'500 Büyük'te enflasyon miladı

Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu açıklandı. 2023 yılını kapsayan ve ilk kez enflasyona göre düzeltilmiş sonuçlar 500 Büyükte toplam karı yarı yarıyadan fazla traşladı, özkaynakları ve aktifleri yaklaşık yarı yarıya artırdı.

➔ Sanayi şirketleri 2023 yılı için enflasyon muhasebesine göre bilanço açıklamalarına karşılık vergileri son kez enflasyondan arındırılmamış karlar üzerinden verecekler.

Gelecek yıldan itibaren ise düzeltilmiş bilançolar üzerinden ödemeler başlayacak.

KAR 437 MİLYAR AZALDI

➔ Enflasyon düzeltmesi 2023 karlarını 687 milyar liradan 250 milyar liraya düşürdü. Eğer vergiler 2023 bilançoları üzerinden geçerli olsaydı şirketlerin matrahı yaklaşık 437 milyar lira azalacaktı. Buna göre ödeyecekleri vergi de düşecekti.

➔ Şimdi bu durum 2024 yılı için geçerli olacak. Her ne kadar sanayi şirketlerinin ödediği verginin tutarını bilmesek de, enflasyon düzeltmesi sonrası daha düşük karları daha düşük vergilerin izlemesi doğaldır.

➔ Bilinmeyen ise verginin şirket bazında ne kadar düşeceğidir. Çünkü 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun bilanço ve gelir kalemleri açıklanırken ödenen vergiler hariç tutuluyor. Karlar da vergi öncesi olarak açıklanıyor.

➔ Gönüllü bir anket çalışmasına dayanan İSO 500’e şirketler ödedikleri vergiyi açıklamak istemiyor.

DURAN VARLIKLAR 2.7 TRİLYON ARTTI

➔ Ancak borsada işlem gören şirketler için durum farklı. Bilanço ve gelir tablolarını Sermaye piyasası mevzuatına göre açıkladıklarından ödedikleri vergiler de biliniyor.

➔ Dolayısıyla 500 Büyük içinde yer alan 85 halka açık sanayi şirketinin bu yıl için ödeyecekleri vergiler tahmin edilebilir ve bu durum borsada muhtemelen fiyatlanmıştır.

➔ Enflasyon muhasebesinin getirdiği en büyük değişikliklerden birisi sanayi şirketlerinin özkaynaklarının 1.980 milyar lira yerine gerçekte 4.815 lira olması ve arada 2 trilyon 835 milyar liralık bir farkın bulunması.

➔ 500 Büyük Sanayi Kuruluşu enflasyon düzeltmesi öncesi 2 trilyon liralık duran varlığı enflasyon düzeltmesi (ED) sonrası 4,7 trilyona çıktı.

➔ Aktifler büyüdüğü için aktif karlılığı yüzde 10.8’den yüzde 7.3’e indi.

BORÇ ÖZKAYNAK DENGELİ

➔ Düzeltilmiş özkaynaklara göre yapılan hesaplamalar da şirketlerin borç/özkaynak ve karlılık rasyosunu düzeltti.

➔ Özkaynak karlılığı da yüzde 32.6 yerine yüzde 13.4 ile normale döndü. 500 Büyük Sanayi 2022 yılında yüzde 34.8, 2021 yılında yüzde 35.2 ve 2020 yılında yüzde 22.7 özkaynak karlılığını yakalamıştı.

➔ Uluslararası düzeyde kabul gören ortalama özsermaye karı ise yüzde 15 düzeyinde.

➔ Şirketlerin özkaynakları arttığından borçları da daha dengeli hale geldi. Normalde toplam kaynaklar içinde borçların payı yüzde 66.8 iken enflasyon düzeltmesi sonrası oran yüzde 45.5’e iniyor. Özkaynakların payı da yüzde 33.2’den yüzde 54.5’e çıkıyor.

➔ Dolayısıyla sanayi şirketlerinin kaynak yapısının enflasyon düzeltmesi sonrası dengeli ve yaklaşık yarı yarıya olduğu görülüyor. Geçmiş yıllarda göründüğü gibi şirketler aşırı borçlu değil gerçekte borç/özkaynağı dengeli imiş.

ÜCRET ARTIŞINA EYT ETKİSİ

➔ İSO 500’de çalışan sayısı 2023 yılında yüzde 1.9 artarak 803.551’e çıkarken ödenen maaş ve ücretlerde artış ise yüzde 119.6’yı buldu. Net katma değerden ücret ve maaşların aldığı pay da yüzde 39’a çıktı.

➔ Bu oranlara bakılırsa çalışanlar geçen yıl iyi zam aldı gibi görünüyor. Gerçek ise geçen yılın emekli olanların sayısının 10 kat artmasıydı.

