adayın ismi bu toplantıda netleşmiş olabilir. Bu toplantıda bir uzlaşma sağlanamaz ya da bir süre daha çalışılması yönünde irade oluşursa en geç şubat ayı ortasına kadar cumhurbaşkanı adayının isminin netleştirilmesi planlanıyor.

30 Ocak’taki toplantıda yol haritası ve ortak seçim programı ile birlikte ortak adayın isminin de açıklanması hedefti ancak devam eden müzakereler ve henüz tam mutabakat sağlanamaması nedeniyle bunun düşük bir ihtimal olduğu vurgulanıyor.

İYİ PARTİ KİMİ GETİRECEK?

Altılı Masa'da gündeme gelebilecek bütün alternatifleri, partilerin nabzını tutarak yokladım. Yüksek sesle dile getirilmese de İYİ Parti, Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığına sıcak bakmıyor. Bu tutum değişebilir ancak şu aşamada İYİ Parti’nin, “kazanabilecek aday” tanımı üzerindeki ısrarı devam ediyor. İYİ Parti’nin masaya hangi isimleri getireceği de önemli. Bugüne kadar hep Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş isimleri seslendirildi. Bunun dışında bir isim gelebilir mi? Mümkün… Ancak İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener'in, “Ben aday değilim” diyerek kendisini bağladığı için nasıl bir yol izleyeceği belirsiz... Bu açmaz aşılırsa, Akşener’in adaylığı dahi konuşulabilir. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş ancak 6'lı Masa liderlerden birinin ismi üzerinde uzlaşamaz ve kendi ismi üzerinde mutabakat olursa adaylığa, "evet" diyecek. Bu konuda bir tartışma bulunmuyor.

İmamoğlu ile ilgili yargılama ve istinaf sürecini yakından takip eden 6’lı Masa partileri, karar netleşmeden adaylığını riskli buluyor. İmamoğlu aday gösterilir, listeler kesinleşmişken Yargıtay’dan hükmün onaması kararı çıkarsa YSK, bu adaylığı iptal edebilir. Bu durumda 6’lı Masa’nın seçimde yarışacak bir adayı kalmaz. Yedek aday formülüne ise asil adayın gölgesinde kalacağı ve seçmen nazarında karşılık bulamayacağı gerekçesiyle sıcak bakılmıyor.

Bu meselede partiler, “hangi koşulda ne olur” bakış açısıyla alternatifli aday önerileriyle masaya gelecekler. CHP’de Kılıçdaroğlu’nun ismi dışında başka bir öneriyle masaya gelinmeyeceğini net olarak söyleyebilirim. Tabii ki sürprizler her zaman olabilir…

SEÇİM İTTİFAKI

Altılı Masa toplantısının ikinci gündem maddesi ise seçim ittifakları… Oluşturulan ortak çalışma grubu/teknik komite çalışmalarını sürdürüyor. Seçim ittifaklarında karma yöntem izlenmesi planlanıyor. Yani, bazı illerde ortak liste, bazı illerde tabanda güçlü olan partinin listesiyle seçime girilmesi, bazı bölgelerde ise her partinin bağımsız listelerle seçime katılması öngörülüyor. Önceden belirlenmiş olan bölgelerde güçlü olan partiye, bütün partilerin her türlü desteği vermesi yönünde ortak irade bulunuyor. 6’lı Masa, Cumhur İttifakı gibi parlamento çoğunluğunu elde etmeye büyük önem veriyor.

ÇOKLU ADAY

Altılı Masa’nın çoklu adayla seçime girmesi ihtimali düşük de olsa var. Tek aday üzerinde uzlaşma sağlanamazsa o zaman çoklu aday projesi devreye sokulacak. Seçimin kaderinin, bu şartta ikinci turda belirleneceği hesaplanıyor. Bu durumda çoklu adaydan ikinci tura katılan isim üzerinde mutabakat oluşacak ve seçmenin bu adaya oy vermesi sağlanacak. Görüştüğüm isimler, bunun çok düşük bir ihtimal olduğunu, büyük ihtimalle masadan ortak bir ismin çıkacağını ısrarla vurguluyor. Ortak seçim beyannamesinin tek aday veya çoklu aday olsa da hayata geçirilmesi düşünülüyor. Aksi durumda, masanın varlık nedeni ortadan kalkmış olur. Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişte ortak seçim programı önemseniyor. Ortak aday formülü sonuna kadar zorlanacak.

