Halk kültürü anlamına gelmektedir. Akademik olarak ilk kez ABD'deki üniversitelerde ele alınan popüler kültür zamanla ekonomi, spor, sanat, siyaset, moda, medya, resim, müzik, edebiyat, oyun, eğlence vb. birçok konuyla ilişkilendirilerek daha geniş bir perspektifte incelenmektedir.
Popüler kültür tarihin her döneminde yaygın olarak halkın kültürü olarak kullanılsa da günümüzde nedenleri ve işleyiş biçimi, tarihin eski dönemlerine kıyasla bir hayli farklılaşmıştır. Her ne kadar popüler kültürü halk üretse de son kertede kültür endüstrisi tarafından şekillendirilmiştir. Kapitalist sanayi toplumuna geçiş süreci ile birlikte başlayan toplumsal ve kültürel değişmelerin giderek bir tüketim ideolojisi haline dönüşmesi popüler kültürü büyük ölçüde ideolojik kılmaktadır.
Kapitalist sanayi toplumuna geçişle birlikte başlayan pazar ekonomisinin ayırıcı özelliği meta oluşturmasıdır. Bu metalar, bireylerin temel ihtiyaç ürünleri olabileceği gibi lüks gösteriş ürünlerine kadar geniş bir yelpazede çeşitlilik gösterirler. Vurgulanması gereken asıl nokta meta üretim sürecindeki ürünlerin çok daha rafine olarak taşıdığı değişim değerlerinin ön plana çıkmasıyla birlikte bir sanayiye dönüşmüş ve endüstrileşmiş olmasıdır. Üretim ve tüketim sürecinin her safhasında bireyin yaşam dünyasını hedef alan popüler kültür de şüphesiz endüstrileşmiş bir kültür olarak yeniden biçimlendirilip paketlenmeye başlanmıştır.
Gündelik yaşamın bir kültürü olarak popüler kültür, genellikle bir toplumun üyeleri tarafından belirli bir zamanda, bir toplumda baskın veya her yerde bulunan ve ağırlıkla medya tarafından geniş kitlelere aktarılan bir dizi uygulama, inanç ve nesneler bütünü olarak tanımlanabilir. Egemen yapının kontrolünde üretilen popüler kültür, bireyin belirli konulara yönelik tutumlarını büyük ölçüde etkileme potansiyeline sahiptir. Popüler kültürün en belirgin özelliği ise sanayileşmeyle birlikte ortaya çıkması ve kar amacı taşımasıdır. Her ne kadar geniş halk kesimlerinin zevkine uygun, yaygın kültürel olguları ifade etmek için kullanılsa da bu kültür, günümüz üretim ve tüketim pratiklerine uygun bir sanayi kültürüdür.
Temel olarak popüler kültüre iki farklı yaklaşım söz konusudur. Bunlardan ilki İngiliz Kültürel İncelemeleri ekolü olarak nitelendirilen bir yaklaşımdır. Popüler kültürün kitle kültüründen daha üstün olduğunu vurgulayan bu yaklaşıma göre kitle kültürü, özellikle medya odaklı bir kültürel araştırmaya odaklandığı için kültürel analizleri hem pratik hem de kavramsal olarak sınırlamaktadır. Bu bağlamda kitle halinde üretilen ticari medya metinlerinden "popüler kültür" unsurları olarak bahsetmek yaygındır, diğer yandan belli bazı teorisyenler kapitalist ekonomideki her şeyin popüler kültür tüketiminin parçası olduğunu ileri sürmektedir. Bu nedenle sıradan insanların gündelik eylemleri popüler kültürün bir parçasıdır.
Diğer yaklaşım ise popüler kültürü kitle kültürü ile özdeş gören Frankfurt Okuludur. Frankfurt Okulu kitlesel olarak üretilen kültürün endüstrileşmesini ve bu sistemi yürüten ticari zorunlulukları anlatmak için "kültür endüstrileri" terimini ortaya atmıştır. Eleştirel yaklaşıma sahip araştırmacılar, medya yoluyla iletilen kültürel nesnelerin tümünü endüstriyel üretim bağlamı içinde açıklarlar. Ayrıca Frankfurt Okulu, popüler kültürü basit, sığ ve değersiz bir kültür şeklinde tanımlayarak popüler kültürün yüksek kültürden farklılığına vurgu yaparlar. Böylece popüler kültürün oluştuğu iklimde değersizleşme ve tekdüzeliğin yaşandığının altını çizerek bu medyatik kültürün yüksek kültürel ürünlerin aurasını aşağı çektiğini öne sürerler.
YAZAR
Enderhan Karakoç
