Doğrudan yatırımlarda 5 ayda 3 milyar $ azalma

Mayıs ayı ödemeler dengesi verileri tam madalyonun iki yüzü gibi. Bir yüzünde pozitif, diğer yüzünde negatif gelişmeler çok net biçimde kendini gösteriyor.

- Önce pozitif taraftan başlayalım. Cari açık mayısta 2.9 milyar dolarla beklentilerin altında çıktı. Yılın 5 ayında da 18.7’den 13.7 milyar dolara inerek 5 milyar dolar azaldı. Düşüş yüzde 26.7 gibi yüksek düzeyde.

- Yıllık bazda cari açık da mayısta 1.4 milyar azalmayla 27.2 milyar dolara indi. Bu düzey 2010 ortasından bu yana en düşüğü, yani son 6 yılın dibi görüldü. Açık son bir yılda 15 milyar dolar ve yüzde 35.6 azaldı. Üstelik büyüme geçen yıl yüzde 4, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 4.8 gerçekleşmişken.

- Büyüme düşmeden cari açık düşüşünün, bazı ihracat pazarlarının tıkandığı ve kapandığı, turizm gelirlerinin yüzde 21 azaldığı bir döneme denk gelmesi daha da önemli.

- Finansman tarafında da bu yıl daha iyiyiz. 5 ayda cari açık 5 milyar dolar gerilemişken, finansman 9 milyardan 11 milyar dolara çıktı. Sonuçta ise Merkez Bankası rezervlerinden 3.8 milyar dolar kullanmak zorunda kalırken, bu yıl 4.8 milyar dolar rezervlere ilave ettik.

- Finansmandaki bu rahatlama net hata ve noksan kaleminin 9.7 milyar dolardan 2.6 milyar dolara indiği bir dönemde gerçekleşti. Çünkü krediler yanında portföy yatırımları da bu yıl pozitife döndü. Geçen yıl 0.9 milyar dolara yakın portföy yatırımı yoluyla kaynak çıkışı gerçekleşirken, bu yılın 5 ayında 8 milyar dolara yakın kaynak girişi oldu.

- Bu pozitif gelişmelerin kaynağında enerji ve emtia fiyatlarının küresel piyasalarda gerilemesi yatıyor. Yoksa miktar bazında ihracatta da, ithalatta da ılımlı artışlar sürüyor. Yapısal bir önlem almadan, bedel ödemeden adeta başımıza bir devlet kuşu konmuşçasına dış açıkta böyle bir sonucu yakaladık. Petrol fiyatlarının yukarı gitmesi de dünya ekonomisinin büyümesine bağlı. Büyüme de yakın zamanda beklenmiyor. Dolayısıyla bu avantaj ve bağlı olarak cari açığın biraz daha geriledikten sonra yatay seyri devam edebilir.

- Madalyonun negatif yüzünde ise doğrudan yabancı sermaye yatırımlarındaki dramatik azalma geliyor. Gayrimenkul yatırımları çıkıldıktan sonra geriye kalan net doğrudan sermaye yatırımı geçen yıl 4.63 milyar dolarken, bu yıl 1.7 milyar dolara düştü. Azalma yüzde 63.4. Rakamsal olarak azalma 2.948 milyon dolar, yani 3 milyar dolar. Net doğrudan yatırım 5 ayda 3 milyar dolar azalma gösterdi.

- Terör, güvenlik kaygısı, komşularla gergin ilişkilerin en kötü vurduğu alan da burası. Ne ihracatta, ne de turizmde böyle bir gerileme ya da etkilenme yok. Aslında doğrudan yatırımlar, yabancıların yatırımları içinde en faydalı olacak olanı. En büyük vurgunu da buradan yedik. Dış politikadaki değişim bu bakımdan çok önemli.

SÜRPRİZ SANAYİ ÜRETİMİNE RAMAZAN VE GREV DOPİNGİ

Aylık bazda sanayi üretimi mayısta yüzde 5.6 gibi beklentilerin üstünde gerçekleşti. Üstelik mayıs ayı için PMI yani Satınalma Yöneticileri Anketi daralmaya işaret ederken. Verilerden bu sürpriz üretim artışına yol açan iki temel etkeni gözlemledik.

- Biri ramazan etkisi. Gıda tüketiminin arttığı bu aya üreticiler mayıstan hazırlık yaptı. Çünkü gıda ürünleri imalatı bu ayda yüzde 10.1 arttı. Gıdada genelde istikrarlı ve küçük oranlı artışlar olur. Çünkü insanların bir ay tüketip diğer ay tüketmemek gibi lüksü yok. Nitekim mayıs ayına gelene kadar yüzde 2 civarında gerçekleşmeleri görüyoruz. Mayıstaki yüzde 10’luk artışın toplam sanayi üretimine etkisi ise büyük. Çünkü üretim sepetinde gıda yüzde 20.42 payla en yüksek ağırlığı olan sektör. Bu sektördeki üretim artışının sanayi üretimine katkısı 2.06 puan.

- İkinci en yüksek katkıyı yapan sektör de motorlu kara taşıtları üretimi, yani otomotiv. Mayıs ayı üretimi tam yüzde 24 artmış görünüyor. Halbuki ihracatta ve yurtiçi satışlarda sıçrama yok. Olan ise geçen yılın aynı ayında iki hafta süren grev nedeniyle üretimin çok düşük olmasında. Otomotivin, sanayi üretimindeki payı yüzde 5.19 ve buradan gelen katkı 1.25 puan.

- Avrupa pazarının açılması ve mayısta toplam ihracatın yüzde 9.6 artmasının etkisini ihracatçı sektörlerde görüyoruz. Otomotiv dışında tekstil üretimi yüzde 4.3 arttı. Yüzde 5.93 ağırlık payına göre katkısı 0.25 puan. Giyimin payı yüzde 2.48 ve mayıs üretim artışı yüzde 9.6. Buradan gelen katkı da 0.25 puan. 4 sektörün toplamı zaten yüzde 3.81 yapıyor. Bu da sanayi üretim artışının üçte ikisini oluşturuyor.

- Sonuçta ramazan, grev ve AB etkisi ile sanayi üretimini mayısta yükselttik. Yılın ikinci çeyreğinin orta ayağını güçlendirdik. Bu sonuçtan sonra birinci çeyrekteki kadar büyümesek de, yüzde 4 civarında bir gerçekleşmeyi görebiliriz. Yılın ilk yarısı için de yüzde 4.5 ortalamayı tutturabiliriz. Hedef de buydu. Yılın ikinci yarısı için büyümede daha umutlu olmanın bazı nedenleri var. Bu da başka bir yazıya.

SONUÇ: “Irmağı takip eden denizi bulur”

Belçika atasözü