Borsada şirketlerden rekor kâr
Bugün yılın ikinci çeyreğine ait büyüme verisi açıklanacak. Beklenen yüzde 7’nin üzerinde bir artış. Yılın ilk çeyreğinde de yüzde 7.3 büyüme sağlanmıştı.
Yüzde 7 ve üzeri yüksek büyümedir. Uzun vadeli ortalama büyüme oranı yüzde 5 civarındadır.
➔ Pastanın büyümesi de önemli ama pastadan kimin ne kadar pay aldığı da. Malum son yıllarda işgücü ödemelerinin payı sürekli geriliyor. 2020 ilk çeyreğinde gayri safi yurt içi hasıladan yüzde 39.1 pay olan işgücü ödemeleri, 2022 ilk çeyreğinde yüzde 31.5’e indi.
➔ Aslında geçen yılın son çeyreğinde bu pay yüzde 25.8’e kadar düşmüştü. İlk çeyrekteki toparlanmayı asgari ücret artışına vermek gerekiyor.
➔ Bugün açıklanacak GSYH hasıla içinde işgücü ödemelerinin payı biraz daha aşınmış olabilir.
➔ Çünkü bitişikte de görüldüğü gibi işgücü ödemelerinin pastaki payı küçülürken net işletme artığı diye tanımlanan kârların payı yükseliyor.
KÂRLAR REKORDA, YA ÜCRETLER?
➔ Nitekim 2020 ilk çeyreğinde kârların payı yüzde 41.7 iken, 2022 ilk çeyreğinde yüzde 47.6’ya çıktı. Yine geçen yılın son çeyreğinde bu pay yüzde 57.8’e kadar yükselmişti.
➔ İşte kâr artışının bir kısmını yansıtan borsa şirketlerinden bir örnek. Yılın ikinci çeyrek bilanço açıklamaları bitti. Ziraat Yatırım’ın her çeyrekte derlediği karların bitişikte tablosu yer alıyor.
➔ 429 şirketin ikinci çeyrek kârı 192 milyar liraya yükseldi. Geçen yılın aynı döneminde bu karlar 48.9 milyar liraydı. Bir yıllık artış yüzde 293 düzeyinde.
➔ Ayrıca sermaye piyasası danışmanı Yunus Kaya’nın hazırladığı bir başka tabloya yer verelim. O da sektör bazında bir derleme yapmış. 429 şirketin net kârı geçen yılın 2. çeyreğinde 51.8 milyar lira iken, bu yıl 200.1 milyar liraya yükseldi. Artış yüzde 286.
➔ Şirket sayısı aynı, yakın olmakla birlikte arada 8 milyar liralık fark var. Geçmişte borsa, şirketlere ait yıllıklar çıkarır, kârları toplar, çeşitli rasyolarla analiz ederdi. Ortaya da ortak bir rakam çıkardı. Devir artık değişti.
KÂR REKORUNUN NEDENLERİ
➔ Borsa şirketlerinde kârlar tarihsel olarak rekor düzeyde yüksek. Böyle bir kârlılık artışı İstanbul Borsası’nın faaliyete geçtiği 1986 sonrasında görülmedi.
➔ Pandemi sonrasının açılması, yüksek büyüme, yükselen kurlar üzerinden ihracatın artması, tarihte görülen en büyük kredi artışının en derin negatif faizlerle yapılması, 7 ay gibi çok kısa bir zamanda yaşanan büyük enflasyon sıçraması, şirket kârlarını tarihi düzeye yükselten nedenler arasında sayılabilir.
➔ Son dönemde borsada yabancı alımlarının etkisiyle bir canlanma söz konusu. Yabancı yatırımcıların borsadaki payı 3 Ağustos’ta yüzde 32.71 ile tarihi dibe vurdu. 2019’dan beri devam eden yabancı çıkışları ile payları yüzde 64 düzeyinden buraya kadar indi.
➔ 25 Ağustos’a gelindiğinde yabancı payı Finnet verilerine göre yüzde 35.11’e çıktı. 3 haftada yabancı payı 2.4 puan arttı. Bu düzeyde bir artış 2019 sonrası yoktu. İlk kez oluyor.
➔ Bu artışın parasal tutarı ise 19 Ağustos’a kadar dönem için 724 milyon dolar. Son haftanın verisi bu perşembe açıklanacak. Rakam daha büyüyecek.
BORSANIN AĞUSTOS ARTIŞI %18
➔ Yabancı etkisiyle birlikte 3 Ağustos’tan 29 Ağustos’a borsanın değer artışı yüzde 18’i buldu. Borsa endeksi 3.164 puana çıktı. Ancak TL bazında izlenen endeks yüksek enflasyondan dolayı gerçeği yansıtmıyor.
➔ Dolar bazlı endeks ise 1.5 dolardan 1.74 dolara çıktı. Buradaki artış yüzde 16. TL ile dolar bazlı endeks arasındaki 2 puana yakın fark da doların artışından kaynaklanıyor.
➔ Borsa 1.74 dolar endeksi ile 2018’den beri ortalama düzeyine yeni çıktı. Dolar bazında ortalama borsa endeksi 2018’de 2.12, 2019’da 1.74, 2020’de 1.62 ve 2021’de 1.71 dolardı. Dört yılın ortalaması 1.74 dolara geliyor. İşte ağustos atağıyla borsa ancak son dört dört yılın ortalamasını yakaladı.
➔ 2022 yılının 8 aylık ortalama borsa endeksi 2.360, dolar kuru da 15.5782 oldu. Buna göre 2022’nin geride kalan döneminde borsa endeksi ortalama 1.51 dolar düzeyinde kalıyor. Henüz geçen yılki ortalama 1.71 dolar düzeyini veya son dört yılın 1.74 dolarını yakalayabilmiş değil.
İKİNCİ AYAK DA DEVREDE
➔ Kârlar rekorda olmasına karşılık fiyatlar ise dolar bazında ve gerçek anlamıyla uzun vadeli ortalamalarının altında. 4 yıl öncesine gitmiyorum bile.
➔ Gidersek 2000 yılı sonrası borsanın ortalamasının 2.47 dolardan geçtiğini görürüz. Rekoru belirtmeye gerek yok bile. Şimdilik uzak ihtimal.
➔ Şirketlerin rekor kârlılığına karşılık borsadaki fiyatların gerçek düzeyinin diplerde olmasındaki terslik iki taraflı olarak yaşanıyor.
➔ Biri doların hızlı artışından kaynaklanıyor. Fiyatlar ve değer artışları dolara bir türlü yetişemiyor.
➔ Diğeri ise borsanın yabancı ayağının ağustos başına kadar eksik olmasından kaynaklanıyor. Borsa ikinci ayağına daha yeni kavuştu.
➔ Eğer yabancılar gelmeye devam ederse bu ayak da çalışacak ve borsa iki ayaklı koşacak. Ancak bu ayak kesilirse borsa yeniden topallayacak.
➔ Burada yabancı yatırımcıların kimliği ve geliş nedenleri de belirleyici olacak. Bu konudaki kanaatim henüz netleşmedi. Netleştiğinde yazacağım.