➔ EYT kapsamında emekli olanların sayısının 2.2 milyon kişiyi bulması ve onlara ödenen tazminat ve ihbarların da maaş ve ücretler kapsamında değerlendirilmesinden kaynaklanan olağanüstü bir durum var.

➔ EYT etkisi çıkarıldığında ödenen maaş ve ücret artışının yüzde 100’ün altına indiği tahmin ediliyor.

YÜKSEK ENFLASYONUN YARATTIĞI HASAR BÜYÜK

➔ 500 Büyük Sanayi Kuruluşu raporunu sunan İSO Başkanı Erdal Bahçıvan 2022 yılında rasyonaliteden kopuş ve ekonomik uygulamalardaki ‘gel-git’lerin ekonomide yarattığı tahribatın çok konuşulduğuna vurgu yaparak şunları söyledi:

➔ “İSO 500’ün 2023 sonuçlarını bir anlamda ‘finansal istikrardan uzaklaşmanın ilk etkisinin yüksek enflasyon olacağı, enflasyonist bir büyüme yapısının nitelikli ve sürdürülebilir olamayacağı’ gerçeğini gösterdi.

➔ Artık hepimiz biliyoruz ki yüksek enflasyon şirket bilançolarında geçici bir illüzyon yaratıyor. Zaman geçtikçe gerçeklerle yüzleşiyoruz. İSO 500’ün temel göstergelerinin bize söylediği de bu.

➔ Bizim reel sektör olarak yaşadıklarımız bir yana, yüksek enflasyonun kamu maliyesi, mali dünya ve hepsinden de önemlisi toplumda yarattığı hasar büyük.

➔ Çünkü enflasyon sadece ekonomik bir hasar değil, sosyolojik, psikolojik ve en önemlisi ahlaki, etik bir etki de yaratıyor.”

BAHÇIVAN: ZORLUK İÇİNDE YOL BULUYUZ

➔ İSO Başkanı Bahçıvan İSO 500’ün bu yılki sonuçlarının iç ve dış ekonomik konjonktüre bağlı olarak biraz karamsar olabileceğini belirterek "Ama Türk sanayisinin en zor şartlarda dahi kendi ana faaliyetinde eriştiği birikim ve dayanıklılık gücüyle üretimini başarıyla sürdürdüğünü göstermesi açısından da çok değerlidir" dedi.

➔ Zorluklara rağmen gücünü ve motivasyonunu devam ettirme noktasında bir sanayi birikimi ve enerjisini gösteren üretim tabanı olduğunu vurgulayan Bahçıvan sözlerine şöyle devam etti:

➔ "Bütün bu zorluklar içinde bir şekilde yol bulup, alan bulup, fırsat oluşturup kendimizi ayakta tutmayı başarabiliyoruz.

➔ Onun için rakamlar ve tabloların ne kadar olumsuz olduğu gerçeği kabul etsek dahi toplum olarak üretim kültürüne ait olan bu özelliğimizi hiçbir zaman göz ardı etmemeliyiz ve küçümsememeliyiz. O nedenle bardağın dolu tarafında da o yüksek motivasyon yatmakta."

‘SERT OLMASA DA BİR İNİŞ OLACAK’

-İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, "2024'ün neticelerinin şu anda değerlendirdiğimiz 2023'ten çok farklı olacağını düşünmüyorum. Büyüme olarak zaten hepimizin kabul ettiği ve artık bu programın tutması için de gerekli gördüğü daha düşük büyümeye alışmamız gerekiyor. Bu düşük büyüme de bütün sektörler gibi sanayi sektörlerinde de kendini maalesef gösterecek" açıklamasında bulundu.

➔ Bahçıvan “Ekonomide bir sert iniş bekleyip beklemediğine” yönelik soruya ise “Sert kelimesini kullanmasak da bir iniş olacağı kuvvetle muhtemel” dedi.

KONKORDATO KAMU FİNANSAL BORÇLA SINIRLANMALI

➔ Bahçıvan bir başka soru üzerine, “konkordato konusunun istismarı konusunda çok acı örnekler yaşandığına” değinerek, geçen yıldan beri bu konuyu daha farklı bir hukuki değerlendirmeyle ele aldıklarını ve bir teklif sunduklarını dile getirdi. Bahçıvan şöyle konuştu:

➔ "Bir firma yaşatılmak isteniyorsa karşısındaki muhataplarını da yaşatarak, yaşatılmalı. Ama siz tüm alacakları dondurup bir firmaya yaşama hakkı verirken onunla birlikte çalışan ve o noktaya gelmesinde hiçbir sorumluluğu olmayan onlarca firmayı nefessiz bırakıyorsunuz. Onun için bizim net talebimiz konkordato müessesesinin sadece finansal ve kamu alacakları için geçerli olmasıdır."