Görülmemiş zarar: %48

Dün finansal yatırım araçlarının son bir yıl, bu yıl ve son üç aydaki getirilerini verdik. Bitişikte yine yer verdiğimiz bu tablodan görüldüğü gibi kökü dışarıda yani dünyada fiyatlanan yatırım araçları durumu kurtarmış. Ulusal finansal araçlar genelde kaybettirmiş.

➔Ancak ana yatırım araçlarından faiz ve dövizin performans düşüklüğünden dolayı genelde bir getiri sorunu olduğu dikkati çekiyor.

➔En çok kazandıran kripto varlıkların son bir yıllık getirisi dolar bazında yüzde 127 ile enflasyonun iki katından da fazlaydı.

➔Altın ise yüzde 42.5’lik dünya getirisine karşılık yurtiçinde TL bazında yüzde 78’lik getirisi ile aynı dönemin yüzde 49.38’lik enflasyonunun 28 puan üzerine çıktı.

➔Hisse senetleri arasında ise enflasyonu yenen tek grup yüzde 66 ile banka hisseleriydi.

➔Bugün de TÜİK her ay yaptığı gibi finansal yatırım araçlarının nominal ve reel getirilerini açıkladı. Aylık, 3 aylık, 6 aylık, yıllık ve yıllık ortalama olarak açıklanan getiriler bitişikte yer alıyor.

KRİPTOLARIN YERİNE BİST GELDİ

➔TUİK’in hesaplamalarının farkı ise ortalama nominal getirilerin ortalama enflasyondan arındırılması, bunun da TÜFE yanına Yİ-ÜFE’nin eklenmesiyle yapılmasında.

➔Bir de TÜİK net getiri üzerinden gitmiyor, örneğin mevduattan stopaj oranlarını düşmüyor, brüt üzerinden hesaplıyor.

➔Ancak ortalamalar üzerinden hesaplama daha gerçeğe yakın oluyor.

➔Brütteki yıllık ortalamayı bireyler açısından daha önemli olan TÜFE’den arındırılmış getirileri baz aldığımızda karşımıza kazançtan ziyade zarar çıkıyor. Altı ana yatırım aracının dördünde reel kayıplar var.

➔TÜİK hesaplamalarına kripto varlıkları ve yatırım fonlarını dahil etmiyor.

➔Altının yıllık ortalama fiyat artışı yıllık ortalama enflasyondan yüzde 7 daha fazla ve bu oranda reel getiri sağladı.

➔Kriptolar devre dışı kaldığından ikinci reel getiriyi BİST-100 Endeksi sağladı. Hesap yıllık ortalamalar üzerinden yapılınca BİST’in yüzde 2.5 reel getirisi ortaya çıkıyor.

FAİZ 1 YILDA 5 KAT ARTTI

➔Reel bazda zarar ettirenler arasında en düşük kaybı yüzde 8.65 ile euro, yüzde 9.89 ile dolar ve yüzde 14.95 ile brüt mevduat faizi geliyor. Bireyler için stopajı yüzde 5 alırsak reel kaybın daha yüksek olduğu açık.

➔En büyük kayıp ise reel yüzde 47.94 ile devlet iç borçlanma senetlerinden geldi. 1984 yılında ihaleler yoluyla başlayan devlet iç borçlanması döneminde böyle bir zarar şimdiye kadar görülmedi. Buna 1994 ve 2001 krizleri dahil.

➔Krizlerde faizler yükseldiğinden elinde düşük faizli devlet iç borçlanma senedi olanlar zarar eder. İşte son bir yılda yaşanan zararın arkasında faizlerin derin negatif düzeylerinden yükselmesi etkili.

➔2 Yıllık gösterge tahvil faizi yüzde 8.93 ile dip düzeyini görmesi ardından bir yıl içinde yüzde 45.25 ile zirvesini gördü. Bir yılda 5 katlık faiz artışı rekor düzeydeki zarar yazdırdı.

➔Gerçekleşmeler böyle. Ama faizde hesaplar hep ileriye doğru yapılır. Beklenilen enflasyonun üzerine risk primi eklenerek faiz oranı hesaplanır. Yanılmalar da burada başlar.

➔Ancak tahvil piyasasında yazılan büyük zararlarda hesap hatasından ziyade idari önlemlerle faizlerin düşürülmesi ve bankaların alıma mecbur tutulması etkili oldu. En büyük negatif etki bankacılık sektörüne oldu.

SİGORTA SEKTÖRÜNE ETKİSİ

➔Bir de tahvilleri almaya mecbur sigorta şirketleri var. Topladığı primleri sağlam devlet tahvillerine yatırma zorunluluğu bulunan sigorta şirketleri faizlerin piyasa dışı idari kararlarla düşürülmesinden büyük zararlar yazdı.

➔Bunun faturasını da prim ödeyen kurumlara, şirketlere, bireylere kestiler. Primler enflasyonun çok üzerinde arttırıldığı gibi, hasar ödemelerinde çeşitli zorluklar yaratıldı.

➔Piyasaların işleyişine müdahale edilmesinin negatif etkileri sadece faizin yanlış ve suni bir düzeyde oluşmasında değil daha birçok alanda ortaya çıkıyor.

➔Yurtdışında portföy yatırımlarının artması, yurtiçi yerleşiklerin yurtdışında gayrimenkul ediniminin hızlanması, altında kaçak girişlerin yeniden hortlaması bunlar arasında sayılabilir.