BAŞÖRTÜSÜNDE UZLAŞMA

AK Parti’nin CHP’nin başörtüsü kanun teklifine Anayasa teklifiyle karşılık vermesi üzerine politikalarını ortaklaştırmakta ilk günlerde zorlanan 6’lı Masa, uzlaşıya ve ortak tavra daha yakın durmaya başladı. Masada, “Ya destek vermeyelim ya da beraber hareket ederek Anayasa değişikliğini referanduma gerek kalmadan Meclis’ten geçirelim. Aykırı görüntü AK Parti’nin ekmeğine yağ sürüyor” görüşü benimsendi.

Altılı Masa partileri, aynı toplumsal tabanları bulunmadığının farkındalar ancak masanın ittifakları zorunlu kıldığı, bunun politik zorunluluktan kaynaklandığının ve 50 artı 1’i zorunlu kılan yeni sistemin, seçimden önce siyasi partiler arasında bir uzlaşı zeminini desteklediğini savunuyor.

Liderlerin inisiyatifi ile yürütülen 6’lı Masa, küçük-büyük demeden bütün partilere iktidar olma, yönetme imkânı tanıdığı için ortak politikaları hayata geçirmeye çalışıyor. Temel amaçları güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçmek ve ortak akıl, insan kaynağı ve siyasi tecrübeyle ülkeyi yönetmek. Masadan herhangi birinin kazanması ya da kaybetmesi söz konusu değil. Ya masa kazanacak ya da masa kaybedecek. Liderler son toplantıda bu bilinçle hareket ettiler. Bundan sonraki süreçte de bu argümana yaslanmayı amaçlıyorlar.

YÜRÜTME SÜRECİ

Altılı Masa'nın yasama süreci ve yürütmeyle ilgili işbirliğine gitmesi, iktidar tarafından, “Pazarlık ediyorlar, 6 kişi ülkeyi nasıl yönetecek? Yetki devri anayasaya aykırı" gibi söylemlerle eleştiriliyor. Ancak 6 parti, bunu bir al-ver süreci olarak görmüyor. Yürütme bölümünde partilere güçlü birer bakanlık verilmesi, liderlerin cumhurbaşkanı yardımcısı olarak yönetim karar süreçlerinde yer alması, kritik meselelerde tam mutabakat, Meclis’te ise her partinin tabanı oranında temsiliyetinin sağlanması gibi ortak ilkeleri benimsemişler...

Bu konuya daha önceki yazılarımda değinmiş ve cumhurbaşkanına yetkilerini devredebileceği ya da istişare mekanizmasını isterse kullanabileceğini yazmıştım Bunun, yürütme üzerinde vesayet anlamına gelmediğini mevcut uygulamadan hareketle anlatmıştım.

Yeni sistemle birlikte Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından hayata geçirilen 1 No’lu Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde, “Cumhurbaşkanı, yetkilerinden bir kısmını gerektiğinde sınırlarını yazılı olarak belirterek astlarına devredebilir. Ancak devrettiği yetkiyi, gerek gördüğünde kendisi de doğrudan kullanabilir” deniliyor. Bu açıdan bakıldığında 6’lı Masa partilerinin üzerinde uzlaştıkları geçiş modeli, zaten şu anda da uygulanıyor.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde, “zorunlu istişare” diye bir mekanizma bulunmuyor. Cumhurbaşkanı isterse istişare eder. Bazı görev ve yetkilerini devredebilir, istediğinde bu yetkileri doğrudan kendisi kullanır. Yeni sistem kurgulanırken, Milli Güvenlik Kurulu, anayasal bir kurum olmaktan çıkarıldı ve bir istişare organına dönüştürüldü. Cumhurbaşkanı, isterse MGK’ya bazı konuları getirip istişare eder, istemezse etmez. Bu konuda bağlayıcı bir hüküm yok. Anayasa’nın 166. Maddesinde düzenlenmesine rağmen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ekonomik ve Sosyal Konsey’i bugüne kadar toplamadı.

Bir başka örnek vermek gerekirse, Türkiye ile ABD’yi karşı karşıya getiren S-400 meselesi konusunda, iki ülke arasında bir teknik komite kurulması kararlaştırılmıştı. Türkiye’ye verilmeyen F-35’ler ile S-400’lerin birlikte çalışıp çalışmayacağını araştıran teknik komite, bir süre sonra kadük kaldı. Bu konuda da karar yetkisi Cumhurbaşkanı Erdoğan’da bulunmasına rağmen, istişare organı niteliğinde askerlerden oluşan bir teknik komite kurulmuştu.

Son söz; Cumhurbaşkanı Erdoğan, Anayasa gereği Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Komutanı ancak bu yetkisini kararname ile Milli Savunma Bakanlığı’na devrediyor. Buna rağmen, yetkisini istediği zaman kullanabilir ve Ordu’ya komuta edebilir. Benzer süreçler 6’lı Masa’nın öngördüğü geçiş dönemi için de söz konusu… Hedefleri ise ülkeyi parlamenter sisteme taşımak...