Finansal borç ve özsermayenin ağırlıklı ortalama maliyetidir. Sermaye maliyeti; toplam maliyet, fiyat, gelir ve karı etkileyen önemli bir faktördür.
Sermaye, firmalar tarafından kullanılan fonların genel adıdır. İşletmeler, özellikle yeni sabit kıymet yatırımı yapmak için sermayeye ihtiyaç duyar. Sermayenin kimden sağlandığına ve vadesine göre farklı türleri vardır. Sermayenin temel türleri, finansal borçlar ve özsermayeden oluşur. Özellikle gelişmiş sermaye piyasalarına sahip ülkelerdeki firmalar, karma bir finansal araç olan imtiyazlı hisse senedi ihracı yoluyla da sermaye bulabilmektedir. Hangi sermaye kaynağının hangi oranda kullanılacağına firmalar karar verir.
Sermaye maliyeti; fon sağlayan tarafların, sağladıkları fon karşılığında geri dönüşünü bekledikleri (talep ettikleri) getiri oranıdır. Sermaye maliyeti kavramı özellikle sabit kıymet yatırım kararlarının alınması ve finansal varlık değerlemesi uygulamalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Sermaye maliyeti, kullanım alanına göre değişmektedir. Hangi oranda finansal borç ve özsermaye kullanılacağı firma yönetiminin kararıdır ve bu seçim sermaye yapısı olarak ifade edilir.
Finansal borç maliyeti, genellikle doğrudan gözlenebilir bir veridir. Bankacılığın hakim olduğu finansal sistemde bankalardan, sermaye piyasalarının hakim olduğu finansal sistemde ise bono ve tahvil ihracıyla gerçekleşen borçlanmada ortaya çıkan faiz oranıdır. Borçlanma maliyeti, genellikle gözlenebilir bir veri olmasına rağmen hesaplamada dikkat edilmesi gereken hususlar mevcuttur. Finansal borçlanma maliyeti hesaplanırken geçmiş tarihli borçlanmaların maliyeti yerine, yeni tarihli (marjinal) piyasadaki borçlanma maliyeti dikkate alınmalıdır. Finansal borçlanma nedeniyle ödenen faiz giderinin vergi avantajı dikkate alınmalı ve vergi sonrası borçlanma maliyeti hesaplanmalıdır.
Özsermaye maliyeti, doğrudan gözlenebilir bir veri değildir ve tahmin edilmesi gerekir. Finansal iktisat literatüründe farklı varlık fiyatlama modelleri olmasına rağmen kurumsal finans uygulamalarında en sık kullanılan varlık fiyatlama modeli, sermaye varlıklarını fiyatlama modelidir. Söz konusu modelin üç parametresi bulunmaktadır. Bunlar; risksiz faiz oranı, piyasa risk primi ve beta katsayısıdır. Tahmin edilmek istenen özsermaye maliyeti, firma ortaklarının beklediği özsermaye getiri oranıdır. Bunun için hazine bonosu gibi risksiz finansal araçların getirisi başlangıç olarak kabul edilir. Risksiz getiri oranı üzerine firmanın risk primi eklenir. Firmanın risk primini hesaplamak için öncelikle hisse senedinin ortalama risk primi, genellikle geçmiş verilerden yola çıkılarak tahmin edilir. Son aşamada, ortalama piyasa risk primi ile firmanın piyasaya göre ne kadar riskli olduğunu gösteren beta katsayısı çarpılarak firmaya özgü risk primi hesaplanır ve özsermaye maliyetine ulaşılır.
YAZAR
Yusuf Aytürk
