Karşılıklı iletişim yoluyla taraflar arasındaki farklılıkları en aza indirme ve sorunları çözme yöntemi olan müzakere; temel olarak, tarafların tekliflerini açık ve net bir biçimde ortaya koyduğu ve bunu yaparken de bir uzlaşmaya varmayı ya da ortak amaçları hayata geçirmeyi hedefleyen bir süreçtir. Müzakere; uluslararası diplomasinin araçlarından birisidir. Resmi ve gayriresmiyollardan yürütülen müzakerenin sonucu sürecin kendisine bağlıdır. Tarafların başlangıç pozisyonları ile müzakere süreci sonunda geldikleri nokta farklılık gösterir.
Sorunların çatışma ve güç kullanımı yerine barışçıl yollardan çözülmesi için önemli bir seçenek olan müzakere kendi içinde beş farklı süreci içinde barındırmaktadır: (1) Hazırlık aşamasında taraflar pozisyonlarını, müzakereye başlama amaçlarını ve ulaşmak istedikleri hedefi belirlerler. (2) Tartışma aşamasında taraflar yüz yüze bir araya gelerek fikirlerini ortaya koyarlar (3) Amaçların netleştirilmesi aşamasında tartışma sürecinde taraflar birbirlerinin net olarak ifade ettikleri amaçları anlarlar (4) Müzakere sürecine tarafların bakış açısı kazan-kazan felsefesi üzerine inşa edilmelidir. Her iki taraf da başta konulan tüm hedefleri gerçekleştiremeyeceğini ancak nihai aşamada orta noktada buluşmanın tüm tarafların yararına olacağını kabul ederek müzakereye başlarlar. (5) Karşılıklı tavizler ve açık iletişim sayesinde müzakere anlaşma ile sonuçlanır ve (6) Son aşamada bu anlaşmanın hayata geçirilerek uygulanması ile müzakere süreci başarıya ulaşmış olur.
Müzakere sürecinin başarıya ulaşması için ilk koşul tarafların uzlaşmaya istekli olmasıdır. Buna bağlı olarak, müzakerenin tarafları süreç içinde tavizler vermek ve birtakım isteklerinden vazgeçmek zorunda kalacaklarının ayırdında olmalıdırlar. Dolayısıyla; karşılıklı iyi niyet müzakere sürecinin başarıya ulaşması için temel gerekliliklerden birisidir. Müzakere konularının birden çok ya da taraflar için hassas alanlar olduğu hallerde, en verimli strateji müzakereye öncelikle daha basit, fazla tartışmalı olmayan ve üzerinde kolay uzlaşılabilecek alanlardan başlamaktır. Böylelikle taraflar üzerindeki baskı azalacak ve uzlaşı hali diğer alanlardaki müzakereyi de kolaylaştıracaktır. Ulusal çıkarları daha çok ilgilendiren konuların en sona bırakılması müzakere sürecinin en başından kesilmesini ve başarısızlıkla sonuçlanma riskini engelleyecektir.
YAZAR
Ayşe Aslıhan Çelenk
