Faiz düşük, kredi bolsa finansa erişim niye kıt?
Merkez Bankası son yıllarda hep parasal genişleme yapıyor, dünyanın tersine faizleri indiriyor. Böyle olunca her Enflasyon Raporu’nda yıl sonu için enflasyon tahminlerini revize edip duruyor.
➔Bir yıl önce Temmuz 2021 Enflasyon Raporu’nda 2022 sonu için tahmin edilen enflasyon yüzde 7.8 idi. Eylül ayında faiz indirimleri başladı. Ekim ayında yayımlanan Enflasyon Raporu’nda 2022 sonu için tahmin yüzde 11.8’e çıkarıldı.
➔Bu oran Ocak 2022 tahmininde yukarı yönde revize edilip yüzde 23.2’ye çıkarıldı. Nisan ayındaki raporda ise yüzde 42.8’e yükseltildi.
➔Son revizyonda da yüzde 42.8 düzeyinden yüzde 60.4’e çıkarıldı. Son bir yılda enflasyon için sadece revizyon yapılmış gibi.
➔Çünkü başka bir şey yapılsaydı herhalde enflasyon Haziran 2021’de yüzde 17.53 düzeyinden bu haziranda yüzde 78.62’ye çıkmazdı.
NORMALDE %70 CİVARINDA BİTER
➔2022 sonu için enflasyon tahmini yüzde 60.4’e çıkarıldı ama bunun da tutturulabilmesi çok zor. Bir hayli iyimser ve iddialı bir tahmin. Hükümetin ekstra uğraşını gerektiriyor.
➔Hem döviz kurunun kontrol altında tutulması, hatta düşürülmesi gerektiriyor hem de bazı temel mallarda fiyatlara sınır konulması ve vergilerin düşürülmesi gibi idari kararlar alınmasını kastediyorum. Örneğin otomobilde yüksek vergiler düşürülse fiyatlar aşağı gelecek.
➔Ayrıca yılın ilk yarısındaki gerçekleşen enflasyon oranı yüzde 42.35’e vardı. İkinci yarı için geriye kalmış 18 puan. Ne yapılıp da 42 rakamı 18’e inecek?
➔Yılın ikinci yarısında artış, ilk yarıdakinin yarısı yani yüzde 21’de kalsa bile, 2022 sonunda yüzde 60’ın üzerine çıkılıyor.
➔Normal koşullarda enflasyon yılı ancak yüzde 70 civarında kapatabilir. Taban bu. O da büyük kur sıçraması ve ithal fiyatlarda şok artışlar olmayacak.
KREDİYE TALEP YÜKSEK
➔Merkez Bankası Enflasyon Raporu’nda kredilere de geniş yer ayırdı. Kredi kullanımını sınırlamaya yönelik alınan makro ihtiyati önlemlerin sonuç vermeye başladığının belirtildiği raporda “2022 yılının ikinci çeyreğinde yüksek oranda gerçekleşen kredi artışı, kredi arzındaki daralmanın etkisiyle çeyrek sonunda hız kesmeye başlamıştır” denildi.
➔Bitişikte yer alan Merkez Bankası grafiklerinden de bunu görüyoruz. Temmuz itibariyle kur etkisinden arındırılmış ve reel kredi değişimi hem şirketler bazında hem de tüketici bazında yönünü aşağıya çevirmiş.
➔Yine bitişikte görülebileceği gibi şirketlerin kredi talebi yüksek kalmaya devam ediyor. Bunun en büyük nedeni işletme sermayesi ve stok artırımı ihtiyacından kaynaklanıyor. Bu grup kredi talebi açık ara önde.
➔Yatırım yapma amaçlı kredi talebi ise sınırlı. Borçların yeniden yapılandırmasına ise bu yıl talep yok.
KREDİ-ENFLASYON SARMALI
➔Yani üretim için stokları güçlendirme ve işletme sermayesi ihtiyacı şiddetli ve bu ihtiyaç bir türlü azalmıyor. Çünkü talep yeterince karşılanamıyor.
➔Bunun nedeni kredi artışının döviz talebini beslemesinden kaynaklanıyor. Dövize talep kuru artırıyor, kur da enflasyonu.
➔Bu durumda gelsin makro ihtiyati önlemler, kredinin maliyetinin artırılması, kredi kullanımının sınırlandırılması.
➔Yükselen enflasyon ise stokları güçlendirmek ve işletme sermayesini karşılamak isteyen şirketlerin finansman ihtiyacını daha da artırıyor.
➔Krediler enflasyona, enflasyon kredi talebinin artmasına yol açarak sarmal oluşturuyor.
➔Demek ki, düşük faiz ve bol para, enflasyonu ve beraberinde kredi ihtiyacını şişiriyor. Kredi arzı, kredi talebini doğuruyor.
AMAÇ TL TASARRUFA CEZA DEĞİLSE NE?
➔Bu nedenledir ki iş dünyası her zamankinden daha fazla mali kaynak talep ediyor. Kredi patlaması yaşanırken ve faizler genel enflasyon düzeyinin yarısında seyrederken şirketlerin en önemli sorunun finansmana erişim olması tam bir paradoks.
➔Tablo bu ise dünyanın en derin negatif faizlerinde ısrar etmenin ekonomik bir anlamı kalmadığı gibi, uygulanan para politikası da TL ile tasarruf edenleri cezalandırmaktan başka bir işe yaramıyor.
➔Amaç TL ile tasarruf edenlerden servet transferiyse bu sonuç başarıyla gerçekleşiyor.
➔Bedeli ise dünyanın en yüksek enflasyonlarından biri olarak herkes tarafından ödeniyor.
