EYT'nin bu yılki maliyeti 724 milyar lira

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ekonomi gündemindeki son gelişmeleri değerlendirmek için Habertürk­ ve Bloomberg HT ortak yayınına katıldı. Ciner Medya Ankara Temsilcisi Fevzi Çakır‘ın sorularını yanıtlayan Mehmet Şimşek gri listen çıkıştan vergi paketine, enflasyonla mücadeleden cari açığa, asgari ücretten ekonominin genel gidişine kadar önemli açıklamalar yaptı. Sermaye kazançlarının vergilendirilmesi konusunda Şimşek "Bu pakette yok ama sonraki paket için borsa kazançlarına vergi çalışılıyor" dedi.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in sorulara verdiği yanıtlardan altı çizilecekleri şöyle derledik:

➔ “Gri listeden çıkışımız bir ekip çalışması. Daha önce mevzuat çalışması yapılmıştı ama en önemlisi uygulamadaki etkinlikti. Gri listeye girmek kolay çıkmak zor. İçişleri ve Adalet Bakanlığı’mızın desteği olmasaydı bu listeden çıkamazdık. Haziran ayından bu yana bir araya geldiğim bütün hazine bakanlarıyla bu konuyu konuştuk.

➔ Bizim finansal sistemimizin sağlıklı işlemesi ve itibarlı olması lazım. Listeden çıkmak büyük kazanım ama burada esas amaç Türkiye'nin güvenilebilir olduğunu ortaya koymaktı.

➔ Son aylarda kaynak girişi güçlü oranda arttı. Şu an bu kaynak girişini nasıl yönetiriz onunla uğraşıyoruz. Sisteme çok döviz girince aşırı TL basıyorsunuz. Bu da likidite fazlası yaratıyor.

➔ Rezerv yeterliliği bakımından neredeyse IMF kriterini yakaladık. Yurt içi bankalarla olan swapları 5 milyar dolara indirdik. Vadesi geleni kapatıyoruz. Swap hariç net rezerv 12 milyar dolara yükseldi. Döviz rezervlerini endişe kaynağı olmaktan çıkardık.

➔ Reel bazda lirada bir miktar değerleme oldu. Esas hedefimiz enflasyonu kalıcı şekilde düşürerek nominal kurlarda istikrar sağlamak.”

➔ Mehmet Şimşek ciddi bir kayıtdışılığın varlığına işaret ederek vergi tabanını büyüteceklerini ve vergilenmemiş kazanç bırakmayacaklarını belirtti. Piyasada üzerinde tartışılan paketin kapsam olarak kendi süzgecimizden geçmiş bir paket olmadığını söyleyen Mehmet Şimşek “Bahşişlerin vergilendirilmesi hiçbir zaman gündemimizde olmadı. Motokurye konusunda pakette yok. Gündemde değildi” dedi. Bakan Şimşek şunları söyledi:

HASILAT TESBİTİ YAPACAĞIZ

➔ “Türkiye'de birçok kesim vergiden imtina ediyor, ciddi bir kayıtdışılık var. Biz verginin tabanını büyüterek sonuç alacağız. Bizim iki temel ilkemiz var. Vergide adaleti sağlamak ve uygulamada etkinliği sağlamak.

➔ Bu vergi paketinde ne yapıyoruz? Çokuluslu şirketlere yüzde 15 asgari kurumlar vergisi getiriyoruz. Yurt içinde asgari kurumlar vergisi üzerinde çalışıyoruz.

➔ Az kazanandan az vergi alınacak sistemi kurguluyoruz. Çok kazananları uyarıyorum. Vergi kaçırma ve kayıt dışılığın cezalarını artıracağız.

➔Borsada işlem vergisinin arzu edilen sonuçlar doğurmayacağına inandık. İşlem hacminin yüzde 40’ını robotlar yapıyor. Sermaye kazançlarının vergilendirilmesi ilave çalışma gerektiriyor. Borsa kazançlarının vergilendirilmesi bu paketin konusu değil ama tekrar ediyorum vergilendirilmemiş alan kalmayacak. Hiçbir alan kayıt dışı kalmayacak, bütün kazançlar makul düzeyde vergilendirilecek.

➔Yurt dışı çıkış harcı 1963 yılında getirilmiş. 2001 yılına kadar 100 dolara kadar çıkarılarak uygulanmış. Bizim hükümetlerimiz döneminde aşağı çekilmiş ve TL cinsinden sembolik bir hale gelmiş. Geçen sene Türkiye çok büyük bir deprem felaketi yaşadı ve bu yaraları hala sarmaya çalışıyoruz. Evet uygun görülürse bunu artırarak deprem için bir kaynağa dönüştürülmesi taraftarıyız. ➔Öğrencilerden yurtdışı harcı almayacağız. 23 yaşına kadar yurt dışı çıkış harcı alınmaması gündemdeydi, son şekli nasıl olur bilmiyorum. İmkanı olanlar yurt dışına gidebiliyor, olmayan gidebilir mi? Tabii ki imkanı olup yurt dışına gidenden böyle bir vergi alınması önerisi geldiği zaman buna hayır demedik. Ancak taslağa son hali verilmedi.

➔Türkiye'de toplanan vergilerin milli gelire oranı yüzde 20.8’dir, yüzde 21’i bile değil. AB ülkelerinde ortalama %41, OECD ülkeleri ortalaması %34. OECD içinde en düşük vergi yüküne sahip ikinci ülkeyiz.

