Asgari ücret niye 5 bin lira olmalı?
Her yıl yeniden belirlenen asgari ücret son aylarda artan enflasyon ve döviz kurları nedeniyle çok daha önemli hale geldi. Döviz kurlarının ücret artışlarıyla ilgisi, önümüzdeki aylarda tüketici enflasyonuna yapacağı etkiden kaynaklanıyor. Kur artışından enflasyonu geçişkenlik de artmış, dörtte bir düzeyini geçmiş durumda. Dolar artışından dolayı enflasyona en azından 10 puanlık ilave bir katkı bekleniyor. Dünyadan kaynaklı fiyat artışları hariç tutulduğunda yıllık enflasyonun gelecek sene yüzde 30’un üzerine atacağı tahmin ediliyor.
ENFLASYONDAN KORUNMA SINIRI
-Bu durumda asgari ücreti 4 bin liraya çıkarmak ve yüzde 41.5 artırmak çalışanların alım gücünü korur mu? Hayır. Çünkü bu yıldan oluşan bir kayıp zaten var. Yıla girildiğinde asgari ücretin satın alma gücü yüksekti, yılı bitirirken enflasyon oranı kadar azaldığını belirtmek gerekir.
-İşin matematiğini masaya yatırırsak 2.825,9 liralık net aylık asgari ücretin dolar karşılığı ocaktaki ortalama 7.40 liralık kur üzerinden 383 dolardı. Aralık ayında oluşan 13.61 liralık ortalama kur üzerinden aylık asgari ücret 208 dolara indi. Yılın ilk ve son ayı arasında yaşanan kayıp 175 dolar veya yüzde 46 düzeyinde. Buradaki büyük farkı ise kur artışı ile enflasyon yaratıyor.
-Eğer kur gelecek yıl yerinde saymayacak, enflasyon düzeyinde veya üzerinde artacaksa, en azından bu yılki alım gücünü korumak için, asgari ücreti dolar bazında aynı tutmak gerekir.
DOLAR BAZINDA AYNI KALMANIN KARŞILIĞI
-Yani yılın başında ücretin en azından geçen seneki gibi 382 dolar karşılığı TL’ye çıkarılması yoluna gidilmeli. Aralık ayı ortalama kur üzerinden gidersek 382 dolarlık asgari ücretin TL karşılığı 5.200 TL’ye denk gelir. Bu da asgari ücreti 2.374 lira veya yüzde 84 oranında artırmak demek.
-Sadece bu yılki asgari ücreti değil, bitişikte yer aldığı gibi son 10 yılın aylık net asgari ücretlerini dolar bazına çevirdik. Karşımıza 430 dolar da çıktı, bu yıl olduğu gibi 329 dolar da. Yukarıda verdiğimiz 208 dolar aralık ayı kur ortalaması ile asgari ücretti. Yıllık ortalama dolar kuru ile asgari ücret ise 329 dolar düzeyinde.
-10 yılın ortalaması da 373 dolar çıkıyor. Bunun da TL karşılığı yine aralık ayındaki gerçekleşmeye göre 5.076 lirayı buluyor.
4 BİN LİRA YETER Mİ?
-Dört gün önce Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın asgari ücretin 4 bin liranın altına düşmemesini istediği aktarıldı. Eğer bu isteğe uyulursa asgari ücrete yüzde 41.5’luk zam yapılacak. Son 10 yılın en büyük zammı olacak.
-Bu oran beklenen enflasyonun da üzerinde. Ancak bu yıl uğranan kaybı karşılamaya telafi etmeye yetmeyecek. 4 bin liranın, aralık ayı kuru üzerinden 294 dolar ettiğini ekleyelim. Yıla başlarken 382 dolar olan asgari ücret kur artışı nedeniyle yıl biterken 88 dolar veya yüzde 23 düşüyor.
-Matematiksel açıdan doğru olan asgari ücreti en azından dolar bazında aynı tutmaktan geçiyor. Hem asgari ücretlinin alım gücünü korumak, hem de işverenlerin eleman sıkıntısı çekmemesi açısından bu önemli.
-Yoksa Türkiye’de de açık işlere eleman bulma dünyada olduğu gibi giderek zorlaşacak. Korona salgını ile birlikte insanların köyüne dönme, köşesine çekilme eğilimi arttı. Bu durum ABD’de yaygın olarak yaşanıyor zaten.
YABANCI İSTİHDAM AYAĞINA ETKİSİ
-Kaldı ki Türkiye’de yabancı istihdamının son yıllarda, sığınmacıların ve göçmenlerin de etkisiyle ciddi boyutlara ulaştığı biliniyor. Milyonlarca yabancı istihdam ediliyor. Yerlilerin yapmayı kabul etmediği veya ücretini beğenmediği işlerde çalışıyorlar. Çoğunun sosyal güvencesi de yok.
-Ücretlerini döviz olarak elden alıyor veya dolara çeviriyorlar. Ya biriktiriyor ya da ülkelerine gönderiyorlar. Aldıkları aylık ücret asgari ücretin biraz üzerinde 400-500 dolar civarında yoğunlaşıyor.
-Şimdi bu çalışanlara aynı ödemeyi dolar olarak veya dolar karşılığı TL bazında yapmak gerekecek. Toplamı 400-500 dolar bir maaşın 100 veya 200 dolar kesilmesi olmaz.
-Ücretleri azaltılırsa işlerini bırakıp ülkelerine dönme ihtimalleri yüksek. Gerekçeleri ise bu ücreti veya kazancı kendi ülkelerinde kazanabilmeleri olacak.
YERLİ-YABANCI ÜCRET DENGESİ BOZULABİLİR
-Aynı ücretin verilmeye devam edilmesi ise yerli ile yabancı arasındaki ücret dengesini bozacak. Eğer asgari ücret 300 dolar civarına indirilirse ki, 4 bin liranın karşılığı bu oluyor.
Kurun hızlı artışından dolayı artık mızrak çuvala sığmıyor.
-Çözüm, yerlilerin asgari ücretini dolar bazında korumaktan, geçmiş yılların ortalamasına çıkarmaktan ve yabancıların aldığı ücretin altına indirmemekten geçiyor.
-Asgari ücrette meydana gelecek yüksek oranlı artışı şirketlerin kaldırıp kaldıramayacağı ise ayrı bir tartışma ve ayrı bir günün yazı konusu.
