Bir üretim sürecinde üretim faktörlerinden sadece birinin miktarı artarken diğer üretim faktörlerinin miktarları sabit kalırsa, miktarı artan üretim faktörünün marjinal veriminde azalma meydana gelir. Bu durum azalan verimler olarak ifade edilmektedir. Burada azalmakta olan verimin marjinal verim, yani üretime katılan son birimin ortaya çıkardığı verim olduğuna dikkat edilmelidir. Öyle ki; belirli bir teknoloji düzeyinde, üretim faktörleri olarak emek ve sermaye girdilerinin kullanıldığı bir üretim sürecinde, bir noktadan itibaren kullanılan sermaye miktarının sabit tutulduğunu ve emek miktarının artırıldığını düşünürsek; bu noktadan sonra üretime ilave edilen her bir birim emek miktarı toplam üretimi daha az artıracaktır. Bu şekilde, kullanılan emek miktarının bir birim arttığı durumda toplam üretimde meydana gelen artış olarak tanımlanan marjinal verim azalır ve böylece üretim sürecinde azalan verimler geçerli olur.
Örnek olarak bir fırındaki ekmek üretimini ele alalım ve fırında çalışan işçi sayısının fırının sermaye stoku ile birlikte saat başına pişirilen ekmek miktarını belirlediğini düşünelim. Fırında kullanılan sermaye miktarını sabit tutalım ve emek miktarı olarak işçi sayısını sürekli artıralım. Bu varsayımlar altında fırında çalışan işçi sayısı 1'den başlayarak 6'ya kadar artarken, saat başına üretilen ekmek miktarı 50, 90, 120, 140, 150 ve 140 şeklinde belirlensin. Bu durumda işçilerin marjinal verimleri 50, 40, 30, 20, 10 ve -10 olarak ortaya çıkar. Bu örneğe göre, fırında çalışan işçi sayısı arttıkça saat başına toplam çıktı belirli bir noktaya kadar artmakta ve daha sonra azalışa geçmektedir. Marjinal verim ise azalan verimler gereğince işçi sayısı arttıkça sürekli azalmaktadır. Toplam çıktının 5. işçiye kadar azalarak artmasının ve burada maksimum üretim seviyesine ulaştıktan sonra azalışa geçmesinin sebebi de azalan verimlerdir. Öyle ki, işçi sayısı arttıkça marjinal verim azalmakta ve 6. işçide negatif olmaktadır.
YAZAR
Mehmet Emre Ünsal
KAYNAK