➔Dolaylı vergilerin milli gelire oranı yüzde 9.1. AB’de bu oran 13,6. Sorun, doğrudan vergi gelirleri Türkiye’de düşük olmasında. Yani şirketlerden aldığımız vergiler. Oraya odaklanacağız.

➔Türkiye’de 1.1 milyon kurumlar vergisi mükellefi var. 2023 için 454 bin firma zarar beyan etmiş, sembolik kar beyan edenleri de katarsak kurumlar vergisi mükelleflerinden yarısından çok fazlası ciddi bir şekilde vergiden kaçmaya çalışmış.

➔Geçen sene ortalama bir kuyumcunun beyan ettiği aylık vergi matrahı 16.046 lira. Doktorlarımızın aylık matrahı 27.376 lira. Avukatlarımızın beyan ettiği ortalama matrah 17.805 lira. Bunlar çok düşük rakamlar.

➔2.6 milyon gelir vergisi mükellefinden 1.2 milyon mükellef zarar beyan etti. Büyük bir kısmının beyanları ile hasılatları konusunda büyük uyumsuzluklar var.

➔Bütün bu alanlarda yetkiyi alıp hasılat tespiti yapacağız. Kasaya oturacağız, sabahtan kapanışa kadar hasılat tespiti yapacağız. Bunu değişik günlerde, değişik aylarda tekrarlayacağız. Beyan bununla uyumlu değilse ‘izah’a davet edeceğiz. Bunun için de yetki talep edeceğiz.”

ASGARİ ÜCRET 524 DOLAR

➔Uygulanan programda Türkiye'nin en büyük kazanımı fiyat istikrarı olduğunu vurgulayan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek “Vatandaşımızın alım gücü artacak, şirketlerimiz daha ucuza borçlanacak. Onun için bütün kesimlerimizin sabır göstermesi lazım” dedi.

➔Asgari ücretin vergi dışında bırakılmasının bu seneki maliyetinin 670 milyar TL olduğunu belirten Mehmet Şimşek şöyle konuştu:

➔“Haziran 2024 itibariyle asgari ücret 524 dolar. Bu sene reel olarak asgari ücret artmış olacak.

➔Çünkü asgari ücret yılbaşında yüzde 49 arttı. İlk 6 ayda enflasyon yüzde 20'lerde olacak. Yıl sonunda enflasyon piyasanın beklediği yüzde 42-43'lerde olsa bile asgari ücret reel olarak artacak.

➔Gelişmekte olan ülkelerde en yüksek asgari ücret bizde. Türkiye'de asgari ücret düşük değildir. Gelişmekte olan ülkeler ile karşılaştırıldığında Türkiye'de asgari ücret düşük değil ama geçim sıkıntısı elbette var. (Asgari ücret) Bu konunun istismarı popülizm içeriyor.”

SORUNLARA KESTİRME ÇÖZÜM YOK

➔Mehmet Şimşek konuşmasını şeyle sürdürdü:

“Popülizmin Türkiye'yi nerelere getirdiğini gördük. 37, 38, 39, 40'lı yaşlarda insanlar EYT ile birlikte emekli oldu. Muhalefetin popülist iteklemesiyle seçim sürecinde hayata geçirilmiş. EYT'nin maliyeti bu sene 724 milyar lira. Neredeyse milli gelirin yüzde 2'sine tekabül eden bir rakamdan bahsediyoruz.

➔Bizler sihirbaz değiliz, kolaycı yollar bilmiyoruz. Türkiye'nin sorunlarına kestirme çözümler yok. Popülist bakış açışına, söylemlere ve baskılara rağbet etmeyeceğiz. Popülizm bu millete yapabileceğiniz en büyük haksızlıktır. Sanki yoktan bir kaynak üretmeye kabiliyetimiz var psikolojisine, davranışına girmektir.

➔Zor bir coğrafyada yaşıyoruz. Her tarafımızda sorunlar var. Türkiye dış şoklara karşı bağışık değil ama bünyesini sağlamlaştırarak dayanıklılığını artırabilir, şu an bizim amacımız o.

➔Geçici olarak ekonomide bir yavaşlama sürecine gireceğiz, istihdamı en az etkilemesi için gereken tedbirleri alacağız. Vatandaşımız bize inansın çünkü biz vatandaşımızın, ülkemizin potansiyeline inanıyoruz.

➔Enflasyonu düşürmek kolay olsaydı 80'li, 90'lı yıllarda düşürürlerdi. 2000'li yıllarda Ak Parti hükümetleri bunu başardı. Şimdi sabırla bunu yeniden düşüreceğiz.

➔Türkiye’nin en büyük kazanımı fiyat istikrarını sağlamak olacak. Şirketlerimiz daha ucuza borçlanacak, vatandaşımızın alım gücü artacak ancak bütün kesimlerin bir süre sabır göstermesi lazım.

➔Dışarısı toparlanıyor. Küresel finansal koşullar elverişli hale gelecek. 2025'ten itibaren dünyada faiz indirimleri gelecek. Bu da dış kaynak konusunda elimizi güçlendirecek. Rüzgar karşımızdan değil biraz arkamızdan esmeye başlayacak.

➔Cari açıkta arzuladığımızdan çok daha iyi bir performansla karşı karşıyayız. Cari açığı bu sene sonunda muhtemelen GSYH’nın yüzde 2'sine indirmiş olacağız, zaten Mayıs ayında yüzde 2,5'e inmiş olacak.”